Instemming met verwekking/ontkenning - Arrest

Instemming met verwekking/ontkenning (HR 07-02-2003, ECLI:NL:HR/PHR:2003:AF0444)

Feiten

De man en de vrouw i.c. zijn in 1997 met elkaar gehuwd. Op 18 november 1998 heeft de man aan een ambtenaar van politie onder meer verklaard dat de vrouw hem begin november 1998 heeft verteld dat zij zwanger was van een andere man. Op 10 februari 1999 is de vrouw bevallen van een zoon. Een maand later heeft de man van de geboorte vernomen door kennisname van een persoonslijst van de gemeente Soest, waarop hij als vader van het kind stond vermeld. Het huwelijk van partijen wordt op 4 mei 2000 ontbonden.

De man, die op grond van art. 1:199 BW de vader van het kind is, heeft verzocht de ontkenning van het vaderschap gegrond te verklaren. De vrouw bestrijdt dit. De rechtbank verklaart de man niet-ontvankelijk in zijn verzoek waarna hij in hoger beroep gaat.

Uit DNA-onderzoek is inmiddels gebleken dat de man niet de biologische vader is. Het Hof  wijst het verzoek van de man tot gegrondverklaring van de ontkenning van het vaderschap toe. De vrouw gaat in cassatie. Zij voert aan dat het Hof is uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting door te oordelen dat de termijn van art. 1:200 lid 5 BW, ofschoon de vader voor de geboorte van het kind reeds vermoedt dat hij niet de biologische vader is, toch geen aanvang neemt voor geboorte. Ook bestrijdt zij de verwerping van haar verweer dat de man, door haar aan te zetten tot prostitutie, heeft ingestemd met een daad die de verwekking van het kind tot gevolg kan hebben gehad.

Hoge Raad

De Hoge Raad moet zich uitspreken over de vraag wanneer de vervaltermijn voor een ontkenning van het vaderschap aanvangt en of het aanzetten tot prostitutie onder de uitzondering 'indien de man heeft ingestemd met een daad die de verwekking van het kind tot gevolg kan hebben gehad' valt.

De Hoge Raad stelt dat een man die vermoedt dat hij niet de biologische vader is van het kind waarvan zijn echtgenote zwanger is, in het algemeen geen aanleiding zal hebben stappen te nemen om het vaderschap te ontkennen voordat hij kennis heeft gekregen van de geboorte van een levend kind. Aangenomen moet dan ook worden dat de termijn van art. 1:200 lid 5 BW niet gaat lopen voordat de man bekend is geworden zowel met de geboorte van het kind als met het feit dat hij vermoedelijk niet de biologische vader is van het kind.

De tekst van art. 1:200 lid 3 BW spreekt van instemming met een daad die de verwekking van het kind tot gevolg kan hebben gehad, en dus niet van een daad die de verwekking tot gevolg heeft gehad. Uit de wetsgeschiedenis van art. 1:201 lid 1 (oud) BW blijkt, dat toestemming tot overspel waaruit het kind kan zijn geboren, in de weg behoort te staan aan ontkenning van het vaderschap. In de wetsgeschiedenis van het huidige art. 1:200 BW zijn geen aanwijzingen te vinden voor de opvatting dat het criterium 'een daad die de verwekking van het kind tot gevolg kan hebben gehad' thans beperkter opgevat moet worden.

Het Hof heeft onder meer overwogen dat uit de wetsgeschiedenis van art. 1:200 BW blijkt, dat is gedacht aan de situatie waarin de man met de bevruchting heeft ingestemd en het Hof heeft van belang geacht dat personen die vrouwen tot prostitutie aanzetten daarmee niet beogen die vrouwen te laten bevruchten en vervolgens te laten baren. 'Meer in het algemeen', waarmee het Hof kennelijk tot uitdrukking heeft gebracht dat dit argument niet alleen ziet op instemming met prostitutie, maar ook op andere gevallen van instemming met een daad die de verwekking tot gevolg kan hebben gehad - heeft het Hof betekenis gehecht aan de ontwikkeling van moderne contraceptie-technieken. Het Hof heeft aldus blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting.