Vennootschappen en Rechtspersonen - UU - Recht - B2 - 2018/2019

Vragen

Casus I

De Scheveningse visvereniging De Rode Zalm heeft als doel de instandhouding van de hobbyvisserij naar zalm en heeft 150 leden. Het bestuur van de vereniging bestaat uit Zalm (voorzitter), Romboud (secretaris) en Plennings (penningmeester). De vereniging heeft tevens een raad van commissarissen.

In de statuten van De Rode Zalm is de volgende bepaling opgenomen:

Artikel 13 Vertegenwoordiging

1. Het bestuur vertegenwoordigt de vereniging, voor zover uit de wet niet anders voortvloeit.
2. De vereniging wordt voorts in en buiten rechte vertegenwoordigd door de voorzitter tezamen met de secretaris of tezamen met de penningmeester.
3. Voor het aangaan van overeenkomsten namens de vereniging die een bedrag van € 2.000 te boven gaan, is voorafgaande goedkeuring van de raad van commissarissen vereist.

Verder zijn er in de statuten geen van de wet afwijkende bepalingen opgenomen. Alles is op de juiste manier ingeschreven in het handelsregister. Door een hoogoplopende ruzie binnen het bestuur zijn Romboud en Plennings opgestapt als bestuurders. Er zijn geen nieuwe bestuursleden benoemd: het bestuur bestaat sindsdien derhalve uit één persoon. Deze wijziging is ook doorgegeven aan het handelsregister. Om stoom af te blazen, gaat Zalm op vakantie naar Julianadorp. Daar ziet zij in een winkel een nieuw soort hengel voor € 2000, waarmee het vissen naar zalm gemakkelijker wordt gemaakt. Ze aarzelt niet en schaft deze meteen aan namens de vereniging. De raad van commissarissen is niet van de aankoop op de hoogte.

Vraag 1

Is vereniging De Rode Zalm gebonden aan de koopovereenkomst?

Casus II

Woud NV houdt zich bezig met de verwerking van boomstammen tot haardhout. In de statuten van Woud NV is bepaald dat de bestuurstaken worden verdeeld over één of meer niet-uitvoerende bestuurders en één of meer uitvoerende bestuurders. Verder is in de statuten van Woud NV bepaald dat de uitvoerende bestuurders zich bezighouden met het dagelijks bestuur en de niet-uitvoerende bestuurders met het houden van toezicht. Het bestuur van Woud NV bestaat uit Winkel (uitvoerende bestuurder) en Vrolijck en Zevensprong (niet-uitvoerende bestuurders). Winkel neemt het reilen en zeilen van Woud NV niet zo serieus. De fiscus heeft al diverse aanmaningen gestuurd inzake aanslagen voor de vennootschapsbelasting, maar de aanslagen blijven - ondanks aandringen van Vrolijck en Zevensprong bij Winkel - sinds 2017 onbetaald. De in schoenendozen verzamelde boekhouding van Woud NV is een rommeltje. Ook andere crediteuren dan de fiscus blijven onbetaald en een faillissement lijkt onafwendbaar. Vrolijck en Zevensprong doen al het mogelijke om orde op zaken te stellen, maar het mag niet baten. Op 1 april 2019 wordt Woud NV failliet verklaard. De curator zint op mogelijkheden om de boedel te spekken en wil de bestuurders van Woud NV aanspreken voor het tekort in het faillissement.

Vraag 2

Ziet u mogelijkheden voor de curator om met kans van slagen uitvoerend bestuurder Winkel en niet-uitvoerende bestuurders Vrolijck en Zevensprong aan te spreken voor het tekort in het faillissement?

Casus III

Gladiool BV is gespecialiseerd in de export van gladiolen. Ali, Peter en Roos houden ieder een derde van de aandelen in Gladiool BV. Peter en Roos zijn tevens bestuurder van de BV.

In de statuten van Gladiool BV is opgenomen dat de vennootschap zonder voorafgaande goedkeuring van de algemene vergadering geen aandelen in een andere vennootschap mag kopen als het bedrag dat daarmee gemoeid is groter is dan 25% van de waarde van de activa van Gladiool BV. Ali heeft de mogelijkheid zijn aandelen te verkopen aan Jurriaan voor een bedrag van € 200 per aandeel. In de statuten van Gladiool BV is opgenomen dat er geen blokkeringsregeling geldt.

Peter en Roos wensen namens Gladiool BV een overeenkomst aan te gaan met Bas, die aandelen in Planten NV houdt. De overeenkomst houdt in dat Gladiool BV de aandelen van Bas in Planten NV koopt. Met de aankoop is een bedrag gemoeid ter grootte van 40% van de waarde van de activa van Gladiool BV. Peter en Roos leggen op grond van de statuten van Gladiool BV het voorstel tot aankoop van de aandelen ter goedkeuring voor aan de algemene vergadering van Gladiool BV. Op de geldig opgeroepen algemene vergadering zeggen zij tegen Ali dat Planten NV er goed voorstaat, hoewel zij weten dat dit niet het geval is. Ali stemt op basis van deze informatie -net als Peter en Roos- voor goedkeuring van het voorstel tot aankoop, zodat de algemene vergadering haar goedkeuring verleent. Ali besluit vervolgens op grond van de door Peter en Roos verstrekte informatie zijn aandelen niet te verkopen aan Jurriaan, die de aandelen in Gladiool BV van Ali graag wilde overnemen.

