Baby Kelly (wrongful life) (HR 18-03-2005, ECLI:NL:HR:2005:AR5213)

Relevante artikelen

Art. 6:96, 6:107 jo. 6:106 BW.

Onderwerp

Wrongful birth & life, materiële en immateriële schade.

Casus

Ter begeleiding van haar zwangerschap is een moeder in behandeling bij een verloskundige, in dienst van een ziekenhuis. In het eerste gesprek dat de moeder met de verloskundige voert, brengt zij ter sprake dat de familie van de vader een geschiedenis van chromosomale afwijkingen kent en vraagt zij of zij in aanmerking komt voor een onderzoek. De verloskundige besluit dat een onderzoek of verwijzing niet nodig is. De moeder bevalt van een dochter, Kelly. Kelly is fysiek en geestelijk gehandicapt als gevolg van een chromosomale afwijking. De moeder zou tot abortus zijn overgegaan indien bij onderzoek tijdens de zwangerschap aan het licht zou zijn gekomen dat de vrucht waarvan zij zwanger was een chromosomale afwijking had. Vaststaat dat de verloskundige een beroepsfout heeft gemaakt. In cassatie zijn uitsluitend nog de vragen aan de orde of ook de vader en Kelly een vordering kunnen ontlenen aan de beroepsfout van de verloskundige en zo ja, op welke grond (overeenkomst of onrechtmatige daad) en voorts, ten aanzien van beide ouders en Kelly, ter zake van welke soort schade (materieel of ook immaterieel) en in hoeverre.

Hoge Raad

Ouders en vorderingsrecht vader

De fout van de verloskundige tegenover de moeder is tevens strijdig met hetgeen de verloskundige volgens het ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer jegens de vader betaamde en mitsdien onrechtmatig jegens hem, zodat ook aan hem een vorderingsrecht toekomt, ook al was hij geen partij bij de behandelingsovereenkomst.

Causaliteit

De fout staat in het door artikel 6:74 BW (met betrekking tot de vordering van de moeder) en artikel 6:162 BW (vader) vereiste conditio sine qua non-verband tot de schade die de ouders lijden door de geboorte van hun gehandicapte kind. De omstandigheid dat de fout de schade van de ouders niet direct, maar indirect heeft veroorzaakt, staat niet in de weg aan toerekening van de schade in de zin van artikel 6:98 BW. Die toerekening wordt gerechtvaardigd door de aard van de onderhavige aansprakelijkheid.

Schadevergoeding

Het ziekenhuis en de verloskundige kunnen aansprakelijk worden gehouden voor de volledige kosten van opvoeding en verzorging van Kelly, met inbegrip van eventueel na haar 21e levensjaar voor haar te maken kosten.

De vordering van de moeder tot vergoeding van immateriële schade kan worden toegewezen, nu de moeder door de fout van de verloskundige niet ervoor heeft kunnen kiezen de geboorte van een zwaar gehandicapt kind te voorkomen, waardoor een ernstige inbreuk is gemaakt op haar fundamentele zelfbeschikkingsrecht. Een zo ingrijpende aantasting van een zo fundamenteel recht moet worden aangemerkt als een aantasting in de persoon in de zin van artikel 6:106 lid 1, aanhef en onder b BW, zonder dat nodig is dat geestelijk letsel is vastgesteld.

Voor de vordering van de vader tot vergoeding van zijn immateriële schade geldt in wezen hetzelfde, voor zover deze erop berust dat hem de mogelijkheid is ontnomen samen met de moeder te kiezen voor het voorkomen van de geboorte van een ernstig gehandicapt kind. Voor zover de vordering erop berust dat het (gezins)leven van de vader aanmerkelijk en langdurig wordt overschaduwd door de problematiek die een ernstig gehandicapt kind met zich brengt, is voor toewijzing van de vordering geestelijk letsel van de vader als gevolg van de gemaakte fout vereist.

