Hoge Raad 31-01-1919 (Lindebaum-Cohen), NJ 1919, p.161.

Rechtsvraag

Wanneer kan men spreken van een onrechtmatige daad? Is dit enkel 'onrechtmatig', of kan men een ruimer begrip hanteren?

Casus

In 1915 laat Cohen een bediende bij de concurrent Lindenbaum spioneren om op deze wijze te achterhalen wat de bedragen van diens offertes zijn. Zelf kan hij dan onder die prijs gaan zitten en de opdrachten van klanten binnenhalen. Beide drukkerijen concurreerden sterk met elkaar. Als Lindenbaum de spionage ontdekt, daagt hij Cohen voor de rechtbank en vordert een schadevergoeding op grond van onrechtmatige daad.

Anno 1915 staat  er over de onrechtmatige daad niet veel in de wet. Men handelt alleen onrechtmatig als hij of zij handelt in strijd met een rechtsplicht. Dit betekent bijvoorbeeld dat als iemand iets nalaat te doen, terwijl dit eigenlijk wel gedaan had moeten worden.
Cohen heeft iets gedaan wat niet maatschappelijk te verantwoorden valt, namelijk omkoping, spionage en oneerlijke concurrentie. Aan het begin van de 19e eeuw was hier echter nog geen wettelijke regel voor en zou Cohen dus eigenlijk moeten worden vrijgesproken. Dit vond de rechter niet kunnen en wijst hier de vordering van schadevergoeding toe aan Lindenbaum. Cohen gaat in hoger beroep bij het Hof waarna het hof de zaak opnieuw bekijkt. Het Hof verklaart Lindenbaum echter niet-ontvankelijk, omdat de zaak niet is gebaseerd op een bestaande wettelijke regeling. Er staat namelijk niet duidelijk in de wet aangegeven dat Cohen onrechtmatig handelde. Hij handelde namelijk niet in strijd met een rechtsplicht en ook heeft hij niets nagelaten. De zaak gaat in cassatie en de Hoge Raad doet uitspraak.

Hoge Raad

De Hoge Raad is het niet eens met het Hof en casseert de zaak. Het geeft aantal zeer nieuwe criteria aan. De Hoge Raad zegt namelijk onder andere: '(…) onder de onrechtmatige daad is te verstaan een handelen of nalaten, dat of inbreuk maakt op een anders recht, of in strijd is met des daders rechtsplicht of indruist, hetzij tegen de goede zeden, hetzij tegen de zorgvuldigheid, welke in het maatschappelijke verkeer betaamt ten aanzien van een anders persoon of goed, terwijl hij door wiens schuld ten gevolge zijn daad aan een ander schade wordt toegebracht, tot vergoeding daarvan is verplicht'

Conclusie

De Hoge Raad geeft in deze zaak aan dat er een onrechtmatige daad kan zijn als:
- er inbreuk wordt gemaakt op een recht van een ander;
- er strijd is met de rechtsplicht van de dader;
- iets indruist tegen de goede zeden;
- iets indruist tegen de zorgvuldigheid die in het maatschappelijk verkeer betamelijk is t.a.v. de persoon of een goed van een ander.