Bestuursrecht 2 - RUG - Werkgroepopdrachten 2018/2019 - Week 7a

Vragen

Casus I: Rb. Midden-Nederland 28 november 2017, ECLI:NL:RBMNE:2017:5979

Vraag 1

Leg in eigen woorden uit waarom sms- en WhatsApp-berichten volgens de rechtbank kunnen aangemerkt worden als ‘een schriftelijk stuk of ander materiaal dat gegevens bevat’ als bedoeld in artikel 1 aanhef en onder a van de Wob.

Vraag 2 

Leg uit waarom het voor de werkingssfeer van de Wob naar het oordeel van de rechtbank relevant is of een telefoon met sms- of WhatsApp berichten op naam staat van de werkgever of dat het een privé telefoon van de ambtenaar betreft.

Vraag 3 

Verweerder heeft hoger beroep ingesteld tegen de uitspraak van de rechtbank. Welke argumenten zou u naar voren brengen om te beargumenteren dat een sms- en WhatsApp berichten niet vallen onder de werkingssfeer van de Wob?

Vraag 4 

Stel: in het kader van het gemeentelijke project Aanpak Ring Zuid moet op zeer korte termijn een verkeersbesluit worden genomen. Elisa Weelde, verantwoordelijk ambtenaar voor de verkeersbe- sluiten in het kader van de aanpak ring Zuid, heeft korte lijntjes met wethouder Paul de Rook en beschikt over zijn privé-nummer. In de avond, om 22:30 uur overleggen ze nog even snel via Whats- App over de details van het besluit. Enkele weken later verzoekt Actiegroep Tegen Aanpak Ring Zuid op grond van de Wob om alle informatie over het Verkeersbesluit. Vallen de WhatsApp-berichten van de wethouder onder de werkingssfeer van de Wob?

Vraag 5 

Stel: ter afsluiting van de studie schrijft Chris Vonk een scriptie over het ‘interne rechtssysteem’ van Vindicat en de verhouding tot het strafrecht. Zijn scriptiebegeleider Klaas de Wit twijfelt zeer over de kwaliteit van het eindproduct. Is het voldoende? Nadat Klaas vele e-mails heeft gewisseld met zijn collega, die fungeert als meelezer, maakt hij aan Chris het eindresultaat bekend: een 5. Chris begrijpt er niets van en wil de onderste steen boven halen. Hij dient een Wob-verzoek in bij Klaas de Wit (examinator) waarin hij vraagt om de e-mails over de beoordeling van zijn scriptie. Klaas de Wit weet niet goed hoe hij moet reageren. Een paar dagen geleden heeft hij zijn email box drastisch opgeschoond en onder meer deze email berichten verwijderd. Wat is uw juridische advies aan Klaas?

Casus II: ABRvS 21 maart 2018, ECLI:NL:RVS:2018:974

Vraag 1a

Welke bevoegdheid is door welk bestuursorgaan uitgeoefend?

Vraag 1b

Waar gaat de zaak feitelijk over? Welke belangen staan er voor de partijen op het spel?

Vraag 1c

Wat is de rechtsvraag of wat zijn de rechtsvragen waar het in de casus om draait?

Vraag 2 

Mag een bestuursorgaan een Wob-verzoek buiten behandeling laten omdat de behandeling van het verzoek naar het oordeel van het bestuursorgaan teveel geld kost?

Vraag 3 

Moet een verzoeker bij zijn Wob-verzoek ook een belang stellen?

Vraag 4

Biedt de Awb het bestuursorgaan de bevoegdheid om een Wob-verzoek buiten behandeling te laten wegens misbruik van recht?

Vraag 5 

Hoe beoordeelt u de opvatting van de Afdeling dat in casu sprake is van misbruik van recht?

Casus III: ABRvS 18 april 2018, ECLI:NL:2018:1255

Vraag 1a

Welke bevoegdheid is door welk bestuursorgaan uitgeoefend?

Vraag 1b

Waar gaat de zaak feitelijk over? Welke belangen staan er voor de partijen op het spel?

Vraag 1c

Wat is de rechtsvraag of wat zijn de rechtsvragen waar het in de casus om draait?

Vraag 2 

Welke uitzonderingsgrond(en) heeft de minister van defensie in dit geval ten grondslag gelegd aan de grotendeels afwijzende beslissing op het verzoek tot openbaarmaking van RTL?

