Hoorcollege 10 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht

Hoorcollege 10: Eetstoornissen

• Groeivertraging op jonge leeftijd
• Bot/ en nierproblemen op latere leeftijd
• Sociaal niet mee kunnen komen
• School/-studie-/werkproblemen
• Komt vaker voor bij vrouwen, westerse landen, hogere intelligentie

• Anorexia Nervosa (AN): 
  • Het beperken van de energie-inname ten opzichte van de energiebehoefte met als gevolg ondergewicht 
  • Intense angst om aan te komen of dikt te worden .
  • Er is een verstoorde lichaamsbeleving, overwaardering van lichaamsvormen en gewicht of onderkenning van de ernst van het ondergewicht
  • Twee types: restrictief type en purgerend type
  • Ernst Classificatie wordt gedaan middels BMI
  • Lifetime prevalentie: 1,2%. waarvan 90% vrouw

• Boulimia Nervosa (BN)
  • Recidiverende eetbui episodes: In afzonderlijke tijdsperiode (bv 2 uur) substantieel meer eten dan een ander in die context zou doen. Gepaard met een gevoel van controleverlies
  • Eetbuien wroden gevolgd door recidiverend inadequaat compensatiegedrag
  • Gedurende 3 maanden minimaal 1x per week eetbui en compensatiegedrag
  • Overwaardering van lichaamsvormen en gewicht
  • Ernst Classificatie op purgeergedrag
  • Lifetime prevalentie: 2% waarvan 90% vrouw

• Eetbuistoornis (BED)
  • Recidiverende eetbui episodes: In afzonderlijke tijdsperiode (bv 2 uur) substantieel meer eten dan een ander in die context zou doen . Gepaard met een gevoel van controleverlies. Eetbui bestaat uit 5000-10 000 calorieën
  • Kenmerken eetbuien: hoog tempo, dooreten tot ongemakkelijk gevoel, eten in afwezigheid van honger, alleen eten uit schaamte, achteraf gevoelsn van spijt, schaamte, schuld of walging, lijdensdruk, geen compensatiegedrag
  • Minimaal 3 maanden 1x per week een eetbui
  • Ernst Classificatie op aantal eetbuien
  • Lifetime prevalentie: 5,5% waarvan 60% vrouw

• Andere gespecificeerde voedings- of eetstoornis (OSFED): 11%
• Vermijdende en restrictieve voedselinname stoornis (ARFID): 
  • Niet voorzien in in voedings- en/ of energiebehoeften
  • Mogelijke kenmerken: Gewichtsverlies, Voedingsdeficiëntie, Afhankelijk van sondevoeding of voedingssupplementen, Interfereren met psychosociaal functioneren
  • Er is geen sprake van angst voor gewichtstoename of een verstoorde lichaamsbeleving
  • 3 verschijningsvormen: desinteresse, angst of sensorische gevoeligheid.
  • Kan komen door: sensorische bepaald (bvb ASS), angstige constitutie (bepaalde angsten voor voedsel), traumatische ervaring (stikervaring)
  • Lifetime prevalentie: 1-2%
• Pica
  • Het eten van stoffen die niet voor consumptie bestemd zijn. 
  • Komt voor bij andere psychiatrische ziektebeelden 
  • Zwangerschappen
  • Komt vaker voor in ontwikkelingslanden
• Ruminatiestoornis
  • Herhaald terughalen van voedsel, om het daarna opnieuw te kauwen, in te slikken of uit te spugen.
  • Minimaal 1 maand
  • Kan niet worden verklaard door een somatische aandoening

• Door het lijnen wordt er meer over eten nagedacht. Er treedt een jojo effect op, waarbij de persoon vaak eindigt met een iets hoger gewicht dan voor het lijnen
• Biologisch gezien hebben we een heel sterk setpoint gewicht
• Lijnen kan leiden tot problemen in het metabolische systeem (stofwisseling). Dit is aangetoont in onderzoeken naar anorexia nervosa =

• Voorbeschikkende factoren (bepalen een kwetsbaarheid): Genetische aanleg, Gezinsmilieu, prestatiegericht, Persoonlijkheid, karakter, kwetsbaarheden, zoals onzekerheid,  gebrek aan zelfvertrouwen, faalangst, perfectionisme, Cultuurinvloed, slankheidsideaal
• Uitlokkende factoren(bepalen omzet kwetsbaarheid in Eetstoornis): Conflicten tussen ouders over opvoeding, Overbescherming, Relatieproblemen ouders of scheiding, Pesten op school, (Seksueel) misbruik of trauma, Andere stressoren
• Instandhoudende factoren: Verstoorde sociale interacties
• Wegstoppen van emoties en conflictvermijding, Vertekend lichaamsbeeld, Weinig zelfvertrouwen, Fysieke toestand, Rigide denkwijze, Eventuele comorbiditeit

• Mentale klachten
  • Suïcidaliteit
  • Somberheid  
  • Piekeren
  • Laag gevoel van eigenwaarde
  • Vertekend lichaamsbeeld
  • Faalangst 
  • Moeite met uiten van gevoelens
• Uiterlijk en fysieke klachten
  • Wijde of juist strakke kleding
  • Vermoeidheid en / of slaapproblemen
  • Hese stem (door braken)
  • Geïrriteerde mondhoeken, wondjes op knokkels (braken)
  • Gewichtsverandering 
  • Tandproblemen 
  • Menstruatieklachten 

• Omgeving en maatschappij
  • Topsport (met focus op gewicht)
  • Opvoedingsproblemen
  • Interpersoonlijke problemen
  • Scheiding
  • Psychotrauma 
  • Social media gebruik/ focus op ideaalbeeld
  • Individualisering 
  • Prestatiegerichtheid 
  • Overbescherming
  • Pestervaringen 
  • Taboe op seksualiteit

• Persoonskenmerken
  • Perfectionisme
  • Hoge eisen
  • Aangepast gedrag/ pleasen
  • Zwart/wit denken
  • Conflict-vermijdend
  • Moeite met assertiviteit
  • Impulsiviteit
  • Verslavingsgevoeligheid

• Sociale angststoornis
• Depressie
• ASS
• ADHD
• Persoonlijkheidsstoornissen: met name cluster C
• PTSS
• Diabetes 
• Overgewicht/ obesitas

• (Niet) eten als controle middel
• (Niet) eten als emotie- regulatiemiddel
• (Niet) eten als gewoonte
• Niet durven eten
• Jezelf niet waard vinden om te eten
• Context gebonden

• Stage 1: starting well
• Stage 2: taking stock
• Stage 3 (I): body image, dietary restraint, events, moods and eating
• Stage 3 (II): setbacks and mindset
• Stage 4: ending well

• Anorexia Nervosa: bij jongeren (16/17 jaar) familie gebaseerde therapie. Dit bestaat uit 3 fasen: ouderen in controle over eten, controle weer terug, bespreken van ontwikkelingsproblematiek. Bij volwassenen CBT-E (vorm van cognitieve therapie) MANTRa (werkboek) SSCM (combinatie van beiden). Alle 3 de behandelingen hebben 50% succes. Bij chronische patiënten wordt CBT-E met  individuele rehabiliatietheorie toegepast. Dit omvat flexibiliteit, multitasking en de bigger picture
• Boulimia Nervosa:  FBT, CBT-E, CBT-T & voedingsmanagement & PMT
• Binge-eating Disorder: CBT-E, CBT-O & voedingsmanagement & PMT
• ARFID: CGT (exposure/desensitisatie) icm ouderbegeleiding bij jongeren

• (emotie gedreven) Impulsiviteit
• Controle verlies: Dit kan de patiënt zelf vaak ook goed aangegeven
• Gevoeligheid voor beloning: vaak is de beloning voedsel
• Emotie disregulatie: ander gedrag aanwenden om hiermee te compenseren

• Compulsiviteit
• Over gecontroleerd
• Gevoeligheid voor straf: sterke reactie hierop of vermijding
• Alexithymie: niet goed herkennen en erkennen van emoties (vooral bij jezelf)

• (emotie gedreven) Impulsiviteit
• Disinhibitie
• Emotie disregulatie 
• Gevoeligheid voor beloning/toenadering
• Beslisgedrag problemen: gericht op korte termijn ipv lange termijn

• Rigiditeit
• Angst
• Perfectionisme: onhaalbare lat die van alles beïnvloed
• Intolerantie voor onzekerheid
• Gevoeligheid voor straf/vermijding
• Problematisch cognitief functioneren. Hieronder valt set shifting problemen en een zwakke centrale coherentie. Er is cognitieve inflexibiliteit, waarbij moeite is met mentaal schakelen, wordt vastgehouden aan oude regels, focus ligt op details en moeite om het grotere geheel te zien. Ook is er een ervaren inflexibiliteit-rigiditeit die door de patienten worden aangegeven. Terug te zien in routines

• Problemen hierbij bij eetstoornissen: Er is rigiditeit in gedrag, denken en persoonlijkheid wat infereert met shifting. Er is namelijk sterke volharding/doorzettingsvermogen, obsessies/compulsies, perfecties. Dit infereert ook met behandeling. 
• Meten: 

• Onderzoek: er is onderzoek naar gedaan over de rol van set-shifting bij eetstoornissen (zie hieronder). Echter is er nog weinig bekend en is meer onderzoek nodig

• Verminderde set shifting in volwassenen, in kinderen minder duidelijk 
• Na herstel nog steeds verminderde set shifting 
• Eerstegraads familieleden (zussen, moeders) ook verminderd 
• Abnormale activiteit in breingebeiden gerelateerd aan set shifting (frontostriato-thalamic pathways) 

• Verminderde set shifting tijdens zieke fase, vergelijkbaar met anorexia nervosa
• In adolescenten geen problemen, maar nog onvoldoende over bekend
• Verminderde set shifting in eerstegraads familieleden
• Hersteld van boulimia nervosa?

• Verminderde set shifting tijdens zieke fase, relatie met depressieve klachten. Maar… 
• inconsistenties tussen reviews
• Hersteld van eetbuistoornis? Eerstegraads familieleden? Adolescenten?

• Meten:

• Centrale coherentie problemen tijdens de zieke fase
• Zwakke globale integratie en superieure lokale verwerking
• Minder efficiente globale verwerking bij adolescenten met anorexia, 
• problematische CC bij boulimia (echter 1 studie)
• Hersteld van anorexia, milde CC problemen
• Eerstegraads familieleden (anorexia, boulimia) niets bekend

• Weinig bekend: problemen met visueel spatieel geheugen
• Meta-analyse Keegan et al (2021): geen problemen

• Problemen met het (h)erkennen (alexithymie) en expressie van emoties
• Disfunctionele en beperkte hoeveelheid emotie regulatie strategieën
• Emotioneel sensitiever, emotionele tolerantie lager, emoties blijven langer bestaan
• Comorbiditeit affectieve stoornissen hoog
• Te veel disfunctionele emotie regulaite, zoals onderdrukking van emotionele expressie
• Te weinig functionele regulatie, zaols cognitieve herwaardering: psychologische strategie die nuttig is wanneer de stressvolle de situatie in kwestie kan niet worden gewijzigd. Het gaat om het verminderen van de emotionele impact van een stressvolle situatie door de oorspronkelijke perceptie ervan te herformuleren of opnieuw te beoordelen