Vorderingsrecht Kelly

De aard van de geneeskundige behandelingsovereenkomst die een vrouw ter begeleiding van haar zwangerschap sluit, brengt in beginsel mee dat de aanstaande moeder deze uitsluitend voor zichzelf sluit. Als de behandelaar tekortschiet in de nakoming van zijn primair jegens de zwangere vrouw bestaande zorgplicht - dat wil hier zeggen: om de vrucht waarvan de vrouw zwanger is nader te onderzoeken om de vrouw in staat te stellen een goed geïnformeerde keuze te maken ten aanzien van de vraag of zij, mede met het oog op de belangen van haar nog ongeboren vrucht, voortzetting of onderbreking van de zwangerschap wenst - handelt hij tevens in strijd met hetgeen hem jegens de ongeboren vrucht volgens het ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt, ook al is op zichzelf juist dat het kind geen recht heeft op zijn eigen niet-bestaan dan wel op afbreking van de zwangerschap van zijn moeder.

Causaliteit

Het causaal verband tussen de fout en de door Kelly gevorderde schade kan op de eerder genoemde gronden aanwezig worden geacht. Bij de grondslag van de onderhavige aansprakelijkheid past dat deze vordering in beginsel tot het volle bedrag wordt toegewezen, ook na het 21e levensjaar van Kelly. De onderhavige kosten behoeven uiteraard niet aan Kelly te worden vergoed voor zover zij al aan haar ouders zijn voldaan.

Schadevergoeding

De rechter dient ingevolge artikel 6:97 BW de schade te begroten op de wijze die het meest met de aard ervan in overeenstemming is. In een geval als het onderhavige brengt de aard van de schade mee dat alle kosten die worden gemaakt voor opvoeding en verzorging van Kelly en ter bestrijding van de gevolgen van haar handicaps, in hun geheel voor vergoeding in aanmerking komen.

Kelly heeft bovendien recht op vergoeding van immateriële schade. Zij is immers door haar (aanzienlijke) handicaps, die haar ouders haar hadden willen besparen, in haar persoon aangetast in de zin van art. 6:106 lid 1, aanhef en onder b, BW. De hoogte van deze schadevergoeding mag echter niet uitsluitend worden vastgesteld aan de hand van de aard en de ernst van de handicaps. De rechter dient alle ter zake dienende omstandigheden op het moment van zijn beoordeling mee te wegen, waaronder in elk geval de wijze waarop Kelly zich inmiddels heeft ontwikkeld, de mate waarin zij door haar handicaps wordt belemmerd “normaal” te leven en de mate waarin zij daaronder lijdt.

Conclusie

De vader komt een vorderingsrecht toe op grond van onrechtmatige daad. Het ziekenhuis en de verloskundige kunnen aansprakelijk worden gehouden voor de volledige kosten van opvoeding en verzorging van Kelly, met inbegrip van eventueel na haar 21e levensjaar voor haar te maken kosten. De vordering van de moeder tot vergoeding van immateriële schade kan worden toegewezen. Voor de vordering van de vader tot vergoeding van zijn immateriële schade geldt in wezen hetzelfde. Kelly komt een vorderingsrecht toe op grond van onrechtmatige daad. De rechter dient de schade te begroten op de wijze die het meest met de aard ervan in overeenstemming is. In een geval als het onderhavige brengt de aard van de schade mee dat alle kosten die worden gemaakt voor opvoeding en verzorging van Kelly en ter bestrijding van de gevolgen van haar handicaps, in hun geheel voor vergoeding in aanmerking komen. Kelly heeft recht op vergoeding van immateriële schade. De hoogte van deze schadevergoeding mag echter niet uitsluitend worden vastgesteld aan de hand van de aard en de ernst van de handicaps. De rechter dient alle ter zake dienende omstandigheden op het moment van zijn beoordeling mee te wegen.

Leerstuk

Ouders van een kind met aangeboren handicaps hebben recht op schadevergoeding, zowel materieel als immaterieel, wanneer vaststaat dat zij het kind zouden hebben laten aborteren als ze hadden geweten van de handicaps, maar hen die wetenschap is onthouden door een fout van een derde. Tevens heeft dit kind zelf recht op smartengeld voor de immateriële schade die ze lijdt.