De probleemanalyse, ook wel het tweede stadium van de diagnostische cyclus genoemd, is een verdiepende stap in het zorgtraject. Waar de klachtenanalyse zich richt op het identificeren en begrijpen van de klachten, gaat de probleemanalyse een stap verder door de oorzaken en achtergronden van de problematiek te ontrafelen.

Wat zijn de belangrijke kenmerken van de probleemanalyse?

• Verkennend: De hulpverlener verzamelt diepgaande informatie over de cliënt, diens omgeving, ontwikkelingsgeschiedenis en biopsychosociale context.
• Hypothesevorming: Op basis van de verzamelde informatie formuleert de hulpverlener hypothesen over de mogelijke oorzaken en in stand houdende factoren van de problematiek.
• Multidisciplinaire benadering: In complexe problematiek kan de hulpverlener samenwerken met andere professionals, zoals pedagogen, psychiaters of neurologen, om een compleet beeld te krijgen.

Waarom is de probleemanalyse belangrijk?

• Juiste diagnose en behandeling: Een diepgaand begrip van de problematiek is essentieel voor het stellen van een nauwkeurige diagnose en het ontwikkelen van een passend en effectief behandelplan.
• Preventie van terugval: Door de oorzaken en achtergronden te begrijpen, kan de hulpverlener gerichter werken aan het voorkomen van terugval in de toekomst.
• Inzicht in de cliënt als geheel: De probleemanalyse draagt bij aan een holistisch beeld van de cliënt, met aandacht voor alle relevante factoren die een rol spelen in de problematiek.

Wat is een toepassing van de probleemanalyse in de praktijk?

• Vervolg op intakegesprek: Na de klachtenanalyse in het intakegesprek, verdiept de hulpverlener in de probleemanalyse de inzichten in de problematiek van de cliënt.
• Ontwikkeling behandelplan: Op basis van de probleemanalyse wordt een behandelplan opgesteld met concrete doelen, interventies en evaluatiemomenten.
• Multidisciplinaire teams: In complexe problematiek, zoals in de jeugdzorg of geestelijke gezondheidszorg, werken hulpverleners uit verschillende disciplines samen om de probleemanalyse uit te voeren en het behandelplan op te stellen.

Praktijkvoorbeeld

Na afronding van de klachtenanalyse, waarin de leerproblemen van een kind in kaart zijn gebracht, voert de schoolpsycholoog een probleemanalyse uit. Dit omvat gesprekken met de ouders en leerkracht, observaties in de klas, analyse van toetsresultaten en indien nodig psychologisch onderzoek. De psycholoog formuleert hypothesen over de oorzaken van de leerproblemen, zoals dyslexie, ADHD of een thuissituatie die de concentratie beïnvloedt. Op basis van de probleemanalyse wordt een behandelplan opgesteld met gerichte interventies voor het kind.

Kritische kanttekeningen

• Tijdsintensief: De probleemanalyse kan een tijdrovend proces zijn, wat soms in conflict komt met de wens om snelle hulp te bieden.
• Complexiteit: In complexe problematiek kan het lastig zijn om alle relevante factoren te identificeren en een eenduidige oorzaak-gevolgverklaring te geven.
• Subjectiviteit: De interpretatie van de verzamelde informatie is altijd subjectief en kan beïnvloed worden door de ervaringen en waarden van de hulpverlener.