Peter en Roos kopen vervolgens namens Gladiool BV de aandelen van Bas in Planten NV.

Planten NV blijkt er inderdaad slecht voor te staan en de aandelen in Planten NV blijken veel minder waard te zijn dan het bedrag dat Gladiool BV ervoor heeft betaald. Ali stelt dat hij ter algemene vergadering op basis van misleidende informatie voor het voorstel tot aankoop van de aandelen heeft gestemd en meent dat dit gevolgen heeft voor de geldigheid van zijn stem en/of het besluit van de algemene vergadering tot goedkeuring van de aankoop.

Vraag 3a

Heeft de misleidende informatie op grond van boek 2 BW gevolgen voor de geldigheid van de door Ali uitgebrachte stem?

Vraag 3b

Heeft de misleidende informatie op grond van boek 2 BW gevolgen voor de geldigheid van het ter vergadering genomen besluit tot goedkeuring van de aankoop van de aandelen in Planten NV?

Vervolg casus

Gladiool BV lijdt schade door de verwerving van de aandelen in Planten NV. Door deze aankoop dalen ook de aandelen in Gladiool BV in waarde en Ali is woest. Zijn aandelen zijn nog maar € 100 per aandeel waard. Hij wil de schade die hij hierdoor lijdt verhalen op Peter en Roos.

Vraag 3c

Kan Ali de schade die hij lijdt doordat zijn aandelen in waarde zijn gedaald, met kans op succes verhalen op bestuurders Peter en Roos?

Casus IV

Coöperatieve Biologische Groentetelers Twente W.A. heeft met haar leden contracten gesloten. Op grond van deze overeenkomsten zijn de leden gehouden tot levering van biologisch geteelde groenten en de coöperatie is gehouden tot afname tegen een afgesproken prijs. Prinssen is lid van de coöperatie. In 2019 verschijnt een interview met Prinssen in de regionale krant van Twente. Prinssen laat zich laatdunkend uit over de coöperatie en zegt dat de leden ‘het heus niet zo nauw nemen met het biologische, maar dat de prijs voor biologische producten aantrekkelijk is voor de boeren’. Het bestuur van de coöperatie verneemt de berichten. Vast komt te staan dat Prinssen bij de teelt van prei een chemisch bestrijdingsmiddel heeft gebruikt dat verboden is verklaard in de statuten van de coöperatie. Het bestuur wil het lidmaatschap van Prinssen beëindigen. Prinssen voldoet niet langer aan de eisen die de coöperatie in de statuten aan het lidmaatschap stelt: alleen voor ‘telers die uitsluitend op biologische wijze telen’ staat lidmaatschap open. Daarnaast heeft Prinssen door zijn uitlatingen de goede reputatie van de coöperatie in gevaar gebracht.

Vraag 4

Kan het bestuur het lidmaatschap van Prinssen per direct beëindigen? Zo ja, op welke wijzen? Zo nee, waarom niet?

Casus V

Nordin en Petra hebben plannen om in Leiden een hippe koffietent annex motorwerkplaats te beginnen. Ze verwachten hoge winsten, waarmee ze zichzelf al rijk rekenen. Ze willen zichzelf in elk geval een fatsoenlijke beloning toekennen voor de werkzaamheden die ze in de koffietent annex motorwerkplaats willen gaan verrichten. Ze willen ook de mogelijkheid openhouden dat op een later moment, als alles eenmaal staat en draait, hun goede vriend Sebastiaan mee gaat doen door te investeren en mee te werken. Een bevriende rechtenstudent adviseert Nordin en Petra om een stichting op te richten waarvan zij dan zelf bestuurders worden; dat is volgens hem niet duur en ze zijn niet zelf aansprakelijk als het mis gaat. Vooral het laatstgenoemde aspect is essentieel voor Nordin en Petra en aldus richten zij Stichting CoffeeBike op, die dezelfde dag nog wordt ingeschreven in het handelsregister.

Vraag 5

Acht u de stichting de aangewezen rechtsvorm om de samenwerking tussen Nordin en Petra vorm te geven? Zo ja, geef aan waarom. Zo nee, waarom niet en ziet u een alternatief?

Antwoordindicatie

Vraag 1

Het bestuur vertegenwoordigt de vereniging, art. 2:45 lid 1 BW. De tweehandtekeningenclausule van lid 2 is hier niet van toepassing, daar Zalm -nu de andere bestuursleden zijn opgestapt- in haar eentje het bestuur vormt. Zij is dus vertegenwoordigingsbevoegd op grond van lid 1 en deze bevoegdheid is ingevolge art. 2:45 lid 3 BW onbeperkt en onvoorwaardelijk, voor zover uit de wet niet anders voortvloeit. Uit de wet vloeit in casu niets anders voort; de beperking tot € 2.000 is slechts een intern werkende beperking. De Rode Zalm is derhalve gebonden aan de koopovereenkomst.

