De Vreedzame Wijk - Universiteit Utrecht

Hoorcollege 4 De Vreedzame Wijk

Vreedzame methoden in het kort:

• Democratisch burgerschap bevorderen
• Sociale cohesie versterken rondom kind

Aanleiding

• Ontwikkelingen in maatschappij vanaf jaren 60
  • Individualisering: traditionele verbanden verdwenen, mensen waren minder afhankelijk van religieuze achtergronden > vrijheid om eigen keuzen te maken
  • Ontzuiling/ontkerkelijking
  • Migratie/segregatie: scheiding tussen migranten en Nederlanders

Gevolgen

• Kind:
  • Sterk besef van eigenwaarde
  • Assertief en mondig maar ook korte lontjes
  • Lastig om leraren te vinden
• Opvoeding:
  
  • Nadruk op individuele ontplooiing, persoonlijk geluk van kinderen
  • Vertrouwde kaders waar kinderen en volwassenen elkaar ontmoeten zijn verdwenen
• Positief, maar:
  
  • Sterke eigenwaarde vraagt om zelfbeheersing
  • Meer vrijheid vraagt om verantwoordelijkheid
  • Individualisme vraagt om gemeenschapszin

De Vreedzame School

• Zelfbeheersing, verantwoordelijk en gemeenschapszin aanleren.
• Conflicten constructief oplossen
• Peer mediation wordt ingezet

WRR-rapport de Winter

• Nadruk op individu en minder op algemeen belang;
• Participatie in democratie is noodzakelijk;
• Maar… democratie moet je leren;
• Wet voor actief burgerschap en sociale integratie in onderwijs (2006)

Vreedzame school: democratie in het klein

Theorie achter Vreedzame School en Wijk

• Theorie van gepland gedrag
• Mensen gaan niet zomaar over op anderen:
  
  • Wil ik dit gedrag laten zien? Persoonlijke attitude
  • Willen anderen dat ik  dit gedrag laat zien? Ervaren sociale norm
  • Kan ik dit gedrag laten zien? Ervaren gedragscontrole
• Het zijn dus niet alleen vaardigheden. De Vreedzame School moet ook die sociale norm hebben.

Vreedzame School: kracht van symbolen

• Zoals de hesjes die kinderen dragen
• Petjes met kleuren om aan te geven hoe kinderen met conflicten omgaan > heel zichtbaar > draagt bij aan vestigen van sociale norm.

Aanleiding VW

• Toegenomen veiligheid, minder verbaal en fysiek geweld. Positieve conflictoplossing. Meer participatie van kinderen in klas en school.
• Maar: dit gold niet voor het schoolplein en in de wijk. Sociale norm in school sterk gevestigd, maar buiten school nog niet > doorontwikkelen Vreedzame wijk.
• Wijkprofessionals zagen potentie
  
  • Kinderen van Vreedzame scholen meer coöperatief
  • Missen aansluiting met scholen
  • Behoefte aan meer competenties

Koppeling van domeinen- positief pedagogisch programma

• Kinderen zijn veerkrachtig om te schakelen tussen domeinen. Maar volgens Vreedzame school ontwikkelaars belanden kinderen in spagaat > meer overeenkomsten tussen domeinen.
• Professionals moeten aansluiting vinden.
• Gedrag van kinderen beïnvloeden, kind beschermen (alle betrokkenen bij kinderen hebben dezelfde opdracht).

De Vreedzame Wijk

1. School
2. Ouders
3. Georganiseerde vrijetijdsbesteding
4. Publieke ruimte

De pedagogische civil society

• “gemeenschappelijke activiteiten van burgers rond het grootbrengen van kinderen”
• Contextuele benadering
  
  • Ouders zijn primaire verzorgers, maar gezin bestaat niet in sociaal vacuüm. Meer personen hebben een belangrijke opvoedrol.
• It takes a village to raise a child
• Ecologische systeemtheorie van Bronfenbrenner

Onderzoek Universiteit Utrecht

• Vanaf 2009 evaluatieonderzoek
• Doel: 1) hoe werkt het? 2) en werkt het?
• Actieonderzoek gericht op kwaliteitsverbetering. Aanbevelingen doen aan programmaontwikkelaars.
• Duidelijke samenwerking tussen programmaontwikkelaars en universiteit. Onderzoek was praktijkgericht (actieonderzoek).
• Summatief onderzoek: werkt het programma? Zijn er effect-indicaties? Middels kwalitatieve en kwantitatieve methoden > voorlopige resultaten schetsen.
• Literatuurstudie om programma van theoretische basis te voorzien.

Formatief onderzoek

• Programma impacttheorie: hoe zou het kunnen werken? > literatuur induiken.
• Programma procestheorie: hoe adequaat is het georganiseerd?
• Construeren van programma theorie
• Formuleren van doelen. Nodig om onderzoek te kunnen doen.
• Formatieve toetsen zijn onderdeel van het leerproces. Het doel van een formatieve toets is om vast te stellen waar een student zich bevindt in relatie tot het leerdoel van een vak en wat er nog nodig is om dat leerdoel te bereiken. Ook kan een formatieve toets helpen om kennis en/of vaardigheden op te doen.