Vraag 3 

Is/zijn dit absolute of relatieve uitzonderingsgronden en wat is het onderscheid tussen deze soorten weigeringsgronden?

Vraag 4 

In hoeverre speelt het belang van RTL een rol bij de toepassing van deze uitzonderingsgronden?

Vraag 5 

Waarom heeft de minister niet besloten tot gedeeltelijke verstrekking van de interne memoranda en het beeldmateriaal (door middel van weglakken of bewerking)?

Antwoordindicatie

Casus I

Vraag 1 

Sms- en WhatsAppberichten vallen als object onder de documentdefinitie van de Wob in die zin dat het gaat om ‘een schriftelijk stuk of ander materiaal dat gegevens bevat.’ De rechtbank vergelijkt dit soort berichten niet met telefoongesprekken zoals verweerder wel doet, dit omdat telefoongesprekken niet worden vastgelegd en sms- en Whatsapp-berichten worden gebruikt bij vluchtige communicatie is geen reden om deze berichten categorisch uit te sluiten van de werkingssfeer van de Wob.

Vraag 2

Bij de vraag of een bericht als document in de zin van art. 1 onder a Wob kan worden gezien, wordt er gekeken naar of ze dus als object onder documentdefinitie van de Wob vallen en of deze berichten bij het bestuursorgaan berusten. Vervolgens de rechtbank vallen sms- en Whatsapp-berichten die staan op een telefoon met een abonnement op naam van de organisatie van het bestuursorgaan wel onder de term berusten onder het bestuursorgaan. Terwijl dit bij soortgelijke berichten die staan op privé telefoons van ambtenaren niet vallen onder de term berusten onder het bestuursorgaan.

Vraag 3

Het is geen document, omdat het met knippen en plakken in elkaar moet worden gezet. 

Vraag 4

Nee, de berichten zijn verstuurd met zijn privé-nummer. Met de veronderstelling dat Elisa ook met een privé telefoon heeft bericht. Als Elisa haar werktelefoon heeft gebruikt ligt het anders. Dan valt de hele communicatie wel onder de reikwijdte van de Wob.

Vraag 5

Er kan geen informatie over een bestuurlijke aangelegenheid worden verstrekt als er geen document (meer) ter zake bestaat. Het bestuursorgaan moet wel al het redelijkerwijs mogelijke doen om de documenten te achterhalen en onder zijn berusting te krijgen. Wellicht heeft de collega waarmee de mailwisseling heeft plaatsgevonden de mailwisseling nog wel. Kan hij het niet meer achterhalen dan is het aan Chris om aannemelijk te maken dat, in tegenstelling tot de uitkomsten van het onderzoek van het bestuursorgaan, een bepaald document toch bij het bestuursorgaan berust.

Casus II

Vraag 1a, Vraag 1b & Vraag 1c

Het college  heeft de  verzoeken  van  [wederpartij] bij drie  afzonderlijke  besluiten  van  18 december 2015 wegens misbruik van recht buiten behandeling gesteld. Het college heeft daaraan onder meer ten grondslag gelegd dat de beantwoording van alle door [wederpartij] verzonden e-mails, brieven en verzoeken een onevenredig beslag op de ambtelijke capaciteit legt. In dat verband heeft het college erop gewezen dat [wederpartij] in een periode van vier maanden de gemeente vele e-mails en Wob-verzoeken heeft  gestuurd  over  verschillende  onderwerpen.  Volgens  het college  dienen de  Wob-verzoeken  en  e-mails  geen  doel  en  betreft  het  een  herhaling  van  zetten.  Ook  wijst  het  college  op  een e-mail  waarin [wederpartij] dreigt met een Wob-verzoek om onder de kosten van een parkeerovertreding uit te komen.

Vraag 2 

Nee, het feit dat je een Wob-verzoek krijgt waar je niet op zit te wachten is geen reden om zo’n verzoek buiten behandeling te laten.

Vraag 3

Artikel 3 lid 3 Wob bepaalt dat een verzoeker bij zijn Wob-verzoek geen belang hoeft te stellen. Dit is een fundamentele bepaling en zorgt ervoor dat in beginsel iedereen kennis kan nemen van overheidsinformatie. Een belang hoeft eenvoudig niet aanwezig te zijn.

