Nuhanovic / Nederland (Conclusie AG Vlas) - Arrest

Conclusie AG Vlas, 3 mei 2013 (Nuhanovic / Nederland)

Kort

De advocaat-generaal heeft de Hoge Raad in zijn conclusie (rechtsgeleerd advies aan de Hoge Raad door een lid van het parket bij de Hoge Raad) geadviseerd in beide zaken het cassatieberoep van de Staat te verwerpen.

Casus

De advocaat-generaal bij de Hoge Raad (mr. P. Vlas) heeft een conclusie genomen in twee parallelle zaken: Staat /Nuhanovic en Staat / Mustfafic c.s. Deze beide zaken hebben betrekking op de gevolgen van de val van de Srebrenica enclave in 1995. In de zaak Staat / Nuhanovic is de Staat aansprakelijk gesteld voor de dood van de vader en de broer van de voor Dutchbat werkzame tolk Hasan Nuhanović, die na de val van de enclave hun toevlucht hadden gezocht op de compound van Dutchbat te Potočári. In de zaak Staat / Mustafic is de Staat aansprakelijk gesteld voor de dood van Rizo Mustafić die als elektricien werkzaam was voor Dutchbat en na de val van de enclave met zijn gezin toevlucht had gezocht op de compound.

Proces

In de zaken Staat / Nuhanovic en Staat / Mustafic heeft het hof beslist dat de Staat aansprakelijk is, omdat het handelen van Dutchbat moet worden aangemerkt als het handelen van de Staat, nu de Staat over Dutchbat de effectieve controle uitoefende. Volgens het hof is sprake van schending van  fundamentele mensenrechten (recht op leven en verbod op onmenselijke behandeling) en is de Staat daarvoor aansprakelijk.  De Staat heeft echter in allebei de zaken een beroep in cassatie ingesteld.

Conclusie

De advocaat-generaal heeft de Hoge Raad geadviseerd om het cassatieberoep van de Staat in de zaken Staat / Nuhanovic en Staat / Mustafic te verwerpen. Volgens de advocaat-generaal dient het handelen van Dutchbat namelijk als eigen handelen van de Staat te worden beschouwd en is om die reden de Staat op grond van het internationale recht aansprakelijk. Nu het operationele bevel (‘command and control’) over Dutchbat in het kader van de VN-vredesoperatie in Srebrenica was overgedragen aan de VN, had het hof echter niet in het midden mogen laten of de VN ook daadwerkelijk “effective control” over Dutchbat in de dagen direct volgend op de val van de enclave uitoefende.

Desondanks kan het oordeel van het hof volgens de advocaat-generaal toch in stand blijven, omdat uit de feiten onomstotelijk vaststaat dat de VN in de dagen direct volgend op de val van de enclave geen effectieve controle uitoefende en Dutchbat er geheel alleen voor stond. In die omstandigheden is het handelen van Dutchbat, waarbij Dutchbat als orgaan van de Staat geldt, te omschrijven als eigen handelen van de Staat. Volgens de advocaat-generaal oefende de Staat wat betreft de werking van de mensenrechten rechtsmacht uit over de compound, omdat Dutchbat aldaar bevoegd was op te treden en de betrokkenen waarover het hof moest oordelen hun toevlucht tot de compound hadden gezocht.

Gevolg

De zaak is verwezen naar de rol van 6 september 2013. Voorlopig is de uitspraak van de Hoge Raad bepaald op die datum.