Hoorcollege week 4 Inleiding Strafrecht

Hoorcollege 

Voorwaarden voor strafbaarheid: 

• Menselijke gedraging 

• Binnen een delictsomschrijving 

• Wederrechtelijk 

• Aan schuld te wijten 

Hier zoemen we in de wederrechtelijkheid en aan schuld te wijten. Bij een rechtvaardigingsgrond tast de wederrechtelijk aan. Bij een schulduitsluitingsgrond tast de aan schuld te wijten aan. Als zij niet allemaal zijn voldaan kan iemand niet strafbaar worden gesteld 

Inperking en uitbreiding: 

• Inperking van strafbaarheid: strafuitsluitingsgronden 
  - Rechtvaardigingsgronden 
  - Schulduitsluitingsgronden 

• Uitbreiding van strafbaarheid 
  - Poging en voorbereiding 
  - Deelneming 

Strafuitsluitingsgronden: 

• In Boek 1 Sr (algemeen deel) en dus voor alle strafbare feiten 

Wettelijke rechtvaardigingsgronden: 

• Noodweer (art. 41 lid 1 Sr) 

• Overmacht als noodtoestand (art. 40 Sr) 

• Bevoegd ambtelijk bevel (art. 43 lid 1 Sr) 

• Wettelijk voorschrift (art. 42 Sr) 

Wettelijke schulduitsluitingsgronden: 

• Ontoerekeningsvatbaar (art. 39 Sr) 

• (Psychische) overmacht (art. 40 Sr) 

• Onbevoegd ambtelijk bevel (art. 43 lid 2 Sr) 

• Noodweerexces (art. 41 lid 2 Sr) 

Je hebt echter ook bijzondere strafuitsluitingsgronden en gelden dus niet algemeen 
Ook ongeschreven: jurisprudentie: 
- Afwezigheid van alle schuld (Melk en water-arrest) --> AVAS 
- Ontbreken van materiële wederrechtelijkheid (Veearts-arrest) 

De wet heeft een gat en daardoor jurisprudentie. 
Ook excepties: bij voetbal/hockey is er ook soms mishandeling door blessure, maar door sportexceptie neem je zelf de aanmerkelijke kans. Of bijvoorbeeld een tandarts die je pijn doet, omdat hij je kies eruit trekt. Dit is de medische exceptie. Wel zijn er uitzondering door bepaalde situaties. Deze uitzonderingen komen ook terug in bijvoorbeeld ontgroeningen 

Strafuitsluitingsgronden: 

• Van belang voor behandeling en gevolgen voor de strafzaak: 
  - Is het feitelijk aannemelijk (feitelijke aannemelijk, niet bewezen, dat iemand werd aangevallen en moest verdedigen) 
  - Toetsen aan eisen van de strafuitsluitingsgrond (als feiten aannemelijk zijn, past dat bij schulduitsluitingsgrond, dus in dit geval noodweer) 
  - Gevolg voor daad of dader (rechtvaardigingsgrond kijk je naar daad, om een hoger goed te dienen, wat is gerechtvaardigd door belangenafweging. Schulduitsluitingsgrond kijk je naar dader. Een politieagent is bijvoorbeeld getraind en kan minder snel beroep doen op psychische overmacht en dus moet je kijken naar wat je van de persoon verwachten) 

• Als wederrechtelijkheid of schuld (culpoos delict) een bestanddeel is, kan stap 1 niet worden bewezen en dus vrijspraak (i.p.v. OVAR) 

• Vier regulerende beginselen. Bij iedere strafuitsluitingsgrond moet er sprake zijn van: 
  - Proportionaliteit (rechtvaardigingsgrond)  
  - Subsidiariteit (rechtvaardigingsgrond) --> als je kan rennen moet je die keuze kiezen 
  - Garantenstellung (schulduitsluitingsgrond) --> van politieagent verwacht je met psychische overmacht om te kunnen gaan. Of hoogleraar strafrecht met onbevoegd ambtelijk bevel  
  - Culpa in causa (schulduitsluitingsgrond) --> als je jezelf in een situatie brengt (als je zelf veel drinkt kan je niet zeggen dat je daardoor van slag was. Dus als je zelf gaat vechten kan je niet beroepen op noodweer 

