Hoorcollege 1: Culturele diversiteit in jeugdzorg, gezinnen en onderwijs

Dit hoorcollege zal gaan over de gevolgen van migratie en culturele diversiteit in het algemeen. Door migratie en globalisatie is er bijvoorbeeld een verhoogde diversiteit in alle huidige samenlevingen ontstaan. Hierdoor komen er vervolgens diverse inzichten over de menselijke ontwikkeling tot stand. Migratie is grofweg onder te verdelen in vier verschillende types:

·       Migratie vanuit voormalig Nederlandse kolonies

·       Migratie vanaf de jaren 60 als gastarbeider

·       Migratie vanuit conflictgebieden

·       Arbeid en economische migranten

Migratie vanuit voormalig Nederlandse kolonies betreft vooral Surinaamse Nederlanders en Antilliaanse Nederlanders. Turkse Nederlanders en Marokkaanse Nederlanders zijn daarentegen in veel gevallen als gastarbeider ons land binnengekomen. Bij migratie uit conflictgebieden moet gedacht worden aan landen als Somalië, Ethiopië, Irak en Afghanistan. Wanneer er sprake is van economische migranten, zijn dit vrijwel altijd Oost-Europeanen of Chinezen.

Theorieën

Zoals men inmiddels al wel weet, bestaan er verschillende theorieën over de menselijke ontwikkeling. Bij de psychologie wordt er afgevraagd wat er omgaat in iemands brein en gaat men uit van universalisme. Hiermee wordt bedoeld dat ieder kind zich volgens een bepaald patroon ontwikkelt. Antropologie gaat daarentegen juist uit van cultureel relativisme. Dit vakgebied geeft aan dat een kind zich in situatie A heel anders kan ontwikkelen dan in situatie B. Er wordt binnen de antropologie dan ook gekeken naar mensen in een bepaalde context en worden er situaties met elkaar vergeleken. De pedagogiek heeft naast deze twee vakgebieden ook een focuspunt. Zij kijkt namelijk naar de interacties tussen verschillende mensen. Een probleem met alle gedragswetenschappen is echter dat het gebaseerd is op een groep mensen die bestempeld kunnen worden als WEIRD. Zij zijn Westers (Western), opgeleid (Educated), geïndustrialiseerd (Industrialised), rijk (Rich) en democratisch (Democratic). In werkelijkheid bestaat ongeveer 2.5% uit deze categorie.

Cross-culturele communicatie

Cultuur kan op twee manieren gezien worden. Het kan bekeken worden als iets in iemands hoofd of juist iets dat werkelijk ergens bestaat. Binnen de cross-culturele communicatie is een onderscheid te maken tussen vier dimensies:

·       Individualisme vs. Collectivisme

·       Afstand tot macht

·       Onzekerheid vs. Ontwijking

·       Mannelijkheid vs. Vrouwelijkheid

Collectivisme versus individualisme

Collectivistische culturen bestaan vaak uit agrarische samenlevingen waarin er weinig handel plaatsvindt en er niet of nauwelijks onderwijs beschikbaar is. De familie is vaak groter dan enkel de kern, wat inhoudt dat grootouders of ooms en tantes vaak samen bij een gezin wonen. Er is regelmatig sprake van patrilineariteit, waardoor het oudste mannelijke lid van de familie het voor het zeggen heeft. Vrouwen hebben binnen het gezin een lage status en er is vaak sprake van een hoog vruchtbaarheidsgehalte en dus veel kinderen. Loyaliteit staat bij collectivistische culturen bovendien centraal en er is daarnaast vaak sprake van een autoritaire opvoedingsstijl. Dit alles moet ideaal gezien leiden tot het relationele zelf. Hierbij moet een persoon behulpzaam en gehoorzaam zijn, voldoen aan sociale verplichtingen en verantwoordelijk zijn voor de groep. Bij een individualistische cultuur is er vaak sprake van een industriële economie, in tegenstelling tot de collectivistische.....read more

Hoorcollege 3: Diversiteit in leren en opvoeding

Ondanks de nuancering over het collectivisme-individualisme spectrum in hoorcollege twee, zijn er wel kenmerkende eigenschappen in de manier van scholing. Zo is de Westerse scholing geïnstitutionaliseerd, is er een gepland leerproces dat geleid wordt door een volwassene, is er nauwe monitoring en wordt er buiten de context geleerd. Met dit laatste wordt bedoeld dat wij in Westerse landen les krijgen in een apart gebouw om de theorie te beheersen, voordat wij in de werkelijke praktijk deel mogen nemen. Bij niet-Westerse scholing leert men juist door het nemen van verantwoordelijkheid en geleidelijk mogen participeren in de praktijk. Er is geen apart leerproces vastgesteld en men leert door eigen initiatief. De volwassene is hierbij geen instructeur. Uit onderzoek is gebleken dat een kind des te meer initiatief kan tonen bij een niet-geschoolde moeder.

