College: Europa, grondleggers en bronnen van EU recht

Sheetnotes 2017/2018

Wat zijn de veranderingen in de hoorcolleges?

• Dit college besteedt meer aandacht aan de instellingen van de EU en de artikelen waar deze instellingen mee moeten werken.

• De geschiedenis van de EU wordt in chronologische volgorde uitgebreid behandeld.

• Het Europees Burgerinitatief is een onderwerp dat in 2017/2018 voor het eerst besproken wordt.

• Ook het doel van de EU en hoe de verschillende doelstellingen behaald worden zijn belangrijk.

• Het convergentiecriteria is geschrapt, dit onderwerp wordt in 2017/2018 niet behandeld tijdens het hoorcollege.

Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

• De Europese Rekenkamer wordt nu gezien als de belangrijkste instelling van de EU.

Wat is belangrijk voor het tentamen?

• Artikel 9 VEU is belangrijk! Weet waar dit artikel over gaat en welke arresten hierbij horen.

Collegeaantekeningen 16/17

Toets van afgelopen week

Ons land is pas volkenrechtelijk gebonden aan een verdrag als dit conform artikel 93 grondwet is bekendgemaakt in het Tractatenblad. Dit is onjuist de volkenrechtelijke binding vind pas plaats wanneer het goedgekeurd is door de Staten-Generaal, door bekrachtiging of ratificatie. Bekendmaking heeft dus niets te maken met volkenrechtelijke binding

Een verdrag moet uitsluitend ter uitdrukkelijke goedkeuring aan de Staten-Generaal worden voorgelegd in het geval dat het verdrag afwijkt van de Grondwet dan wel tot zodanig afwijken noodzaakt. Dit is onjuist, wanneer er geen sprake is van afwijking met de Grondwet dan mag het ook door een stilzwijgende goedkeuring. Maar afwijking met de Grondwet is niet de enige reden dat het mag met uitdrukkelijke goedkeuring.

In een transformatiesysteem kunnen de binnen de nationale rechtsorde reeds uitgevoerde verdragsverplichtingen ongedaan worden gemaakt door middel van latere nationale wetgeving. Dit is juist, een latere wetgeving gaat voor een eerdere wet. Dan neem je een nationale wet aan die in strijd is met een internationale wet. Er is dan sprake van een volkenrechtelijk probleem.

Alle verdragen dienen aan de Staten-Generaal ter goedkeuring te worden voorgelegd. Onjuist, hier zijn een paar uitzondering op. Dit staat in rijkswet goedkeuring en bekendmaking verdragen. Bijvoorbeeld wanneer een verdrag verlengd moet worden of er een hele kleine financiële verplichting is.

Het Europese Hof voor de Rechten van de mens is formeel geen orgaan van de Raad van Europa. Juist, De Raad van Europa is een organisatie waarin samengewerkt wordt op basis van intergouvernementele besluitvorming. Het EHRM heeft een supranationaal trekje, maar is wel een orgaan van de Raad van Europa.

Het EHRM kan een individueel verzoekschrift over schending van het recht op vrijheid van onderwijs ex artikel 23 lid 2 Grondwet niet in behandeling nemen. Juist, eerst moeten alle rechtsordes in eigen land uitgeput zijn.

De werking van het internationale gewoonterecht als zodanig in onze eigen rechtsorde vloeit voort uit een regel van ongeschreven staatsrecht. Juist, het staat nergens beschreven. Het staatsrecht is het enige recht in Nederland waar het gewoonterecht erg belangrijk is.

Europees recht

Het transformatiesysteem is in het Europees recht niet mogelijk. Het incorporatiesysteem wordt ons gedwongen opgelegd.

Het is in samenwerkingsverband van 28 landen. Het is uniek in de wereld en in de historie.

De Europese Unie is langzamerhand één van de welvarendste marken van de wereld. De Europese Unie staat op de derde plek (achter China en India) in de ranglijst. De kans is groot dat de Europese Unie uiteindelijk op nummer één komt.

De Europese Unie is één van de strengste regelgevers ter wereld. De mededingingsregels zijn enorm streng gemaakt. Monopolyposities zijn onmogelijk in de Europese Unie, wanneer er sprake is van monopolie vorming, legt de Europese Unie enorme boetes op. Daarnaast legt de Europese Unie technische voorschriften en gezondheidsvoorschriften op.

De Europese Unie bemoeit zich met heel veel zaken. Een voorbeeld is dat de Europese Unie zelfs eisen stelt aan het kinderspeelgoed. De enige reden dat de Europese Unie dit doet is om de concurrentie te stimuleren.

Grondleggers Europese Unie

Schumann, Churchill en Aden Hauer. Schumann wilde na de tweede wereldoorlog een samenwerkingsverband tussen Frankrijk en Duitsland. Churchill is de meest geciteerde man, hij heeft Engeland door de Tweede Wereldoorlog geleid. Aden Hauer was de eerste Duitse bondskanselier.

Europese Gemeenschap Kolen en Staal is opgericht in 1952. Dit was het echte plan van Schumann. Hij wilde samenwerken met Duitsland. De looptijd van de EGKS was gezet op 50 jaar. In 2002 is de EGKS opgegaan in de EG. Hier deden zes staten aan mee.

