Gemeente Arnhem/Westendorp - Arrest

Gemeente Arnhem/Westendorp (HR 04-09-2015, NJ 2016/309)

Relevante artikelen

Art. 3:107 BW, art. 3:111 BW, art. 3:314 lid 2 BW

Rechtsvraag

Staat het interversieverbod van art. 3:111 BW er niet aan in de weg dat Westendorp bezitter werd?

Casus

Westendorp krijgt in 1982 een perceel met woning van de gemeente Arnhem in erfpacht. In 1994 verkrijgt hij de blote eigendom van het perceel van de Gemeente. In het verlengde van het perceel ligt een strook gemeentegrond van zo'n 70 m2. Ondanks dat deze strook niet in erfpacht is uitgegeven, wordt zij al wel sinds de jaren '50 door - de ouders van - Westendorp als tuin gebruikt, vormt zij één geheel met het perceel en is zij zodanig omheind dat de toegang voor derden daartoe wordt ontzegd. In 2011 begint de Gemeente een revindicatieprocedure tegen Westendorp. Westendorp vordert op zijn beurt een verklaring voor recht dat hij wegens verjaring eigenaar van de strook is geworden.

Rechtbank en Hof

Nadat de rechtbank de vordering van de Gemeente heeft afgewezen en die van Westendorp heeft toegewezen, bekrachtigt het hof het vonnis van de rechtbank. Daarbij overweegt het hof dat Westendorp pas vanaf het moment dat hij eigenaar van het perceel is geworden (1994), als bezitter van de strook kan worden aangemerkt. Omdat Westendorp geen erfpachter van de strook is geweest - en dus ook geen houder - geldt her interversieverbod (art. 3:111 BW) volgens bet hof niet. Omdat sinds het moment dat Westendorp bezitter is geworden nog geen 20 jaar is verstreken, kan volgens het hof alleen sprake zijn van verjaring als daarvoor al sprake was van een onrechtmatige toestand waarvan de Gemeente onmiddellijke opheffing kon vorderen, waarvan het bezit de voortzetting is en er sinds het ontstaan van die toestand al 20 jaar zijn verstreken (art. 3:314 lid 2 BW). Naar het oordeel van hat hof is dit inderdaad hat geval. Uit de eigen uitlatingen van de Gemeente blijkt namelijk dat zij de situatie als onrechtmatig beschouwde. De Gemeente heeft geen actie ondernomen tegen dit onrechtmatig gebruik, terwijl ze dit wel had kunnen doen. Sindsdien is meer dan 20 jaar verstreken. Aangezien Westendorp toen hij eigenaar van dat perceel werd bezitter van de strook is geworden, is de vordering van de Gemeente tot beëindiging van dat bezit volgens het hof verjaard en heeft Westendorp de eigendom van de strook verkregen.

Hoge Raad

De Hoge Raad verwerpt her cassatieberoep van de Gemeente en overweegt dat niet ondubbelzinnig bezit niet hetzelfde is als het zijn van houder, waarmee het interversieverbod van art. 3:111 BW niet geldt. Voor beantwoording van de vraag of sprake is van verjaring mag daarnaast rekening worden gehouden met een voordien bestaande onrechtmatige toestand waarvan het bezit de voortzetting vormt (art. 3:314 lid 2 BW). Aangezien niet ter discussie staat dat het bezit vanaf 1994 in samenhang met de onrechtmatige toestand waarvan dat bezit de voortzetting vormt, ten minste twintig jaren heeft geduurd, is sprake van eigendomsverkrijging wegens verjaring.