Rasta Rostelli I, HR 26-04-1996 - Arrest

Casus

Gemeente Rijssen weigert als eigenaar zaalruimte te verhuren aan de organisator van de hypnose-show van Rasti Rostelli. Als reden voor weigering wordt opgegeven de inhoud van de show. Vaststaat dat door de hypnose-show gedachten of gevoelens (kortweg: meningsuitingen) worden geopenbaard, als bedoeld in art. 7 lid 3 Grondwet.

Rechtsvraag

Uitleg van art. 7 lid 3 Gw, luidend:

"Voor het openbaren van gedachten of gevoelens door andere dan in de voorgaande leden genoemde middelen heeft niemand vooraf­gaand verlof nodig wegens de inhoud daarvan, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet. (....)."

Hoge Raad

a. Art. 7 lid 3 Gw moet aldus worden uitgelegd dat zij iedere preventieve beperking door de overheid van de meningsuiting gegrond op de inhoud ervan verbiedt.

b. De overheid moet bij het aangaan en uitvoeren van privaat­rech­telijke overeenkom­sten, de beginselen van behoorlijk bestuur in acht nemen en de grond­rechten van haar burgers respecteren.

c. De concrete reik­wijdte van art. 7 lid 3 is er niet van afhankelijk in hoeverre een meningsuiting plaatsvindt met een commercieel dan wel met een ideëel oogmerk.

Commentaar

Ad a. De HR neemt hier een absoluut censuurverbod aan voor het derde lid (door het woord: "iedere"). Hierdoor is er nauwe­lijks ruimte om dit grondrecht af te wegen tegen andere grond­rechten of tegen de grondrechten van anderen.

Ad c. De HR wil dus geen onderscheid maken tussen commerciële en niet-commerciële meningsuitingen. Dit leidt ertoe dat het daarop volgende lid (art. 7 lid 4, inzake handelsreclame) restrictief moet worden uitgelegd.

Commentaar

De Abr is niet uitdrukkelijk nagegaan in hoeverre plaats was voor "verzachtingen" van de werking van grondrechten. Daarmee zijn hier bedoeld beperkingen op grondrechten die de Grondwet niet expliciet toestaat, zoals een redelijke uitleg van grondrechten of een redelijke toepassing van grondrechten.

Dit soort verzachtingen zijn in de Memorie van Toelichting bij de laatste grote Grondwetsherziening (1983) aanvaard. Misbruik van grondrechten is daarbij uitdrukkelijk niet aanvaard in de MvT. Van misbruik zou in de onderhavige casus sprake kunnen zijn, namelijk in verband met de onleefbare woonomgeving van overlastgevende drugspanden. Maar nogmaals, men kan geen misbruik maken van grondrechten.