Samenvatting geneesmiddelengebruik bij ouderen

Bij ouderen is er naast polyfarmacie en langdurig gebruik van medicatie (t.g.v. chronische aandoeningen), ook sprake van symptoommaskering, -omkering of –armoede, wat de diagnostiek en evaluatie van medicatie bemoeilijkt. De behandelaar moet extra kritisch zijn bij voorschrijven en moet goed evalueren. Het is verder van belang de oudere te begeleiden bij het gebruik en eventueel hulp in schakelen.

Verandering bij de oudere vindt plaats in de lichaamssamenstelling, homeostase, weefsel en organen met als gevolg verandering in farmacokinetiek (absorptie, distributie, eiwitbinding, eliminatie door lever en excretie door de nier) en –dynamiek (beschrijft reactie van werkzame stof na interactie met receptoren).

Bij ouderen worden meer bijwerkingen gezien omdat ze gevoeliger zijn voor bijwerkingen en meer geneesmiddelen tegelijkertijd gebruiken. De dosering moet ook worden aangepast bij ouderen. Om overdosering te voorkomen begint men met een lage dosering en aan de hand van klinisch beeld kan de dosering worden aangepast.

Slechte therapietrouw is een belangrijke oorzaak voor het falen van behandeling. Hoe meer medicatie, hoe groter de kans op therapieontrouw.

Richtlijnen behandeling ouderen:

• Waak voor onderbehandeling

• Waak voor overbehandeling

• Weet wanneer geneesmiddelen moeten worden aangepast

• Weet hoe doseringen worden aangepast.

• Ken de belangrijkste bijwerkingen

• Vraag naar gebruik van middelen niet op recept

• Wees bedacht op interacties

• Bevorder therapietrouw

• Beoordeel geneesmiddelenregime periodiek

• Geneesmiddelen kunnen kwaliteit van leven verbeteren

• Rekening houden met farmacokinetiek en –dynamiek.

Bij ouderen neemt de vitaliteit af. Endocriene functies veranderen en ziekten kunnen ontstaan (o.a. diabetes mellitus, glucosetolerantie etc.). Anemie komt ook vaker voor bij ouderen. Verder zijn ouderen ook vatbaarder voor infectie. Veiligheid en effectiviteit van de behandeling moet van groter invloed zijn bij het bepalen van medicatie. Veroudering leidt tot verandering in biologische en psychologische factoren relevant voor werkingsmechanismen van medicijnen.

Daarom is het van belang rekening te houden met:

• Interactie van factoren met betrekking tot leeftijdsgebonden veranderingen.
• Wijde interindividuele variatie op psychologisch gebied, leeftijdsgebonden.
• Klinische status van elke patiënt.
• Onderzoeken naar nieuwe medicatie.

Let op bij voorschrijven van psychotrope middelen:

• Psychologische symptomen (depressie, angstig, geagiteerd, insomnia) kunnen het gevolg zijn van andere medicatie.
• Psychiatrische symptomen zijn valide indien bevestigd door familieleden en verzorgers.
• Symptomen kunnen aspecifiek zijn.
• Middelen kunnen op individueel niveau verschillende effectiviteit, bijwerkingen en mogelijke interacties hebben.
• Dosis moet lager bij ouderen, omdat ze sensitiever zijn voor medicijnen.
• Monitor bijwerkingen.