Verdeelmodel Bijstandsbudget - Arrest

Verdeelmodel Bijstandsbudget  CRvB 1-7-2019, ECLI:NL:CRVB:2019:2016

Feiten

Het gaat in deze zaak om de verdeling van het budget dat in 2015 voor de gemeenten beschikbaar is voor verschillende uitkeringen (zoals bijstand en uitkeringen voor arbeidsongeschikte ouderen). Voor de vaststelling van dat budget heeft de staatssecretaris gebruikt gemaakt van een nieuw verdeelmodel dat vanaf 1 januari 2015 van toepassing is. De gemeenten Den Haag, ’s-Hertogenbosch, Amersfoort en Utrecht waren het niet eens met het voor hen beschikbare budget over 2015. De vier gemeenten hebben de toepassing van het verdeelmodel daarom ter discussie gesteld.

CRvB

De CRvB heeft geoordeeld dat de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid nieuwe besluiten moet nemen over de bijstandsbudgetten over het jaar 2015 voor de vier gemeenten. Het verdeelmodel dat gebruikt wordt voor de budgetten is op zichzelf wel geschikt maar het maar bevat tekortkomingen.

Het verdeelmodel is neergelegd in een algemeen verbindend voorschrift. Voor de toetsing van algemeen verbindende voorschriften gelden een aantal uitgangspunten. Volgens de CRvB bestaat er geen reden om het verdeelmodel verbindende kracht te ontzeggen. Er is immers uitgebreid onderzoek gedaan en verschillende onafhankelijke deskundigen zijn geraadpleegd. Hierdoor is vast komen te staan dat het verdeelmodel het meest geschikt is om de beschikbare middelen zo goed mogelijk te verdelen.

Het nieuwe verdeelmodel mocht dus gebruikt worden voor de verdeling van de budgetten, maar de CRvB oordeelt dat het tekortkomingen bevat die vooral de betrokken gemeenten raken. Dat komt onder meer omdat in het verdeelmodel 2015 gebruik werd gemaakt van een steekproef uit de Enquête Beroepsbevolking van het CBS. Dit leverde een gemiddelde samenstelling van de bevolking op. Bij de betrokken gemeenten wijkt de daadwerkelijke samenstelling echter sterk af van de gemiddelde samenstelling. Den Haag, Den Bosch, Amersfoort en Utrecht zijn grote centrumgemeenten met een sterk afwijkende populatie.

Er is niet genoeg onderzoek gedaan naar de consequenties van toepassing van het nieuwe verdeelmodel in 2015 voor deze betrokken gemeenten. Deze gemeenten zijn onevenredig benadeeld in vergelijking met de andere gemeenten. Dit was grotendeels ook niet te voorzien. De CRvB beslist dat het verdeelmodel buiten toepassing moet worden gelaten. De staatssecretaris moet nieuwe besluiten nemen over de bijstandsbudgetten over 2015 voor de vier gemeenten.

Kern

De bestuursrechter kan een algemeen verbindend voorschrift buiten toepassing laten (en het besluit vernietigen) als het voorschrift niet zorgvuldig is voorbereid of gebrekkig is gemotiveerd waardoor de rechter dat voorschrift niet goed kan toetsen aan hogere regelgeving, de algemene rechtsbeginselen of de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Omdat het verdeelmodel i.c. tekortkomingen bevat die met name de betrokken gemeente raken, moet het verdeelmodel buiten toepassing worden gelaten. Er moet een nieuw besluit op bezwaar worden genomen door het bestuursorgaan.