Bij uitbreiding gaat het om “Binnen een delictsomschrijving” bij voorwaarden voor strafbaarheid. Als je iemand wilt doodschieten, maar je schiet mis past dit niet binnen de delictsomschrijving omdat niemand “van het leven wordt berooft”. Of als twee mensen een inbraak plegen, maar eentje breekt het slot en de ander steelt. Geen van de twee heeft daadwerkelijk een inbraak gepleegd. Toch is diegene strafbaar, namelijk ‘poging’. 

Uitbreiding van strafbaarheid: 

• Uitbreiding in tijd: poging en voorbereiding 

• Uitbreiding in aansprakelijke persoon: deelneming 

Poging: 

• Art. 45 

• Strafmaximum wordt verminderd met een derde (lid 2) 

• Mogelijkheid tot vrijwillige terugtred (art. 46b Sr) 
  - Misdrijf (poging tot overtreding is niet strafbaar) 
  - Voornemen (opzet, je kan niet per ongeluk voornemen) 
  - Begin van uitvoering (objectieve/subjectieve pogingsleer. Subjectief is wanneer je bijvoorbeeld een wapen gaat aanschaffen, maar er is niet een duidelijke link met uiteindelijk delict. Wel is er een duidelijke intentie dat door die handeling naar buiten komt. Objectief is pas als de kogel bijvoorbeeld het pistool verlaat. Dan is het duidelijk wat er gaat proberen en dus gaat het om de feiten. 
  In NL gematigd objectieve pogingsleer. Dus aan de kant van objectieve pogingsleer, maar iets minder in feitelijkheid. Wij gebruiken hiervoor Cito-criterium: “als er sprake is van een gedraging die naar zijn uiterlijke verschijningsvorm is gericht op voltooiing van het misdrijf.” Als je als objectieve derden kijkt naar de situatie en als je denkt dat zij iets strafbaars gaan doen, dan is er sprake van uitvoering. 
  Maar in Videodozen-arrest zei de Hoge Raad dat de objectieve derden niet zomaar iemand is. Deze persoon heeft meer wetenschap dan normaal persoon, hij zag namelijk dat in de dozen zand zat en geen videodozen.  

• Poging tot mishandeling is niet zodanig ernstig dat de wetgever dat strafbaar heeft willen stellen (art. 300 lid 5) 

Voorbereiding (art. 46 Sr): 

• Hoe erger het potentiële delict, hoe verder in de tijd voorbereiding al strafbaar was 

• Een misdrijf waar niet 8 jaar of meer op staat (mishandeling, diefstal) valt niet onder strafbare voorbereiding 

• Ook met de helft verminderd en dus voorbereiding minder strafbaar dan poging 

Deelneming: 

• Daders: 
  - Doen plegen (art. 47 lid 1 sub 1 Sr) --> Melk en water-arrest 
  - Uitlokken (art. 47 lid 1 sub 2 Sr). Uitvoerder is ook strafbaar, bij doen plegen niet 
  - Medeplegen (art. 47 lid 1 sub a Sr). Als bij inbraak meerder mensen aparte dingen doen voor bewuste inbraak is uiteindelijk iedereen aansprakelijk 

• Medeplichtigen: 
  - Medeplichtigheid (art. 48 Sr). Alleen bij misdrijven en strafmaximum met een derde verlaagd (art. 49 Sr). Opzettelijk behulpzaamheid bij maar niet onderdeel zijn van organisatie 

Al deze aspecten (deelneming, medeplegen, etc.) gelden ook voor Opiumwet, Wegenverkeerswet, etc.