Artikelsamenvatting bij De Hoge Raad en de levenslange gevangenisstraf, een lakmoesproef van Van Hattum - 2016

‘Is een levenslange gevangenisstraf inhumaan?’

Het EHRM heeft bepaald dat na uiterlijk 25 jaren detentie er een toets moet plaatsvinden of gevangene in vrijheid kan worden gesteld. Er moet dan getoetst worden of er zich zodanige veranderingen aan de zijde van de veroordeelde hebben voltrokken en zodanige vooruitgang is geboekt in zijn of haar resocialisatie, dat verdere tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf niet langer gerechtvaardigd is. Dit wordt ook wel aangeduid als de Vinter-toets.

Hoe verloopt een gratieverzoek?

Voordat de rechter adviseert over het gratieverzoek van de gedetineerde, dient hij eerst deel te nemen aan het resocialisatieproces. In een dergelijk proces krijgt de gedetineerde twee verlofdagen per jaar. Aan de hand daarvan zal de voorzieningenrechter oordelen of er gratie moet worden verleend aan de gedetineerde. Tussen de verlofdagen dienen vier maanden te zitten. De resocialisatie dient in het teken te staan van zelfinitiatief, zelfontplooiing en zelfredzaamheid.

Hoe oordeelt het EHRM?

In het arrest Murray tegen Nederland heeft het EHRM bepaald dat een levenslange gevangenisstraf in strijd is met artikel 3 EVRM, nu gedetineerde geen zicht heeft op vrijlating. Na 25 jaar van levenslange detentie dient er dus getoetst te worden of zich positieve ontwikkelingen hebben voorgedaan. De criteria mogen niet zo streng zijn, dat vrijlating alleen is toegestaan bij ziekte of een hoge leeftijd. De herbeoordeling moet met voldoende procedurele waarborgen zijn omgeven en men dient rekening te houden met alle ontwikkelingen die de veroordeelde heeft doorgemaakt. Er dient wel onderscheid te worden gemaakt tussen resocialisatie en re-integratie. Met re-integratie kan pas worden begonnen na 25 jaar detentie. De voortgang van de resocialisatie moet maandelijks worden beoordeeld middels een voortgangsrapportage.