Niet-geschoolde moeder versus geschoolde moeder

In een onderzoek naar niet-Westerse moeders is er gekeken naar een verschil in leerstijl bij geschoolde en niet geschoolde moeders. Bij de niet-geschoolde niet-Westerse moeder leerde het kind vooral door participeren en nam op die manier steeds meer verantwoordelijkheid op zich. De moeder neemt hierbij wel in eerste instantie het initiatief. Wanneer je dit vergelijkt met de Westerse scholing, zou deze moeder het onjuist aanpakken. Volgens de niet-Westerse scholing doet zij echter precies wat er zou moeten gebeuren. Bij een enigszins geschoolde niet-Westerse moeder wordt er meer uitgelegd. De taak wordt voorgedaan op ooghoogte van het kind en de moeder ontwikkelt leermomenten voor het kind. Het kind krijgt daarna de mogelijkheid om zelf een poging te wagen. Deze moeder zou het juist volgens het perspectief van de niet-Westerse scholing verkeerd aanpakken, maar doet het volgens de Westerse scholing relatief goed.

Shabab van nu

Er is gebleken dat er een mismatch bestaat tussen ouders en opvoedingsondersteuning. Dit is te wijden aan drie eigenschappen:

·       Onderwijzend karakter

·       Cultureel insensitief

·       Maatschappelijke verhoudingen

De opvoedingsondersteuning legt vaak de nadruk op veel informatieoverdracht, terwijl ouders behoefte hebben aan leren en onderlinge uitwisseling. Daarnaast blijkt er te weinig aandacht te zijn voor de multiculturele en religieuze aspecten van opvoeden waar ouders dagelijks mee te maken hebben.

Stichting attanmia

Stichting attanmia heeft een project gestart waarbij deze mismatch zo goed als mogelijk wordt vermeden. Het is een Marokkaans-Nederlandse gemeenschap en het zijn projecten voor zowel jongeren, ouders als ouderen in Rotterdam. In het project ligt nadruk op het geloof in eigen kunnen, bruggen bouwen en het versterken van sociale netwerken. Het is een proces dat gebaseerd is op de bottom-up methode. Hierbij wordt er gekeken naar de behoefte vanuit de doelgroep en is het project samen met ouders ontwikkeld.

Werkwijze shabab van nu

Het is dus duidelijk merkbaar dat het project ingebed is in de gemeenschap. Er zijn namelijk trainers met een gedeelde achtergrond en de werving vindt bijvoorbeeld plaats via migrantenzelforganisaties en moskeeën. Er worden ervaringen gedeeld en gereflecteerd op opvoedingsstrategieën van de ouders. Er wordt geen opvoedmethode opgelegd, maar er worden verschillende methodes toegelicht.....read more

Hoorcollege 5: Voor- en vroegschoolse educatie

In dit hoorcollege zal er aan de hand van vier thema’s de voor-en vroegschoolse educatie toegelicht worden. Deze vier thema’s zijn als volgt:

1.     Het belang van de eerste paar levensjaren

2.     Vroege ongelijkheid en het ‘educatie gat’

3.     De rol van thuis bij leerontwikkeling

4.     De rol van voor- en vroegschoolse educatie (VVE)

Het belang van de eerste paar levensjaren

Uit onderzoek is gebleken dat de basis voor bijvoorbeeld taalontwikkeling zich rond het eerste levensjaar voordoet. Wanneer er geen extra stimulatie aan deze basis gegeven wordt, zal het steeds moeilijker worden om de normale ontwikkeling bij te kunnen houden. Om die reden vinden interventies idealerwijs tussen de 0-4 jaar plaats. Zo ook volgens de curve van Heckman. Hij heeft ontdekt dat interventies zichzelf in principe terugbetalen, aangezien effectieve interventies zorgen voor baanmogelijkheden, wat resulteert in het betalen van belasting. Deze teruggave is het hoogst wanneer de interventie tussen de 0-3 jaar plaatsvindt.

Vroege ongelijkheid en het ‘educatie gat’

Het is gebleken dat kinderen met een andere culturele achtergrond dan gebruikelijk, lagere vaardigheden vertonen in verschillende domeinen. Dit is ook gerelateerd aan de sociaal economische status (SES). Zo hebben zij in de lange termijn met meerdere nadelen te maken: schooluitval, lage educatie mogelijkheden en verhoogde criminaliteit. Deze achterstand wordt met de leeftijd steeds groter, vergeleken met kinderen die bij de meerderheid horen binnen de samenleving. Kinderen die een nadelige start hebben, komen ook moeilijk bij de meerderheid wat betreft ontwikkeling. Dit beïnvloedt hun verdere educatieve carrières, baanmogelijkheden en zo ook hun inkomen.