EEG 1957. In 1992 is de EEG omgezet in de EG. De EG hield zich met alles bezig, daarom is EEG veranderd in de EG.

Euratom 1957. Deze is uiteindelijk veranderd in de EGA. Deze organisatie houdt zich bezig met de atoomenergie.

Het EEG is getekend in Rome. Werd toen het verdrag van Rome genoemd. De landen die er toen aan meededen waren: België, Nederland, Frankrijk, Italië, Luxemburg en Duitsland.

Eerste uitbreiding: Verenigd Koninkrijk, Ierland en Denemarken

Tweede uitbreiding: Griekenland

Derde uitbreiding: Spanje en Portugal

Vierde uitbreiding: Oostenrijk, Finland en Zweden

Vijfde uitbreiding: Malta, Cyprus, Polen, Tsjechië, Hongarije, Letland, Estland, Litouwen, Slovenië en Slowakije.

Zesde uitbreiding: Bulgarije en Roemenië

Achtste uitbreiding: Kroatië

Kandidaat-landen: Turkije

In 1992 is de Europese Unie opgericht: het Verdrag van Maastricht. De Europese Unie is opgericht naast de andere drie verdragen. De ambitie van de Europese Unie was heel anders dan de andere drie verdragen. De Europese Unie had als doel uiteindelijk een federale staat te worden. De andere drie verdragen vormden vooral economische overeenkomsten. Tegenwoordig hebben we alleen nog maar de Europese Unie. De andere drie verdragen zijn in de Europese Unie geschoven.

Europees burgerschap

Politieke rechten: Je hebt kiesrecht voor het Europees Parlement, daarnaast kun je diplomatieke bescherming aanvragen en je hebt zogenaamd een Europees paspoort.

Persoonlijke rechten: je hebt het recht op vrij verkeer en verblijf, hierop is art. 18 Wv verbod van discriminatie o.g.v. nationaliteit.

Wanneer je in het buitenland (binnen de Europese-Unie) wilt studeren is dat mogelijk. Je hebt namelijk het recht op verblijf. Er zijn dan wel twee voorwaarden: namelijk moet je kunnen aantonen dat je een ziektekostenverzekering hebt en je moet middelen van bestaan aan kunnen tonen.

Wanneer je vijf jaar in een land bent, zonder de openbare orde te verstoren, de veiligheid te verstoren of je gezondheid, dan wordt je verblijf omgezet in een duurzaam verblijf.

Europese rechtsruimte

De Europese Unie werkt samen op het gebied van politie en justitie. Een voorbeeld is het Schengenbeleid. Eén van de verplichtingen die hieruit voortvloeit is dat wanneer er een vreemdeling binnenkomt, deze geadministreerd moet worden. Daarnaast bestaat er een Europees aanhoudingsbevel.

Besluitvorming

De Europese Unie beslist heel veel met meerderheid. Dit is uniek in de internationale rechtsorde. Zaken als buitenlands en veiligheidsbeleid en de politiële en justitiële samenwerking in strafzaken worden nu nog gedaan door unanimiteit, nu Nederland voorzitter is van het Europees parlement, zal dit waarschijnlijk ook gaan verschuiven naar het beslissen in de meerderheid.

Samenvoeging

De EU bestaat nog uit twee verdragen: het Unieverdrag en het Werkingsverdrag van de Europese Unie. Dit is een groot verschil met een aantal jaren gelden. Toen bestond de Europese Unie nog uit tientallen verdragen.

In het werkingsverdrag van de Europese Unie zijn onder andere opgenomen:

• Rome Oprichtingsverdrag (1957)

• Wijzigingsverdragen (1999)

• Nice (2001)

• Lissabon (2010) (vanaf toen zijn alle verdragen opgeheven en samengevoegd in twee verdragen).

Werkingsverdrag EU 2010

• 40 onderwerpen zijn van unanimiteit naar meerderheid gegaan.

• Buitenlandchef

• Voorzitter Europese Raad voor 2,5 jaar

• Europees Parlement meer invloed

• Nationale parlementen zien toe op subsidiariteit

• Petitierecht

Europees Handvest Grondrechten (2010) hierin staan allerlei grondrechten.

Primaire bronnen EU-recht

• Verdragen: werkingsverdrag, Unieverdrag en Handvest

• Algemene rechtsbeginselen: gelijkheidsbeginsel, vertrouwensbeginsel, verbod van terugwerkende kracht

• Verdragen met derde landen

Secundaire bronnen EU-recht

• Regelgeving: Verordeningen, richtlijnen, besluiten en aanbevelingen/adviezen.

• Rechtspraak Hof van Justitie

Een verordening is een algemeen verbindend voorschrift. Een verordening mag niet worden omgezet naar nationale wetten, er geldt een omzettingsverbod.

Een richtlijn is een opdracht aan de nationale wetgever. Hieruit vloeit een resultaatsverplichting met een implementatietermijn.

Laatste woord

Europees recht gaat dus voor het nationale recht. Het is belangrijk om dit in je achterhoofd te houden! Deze verplichting is bepaald in de Costa t. ENEL zaak. Hieruit werd opgemerkt dat het nationale recht wijkt voor gemeenschapsrecht. Er is dus sprake van een conformeringsplicht ten overstaan van het Europese Unie recht.

Hof van Justitie heeft een prejudiciële rechter.