Guldemond/Noordwijkerhout - Arrest

Guldemond/Noordwijkerhout (HR 31-12-1915, ECLI:NL:HR:1915:AG1773)

Casus

Guldemond is eigenaar van een stuk grond waarin hij een vaarsloot heeft gegraven. Hierdoor is een openbaar voetpad in tweeën gesplitst. De gemeente Noordwijkerhout maakt tegen de sloot bezwaar en start met het dempen van de sloot op de plaats waar de sloot het voetpad kruist.

Guldemond dagvaardt de gemeente voor de burgerlijke rechter en vordert dat de gemeente wordt bevolen het dempen te staken. De gemeente is van mening dat de burgerlijke rechter niet bevoegd is, nu de handelingen van de gemeente verricht zijn in het kader van een specifieke overheidstaak, het onderhoud van een weg. Volgens de gemeente mag de burgerlijke rechter geen oordeel geven over de rechtmatigheid van het gebruik van deze publiekrechtelijke bevoegdheid.

Rechtsvraag

Is de burgerlijke rechter in casu bevoegd kennis te nemen van het geschil?

Hoge Raad

Voor 1915 heerste de ‘fundamentum petendi’ leer: als er een geschil was met de overheid, was de burgerlijke rechter alleen bevoegd voor zover dit een zuiver privaatrechtelijk geschil betrof. Door dit arrest is de bevoegdheid van de rechter uitgebreid. De fundamentum petenti leer werd afgeschaft en hiervoor in de plaats kwam de ‘objectum litis’-leer: de burgerlijke rechter is bevoegd in een geschil tussen overheid en burger, als de eisende partij haar vordering baseert op een regel van burgerlijk recht.

De Hoge Raad is dan ook in casu van oordeel dat de burgerlijke rechter bevoegd is, omdat Guldemond zijn vordering heeft gebaseerd op een regel van burgerlijk recht, namelijk het handhaven van het ongestoorde bezit van zijn sloot.