Summatief onderzoek

• Mixed method
  • Zowel kwalitatief als kwantitatief
• Vragenlijsten, interviews, focusgroepen, observaties, dossieronderzoek
• Schetsen van effect(indicaties)
• Om na te gaan of studenten het studieonderdeel voldoende beheersen kan een summatieve toets gebruikt worden aan het einde van een onderwijsperiode. Een summatieve toets is een proeve van bekwaamheid en sluit als het ware iets af.

Bevindingen eerste 4 jaar

• Transfer van gedrag van kinderen
  • Laag gestructureerd aanbod profiteert
  • Sociale norm is belangrijk: er wordt van kinderen verwacht dat ze de vaardigheden van school gebruiken.
• Professionals
  
  • Meer toegerust in conflicthantering (handelingsbekwaam), meer in staat kinderen te betrekken in activiteiten.
  • Meer pedagogische discussie tussen professionals over ‘hun’ kinderen.
• Ouders en straat (als daar geen georganiseerde vrijetijdsbesteding was) niet bereikt.

Vreedzame Wijk 2.0

• Vergroten van de collectieve, publieke opvoedingsverantwoordelijkheid van alle betrokkenen inclusief relevante wijkbewoners, zoals ondernemers, politie, sportclubs, etc.).
• Versterking van het sociaal kapitaal in de wijk.
• Verkleinen van sociaal isolement gezinnen en versterken informele steun.

Sociaal kapitaal

• De hulpmiddelen die in een gemeenschap aanwezig zijn om de gezins- en sociale organisatie vorm te geven.
  • Kan zowel om informele als formele relaties gaan.
• Social network & sense of community
• Bonding, bridging & linking
  
  • Bonding: netwerken van mensen die net zo zijn dan jij (culturele achtergrond, opleidingsniveau)
    
    • Relaties zijn vaak hecht en dichtbij.
  • Bridging: netwerken van mensen die anders zijn dan jij: brug slaan tussen gemeenschappen die van elkaar verschillen.
    
    • Relaties zijn vaak minder hecht en verder.
  • Linking: toegang die je hebt tot instellingen.
• Bonding en bridging zijn allebei belangrijk. Moeten versterkt worden.

Straatcultuur

• Masculine cultuur
  • Groepsgevoel
  • Wantrouwen
  • Veel geweld
  • Stoer doen
• Anderson: straatcode, hoe te gedragen in openbare ruimte
• Hadiouie: veelal masculine cultuur op straat. Sterk groepsgevoel onder kinderen, groot wantrouwen voor alles en iedereen buiten die groep. Veel geweld, wordt ook gerespecteerd.
• Het is de bedoeling dat ouders andermans kinderen moeten gaan aanspreken > training aan ouders aanbieden: oudermediatoren.
  
  • Reactie kinderen: vonden dit een raar idee, gedoemd te mislukken. Ouders moeten zich niet bemoeien met kinderen op straat.

Oudermediatie op straat

• Bang dat ouders niet neutraal zijn.
• Kinderen moeten de oudermediator kennen en vertrouwen
• En misschien ook een kwestie van wennen?
• Dus eest werken aan sociale norm en sociale cohesie, publieke familiariteit.
  
  • Publieke familiariteit: elkaar in de buurt kennen/herkennen > comfortzone. Sociale cohesie vergroot, kan veiligheid ook vergroten.

Ouderstuurgroepen (2^e interventie)

• Doel: betere overgang van school naar wijk
• Kleine groepen enthousiastelingen
• Bereiken andere ouders nog lastig
• Samenwerken met professionals lastig
• Communicatie tussen ouders en school is heel belangrijk
• Duidelijke visie en bottom up benadering is de kracht van de Vreedzame Wijk.

Aanbevelingen/overwegingen

• Investeren in bridging?
  • Bonding was wel gelukt bij ouders, bridging veel lastiger.
• Training is niet voldoende
  
  • Elkaar leren kennen is ook belangrijk, een sterker sociaal netwerk. Onderling vertrouwen speelt ook een grote rol.
• Stap naar publieke domein
  
  • Stap van school naar straat is nog te groot. Ouders moeten elkaar leren kennen.
• Speelveld voor ouders
  
  • Oefenruimte, vertrouwen om vaardigheden in te zetten in openbare ruimte.
• Invulling demografisch burgerschap
  
  • Ouders hebben belangstelling voor Vreedzame school idee
    
    • Voor eigen opvoeding
    • Bijdragen aan vormen van demografisch burgerschap
    • Belangrijk om te weten waar hun behoefte ligt > daarbij aansluiten van activiteiten en betrokkenheid.
  • Demografische samenleving bestaat bij de gratie van pluriformiteit: uitgangspunten samen opstellen met ouders en bewoners > eigenaarschap meer bevorderen.