Vraag 2

Onderzocht dient te worden of de curator de bestuurders kan aanspreken op grond van art. 2:138 lid 1 BW. Nu de boekhouding een rommel is, is sprake van schending van art. 2:10 BW. Ingevolge art. 2:138 lid 2 BW staat dus onbehoorlijk bestuur vast en wordt vermoed dat het onbehoorlijk bestuur een belangrijke oorzaak is van het faillissement. De aansprakelijkheid rust in beginsel op iedere bestuurder, dus zijn alle drie de bestuurders in beginsel aansprakelijk. Een aangesproken bestuurder kan proberen het bewijsvermoeden van lid 2 te ontzenuwen door aannemelijk te maken dat andere feiten en omstandigheden dan zijn onbehoorlijke taakvervulling een belangrijke oorzaak zijn geweest van het faillissement, HR Blue Tomato. De casus bevat geen aanwijzingen dat dit zal lukken.

Een aangesproken bestuurder kan zich disculperen op grond van art. 2:138 lid 3 BW indien hij bewijst dat de onbehoorlijke taakvervulling niet aan hem te wijten is en hij niet nalatig zijn geweest in het treffen van maatregelen om de gevolgen daarvan af te wenden. Een door Vrolijck en Zevensprong gevoerd disculpatieverweer zou kans van slagen kunnen hebben, nu de casus vermeldt dat zij niet-uitvoerende bestuurders zijn en al het mogelijke hebben gedaan om orde op zaken te stellen.

Vraag 3a

Er zijn geen gevolgen voor de geldigheid van de stem, art. 2:13 lid 1 BW.

Vraag 3b

Het besluit zou op grond van art. 2:15 lid 1 sub b BW vernietigbaar kunnen zijn omdat Peter en Roos zich door het geven van misleidende informatie niet gedragen hebben jegens Ali naar hetgeen door redelijkheid en billijkheid wordt gevorderd.

Vraag 3c

Op grond van het arrest Poot/ABP kan een aandeelhouder op grond van de waardevermindering van zijn aandelen geen eigen vordering uit hoofde van onrechtmatige daad jegens de bestuurder instellen, maar is het aan de vennootschap zelf om de schade te verhalen. Wanneer echter een specifieke zorgvuldigheidsnorm jegens Ali is geschonden, is het wel mogelijk dat hij een actie instelt op basis van art. 6:162 BW. Dit is hier het geval. Peter en Roos hebben immers tegen Ali gezegd dat Planten NV er goed voorstaat terwijl zij wisten dat dit niet het geval was, en Ali heeft vervolgens op grond van deze misleidende informatie afgezien van de verkoop van zijn (thans nog maar 100 euro waard zijnde) aandelen voor 200 euro. Ali kan dus een vordering o.g.v. art. 6:162 BW instellen jegens Peter en Roos.

Vraag 4

Het bestuur – bevoegd nu de statuten niet anders bepalen - kan het lidmaatschap aan Prinssen opzeggen op grond van art. 2:53a lid 1 jo. art. 2:35 lid 1 sub c jo. art. 2:35 lid 2 BW. Prinssen voldoet immers niet aan de voor het lidmaatschap geldende kwaliteitseisen nu hij niet uitsluitend op biologische wijze teelt. Betoogd kan worden dat vanwege het gebruik van de verboden middelen en de negatieve uitlatingen redelijkerwijs niet gevergd kan worden het lidmaatschap gedurende de rest van het boekjaar te laten voortduren en de opzegging ingevolge art. 2:36 lid 1 BW dus per direct kan geschieden. Het bestuur – bevoegd nu de statuten niet anders bepalen - kan Prinssen ook op grond van art. 2:35 lid 1 sub d jo. art. 2:35 lid 3 BW uit het lidmaatschap ontzetten. Prinssen handelt immers door het gebruik van verboden middelen in strijd met de statuten en bovendien benadeelt hij door zijn uitlatingen op onredelijke wijze de coöperatie. De ontzetting leidt ingevolge art. 2:35 lid 4 BW in eerste instantie tot schorsing.

Vraag 5

Hoewel een stichting een onderneming kan drijven kunnen behaalde winsten niet worden uitgekeerd door het uitkeringsverbod van art. 2:285 lid 3 BW. Nordin en Petra mogen een bezoldiging ontvangen voor hun werkzaamheden indien dat in een redelijke verhouding staat tot hun werkzaamheden, maar in verband met de gewenste winstuitkering kunnen ze beter een BV oprichten. De kosten daarvan zijn ook (relatief) gering – zo is er geen minimumkapitaal dat moet worden gestort. Gezien de mogelijke latere participatie van Sebastiaan ligt een stichting ook niet voor de hand, dat is bij een BV gemakkelijker te realiseren door te bewerkstelligen dat de BV op het gewenste moment aandelen uitgeeft aan Sebastiaan.