De rol van thuis bij leerontwikkeling

Kinderen die thuis een andere taal spreken dan op school, lopen achter op hun peers die thuis wel dezelfde taal spreken. Dit is vooral het geval bij Turks-Nederlandse gezinnen, aangezien zij vaker hun eigen taal in huis spreken dan bijvoorbeeld Marokkaans-Nederlandse gezinnen. De ontwikkeling wat betreft taal wordt vooral bepaald door de input die thuis aanwezig is. Er is echter een groot verschil in zowel kwaliteit en kwantiteit tussen volledig Nederlandse gezinnen en bijvoorbeeld Turks-Nederlandse of Marokkaans-Nederlandse gezinnen. Wat betreft kwantiteit is er in deze gezinnen minder uitdrukking in taal, vinden er minder gesprekken plaats en wordt er bijvoorbeeld minder voorgelezen uit boeken. Wat betreft de kwaliteit is er sprake van een minder gecontextualiseerde manier van spreken. Hiermee wordt bedoeld dat er minder gesproken wordt over dingen die op dat moment niet in die bepaalde omgeving plaatsvinden. In dat soort gezinnen kan er bijvoorbeeld ’s avonds tijdens t eten minder vaak gereflecteerd worden naar wat een kind vanochtend in de les heeft gedaan. Over de rol van thuis is er in de jaren ’90 een onderzoek geweest over het aantal woorden dat gericht is op kinderen tijdens de eerste vier levensjaren. Ouders in de bijstand scoorden hierop het laagst en ouders binnen de hoge klasse scoorden hierin het beste. Dit verschil wordt steeds groter wanneer de kinderen ouder worden. Het verschil is zowel gebaseerd op kwaliteit als op kwantiteit. Wat betreft kwaliteit.....read more

Hoorcollege 7: Les geven in klassen met veel diversiteit

In een reguliere klas is vrijwel niks meer homogeen, behalve de leeftijd. In een klas is er dus nogal wat diversiteit te ontdekken. Dit kan in ontzettend veel opzichten benaderd worden, zoals wel of geen leerproblemen, hoogbegaafdheid, sociaal economische achtergronden, gemotiveerde of ongemotiveerde leerlingen en ga zo maar door. Ook de samenstelling van gezinnen is in deze tijd vaak variërend, zo is er tegenwoordig bijvoorbeeld meer sprake van één-ouder gezinnen. Zeker wanneer een docent in de grote stad lesgeeft, heeft deze met veel diversiteit te maken. Diversiteit heeft echter ook een relatie tot meer ongelijkheid en leerproblemen. Dit concentreert zich vooral in bepaalde grote steden en daar concentreert het zich weer in bepaalde scholen (“zwarte scholen”).

Vijf expertisegebieden

Voor de docenten die met deze diversiteit en ongelijkheid te maken krijgen, zijn vijf expertisegebieden van groot belang:

1.     Taal

2.     Didactiek

3.     Sociaal psychologische fenomenen

4.     Ouderbetrokkenheid

5.     School-wijk relaties

Al deze expertisegebieden vinden plaats in het micro en meso niveau. In dit hoorcollege zijn didactiek en sociaal psychologische fenomenen uitgebreid besproken. De andere expertisegebieden zijn kort toegelicht.

Taal

Wat betreft taal moet er taalinstructie aanwezig zijn voor nieuwkomers, zodat de basis voor iedereen gelijk is. Sommigen beweren echter dat elke les een taalles is en dat er sprake moet zijn van een geïntegreerde taal instructie dat zich in ieder vak bevindt. Daarnaast moet het belang van de moedertaal echter niet worden vergeten. Ideaal gezien zou er dan ook moedertaal instructie zijn en tweetalig (intercultureel) onderwijs. Het is namelijk bewezen dat het welbevinden van een kind groter wordt wanneer iemand zijn of haar  eigen taal mag spreken op sommige momenten. Een kind heeft op dat moment namelijk het gevoel dat zij er als individu ook toe doen. Daarnaast is gebleken dat het toestaan van zoiets geen directe negatieve invloed heeft.

Didactiek

Bij didactiek wordt er vaak gesproken over cultureel responsief les geven. Hierbij zijn er twee onderliggende principes te benoemen. Zo moet er niet langer “deficit” gedacht worden, maar “asset” gedacht worden. Hiermee wordt bedoeld dat er niet langer gekeken moet worden naar de gebreken van een kind maar naar de aanwinst die een kind kan brengen in de klas. Om dit te realiseren moet en kan er geen druk aanwezig zijn om te assimileren. De voorwaarden om zoiets in de praktijk toe te passen is onder andere sociaal cultureel bewustzijn. Jij moet weten wie jij bent en wie anderen zijn en hiervoor moet respect aanwezig zijn. Daarnaast moet een docent om de leerlingen geven en moet er een holistische focus zijn op de behoeften van leerlingen. Binnen het cultureel responsief les geven zijn er drie centrale uitgangspunten. Zo is het van belang om als docent hoge verwachtingen te hebben en het onderste uit de kan te willen halen van elke leerling. Ook moet er sprake zijn van culturele competentie, waarbij iedereen zich met zijn eigen identiteit positief kan ontwikkelen. Ook is een maatschappij kritische houding als.....read more