Vraag 4

Staat wel in art. 3:13 en 3:15 BW die ook in het publiekrecht kunnen worden gebruikt.

Vraag 5

De wederpartij heeft  misbruik  gemaakt  van  een  wettelijke  bevoegdheid.  Het college  heeft de Wob-verzoeken  van  wederpartij dan ook terecht wegens misbruik van recht buiten behandeling gesteld.

Casus III

Vraag 1a, Vraag 1b & Vraag 1c

RTL  heeft  verzocht  om  interne  memoranda  over  de  militaire  bijdragen  van  Nederland  in  de  strijd tegen ISIS in Irak, andere daarop betrekking hebbende documenten en beeldregistraties van aanvallen door Nederlandse F 16’s. De minister weigert deze grotendeels te verstrekken. RTL is het daar niet mee eens, voornamelijk vanwege het feit dat op een Wob-verzoek ten tijde van de missie in Uruzgan wel vergelijkbare informatie is verstrekt. Daarnaast wijst RTL er op dat andere coalitiepartners meer informatie over de strijd tegen ISIS in Irak verstrekken dan Nederland. Ook heeft de CdS zelf beelden getoond tijdens een persconferentie. De rechtbank heeft de weigering van de minister in stand gelaten.

Vraag 2 

Art 10 lid 1 sub b Wob: het verstrekken van informatie zou de veiligheid van de Staat kunnen schaden.

Vraag 3 

Absolute uitzonderingsgronden art 10 lid 1 Wob.                 

Het verstrekken van informatie ingevolge deze wet blijft achterwege voor zover dit (verzoek weigeren, volledige toetsing):

1. de eenheid van de Kroon in gevaar zou kunnen brengen;
2. de veiligheid van de Staat zou kunnen schaden;
3. bedrijfs- en fabricagegegevens betreft, die door natuurlijke personen of rechtspersonen vertrouwelijk aan de overheid zijn meegedeeld;
4. persoonsgegevens betreft als bedoeld in de artikelen 9, 10 en 87 van de Algemene verordening gegevensbescherming, tenzij de verstrekking kennelijk geen inbreuk op de persoonlijke levenssfeer maakt.

Relatieve uitzonderingsgronden art 10 lid 2 Wob

 Het verstrekken van informatie ingevolge deze wet blijft eveneens achterwege voor zover het belang daarvan niet opweegt tegen de volgende belangen (belangen afweging, bestaan uitzonderingsgrond wordt vol getoetst, belangenafweging marginaal getoetst):

1. de betrekkingen van Nederland met andere staten en met internationale organisaties;
2. de economische of financiële belangen van de Staat, de andere publiekrechtelijke lichamen of de in artikel 1a, onder c en d, bedoelde bestuursorganen;
3. de opsporing en vervolging van strafbare feiten;
4. inspectie, controle en toezicht door bestuursorganen;
5. de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer;
6. het belang, dat de geadresseerde erbij heeft als eerste kennis te kunnen nemen van de informatie;
7. het voorkomen van onevenredige bevoordeling of benadeling van bij de aangelegenheid betrokken natuurlijke personen of rechtspersonen dan wel van derden.

Vraag 4 

Dat het belang van openbaarmaking van deze beelden niet opweegt tegen het belang van de betrekkingen van Nederland met andere staten.

Belang van openbaarmaking versus de belangen genoemd in artikel 10 lid 2 Wob. Eventuele belangen van de verzoeker maken niet uit.

Vraag 5 

Zoals ter zitting door de minister is toegelicht, zijn op de beelden over het hele scherm gegevens geprojecteerd die inzicht geven in onder andere locatie, vlieghoogte en gebruikte systemen. Daarnaast is uit de beelden, ook zonder de geprojecteerde gegevens, informatie af te leiden over de tactiek, systemen en wijze van opereren. Zo kan de vliegrichting en het tijdstip van de dag ook louter uit de beelden worden afgeleid. De rechtbank heeft terecht overwogen dat van de minister, voor zover dat al mogelijk is, niet zonder nadere wettelijke grondslag kan worden gevergd de videobeelden zodanig te bewerken dat deze worden ontdaan van bedoelde informatie. De rechtbank heeft terecht, onder verwijzing naar de uitspraak van de Afdeling van 19 december 2012 overwogen dat een dergelijke bewerking neerkomt op het creëren van nieuwe videobeelden.