Artikel: samenvatting bij Is er toekomst voor ADHD? van Batstra

Waar gaat dit artikel over?

Dit artikel benadrukt de behoefte om de naamgeving van Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) te heroverwegen en aan te passen naar aandachtstekort en hyperactiviteit (ADH). De term "stoornis" suggereert namelijk dat de oorzaak van het probleem bij de persoon zelf ligt, waardoor de bredere context waarin de problemen zich voordoen uit het oog wordt verloren.

Hoe begon ADHD?

Het gedicht "Zappelphilipp" van Duitse psychiater Heinrich Hoffman wordt door sommige wetenschappers gezien als een mogelijke eerste beschrijving van een ADHD-geval. Echter, de oorspronkelijke intentie van het gedicht was om kinderen op een grappige manier te waarschuwen voor de gevolgen van ongepast gedrag en niet om psychiatrische gevallen te beschrijven. Andere wetenschappers zien het begrip moral deficiency, ookwel een gebrek aan morele zelfbeheersing, van de Britse kinderarts George Frederick Still als een vroege ADHD beschrijving. Echter ontbreekt ook hier een psychiatrische beschrijving.

In de derde editie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM), een veelgebruikt psychiatrisch handboek, wordt ADHD opgenomen op basis van concrete gedragsbeschrijvingen zonder beschrijvingen van eenduidige biologische of psychosociale oorzaken. Verschillende factoren, variërend van genetica en hersenverschillen tot omgevingsinvloeden, zoals armoede en achterstand, worden in verband gebracht met ADHD en benadrukken de complexiteit van de aandoening.

Wat is de rol van hersenonderzoek in de generalisatie van ADHD?

Hersenonderzoekers neigen kleine groepsverschillen te generaliseren naar alle individuen met ADHD, wat resulteert in koppen zoals 'Mensen met ADHD hebben tot vijf keer kleinere hersenen'. Dit draagt bij aan de reïficatie van ADHD. Reïficatie verwijst naar het behandelen van abstracte classificaties als concrete hersendefecten, wat leidt tot verwarring tussen het benoemen en het verklaren van ADHD. Deze verwarring is terug te zien in kinderboeken en voorlichtingsmateriaal dat ADHD reduceert tot een hersendefect. Associaties tussen ADHD en factoren zoals armoede en leeftijd worden wel realistischer weergegeven door te spreken van risico's op ADHD.

Welke factoren spelen een rol in de stijgende ADHD-classificaties en medicatiegebruik?

De biomedische voorlichting, zoals de hersendefecten bij mensen met ADHD, hebben een rol gespeeld in de toename van ADHD-classificaties en voorschrijvingen van medicatie. Deze overdiagnose en overbehandeling gingen gepaard met de opkomst van ADHD-poliklinieken voor kinderen die overmatig medicatie voorschreven, waar ook meer kritiek op kwam. Naar aanleiding van een rapport van de Gezondheidsraad zijn er inspanningen geweest om het gebruik van ADHD-medicatie bij kinderen te verminderen, maar tegelijkertijd is er een stijging in het medicatiegebruik bij volwassenen. Deze stijging in diagnose en behandeling van ADHD bij volwassenen komen voornamelijk voort uit twee ontwikkelingen:

1. De criteria voor ADHD zijn uitgebreid naar volwassenen in de DSM-5, waarbij er meer focus ligt op de symptomen rusteloosheid en concentratieproblemen. Dit zijn geen specifieke klachten en komen veel voor, waardoor meer volwassenen gediagnosticeerd worden met deze aandoening.
2. Een geneesmiddel met methylfenidaat is geregistreerd voor toepassing bij volwassenen, wat heeft geleid tot de oprichting van klinieken voor volwassenen met ADHD.

Opnieuw wordt in deze nieuwe klinieken voor volwassenen ADHD gereduceerd tot een hersendefect dat alleen met medicatie kan worden behandeld, terwijl uit onderzoek blijkt dat de oorzaken van ADHD per persoon en context verschillen.

Welke alternatieve behandelingen zijn er?

Naast klinieken zijn ook meer alternatieve behandelingen in opkomst geraakt vanwege de overdiagnose van ADHD. Voorbeelden van alternatieve behandelingen zijn:

• Cref-behandelingen, waarbij ADHD genezen kan worden door nadruk te leggen op de tijd in de baarmoeder.
• Ezeltherapie, waarbij ADHD genezen kan worden door de houding van ezels te imiteren.
• Eliminatiedieten voor kinderen, waarbij er beperkt voedsel genuttigd mag worden. 

Deze behandelingen beloven om ADHD te genezen, maar uit onderzoek blijkt dat er weinig bewijs is dat ze op lange termijn effectief zijn. Hoewel sommige interventies kortdurend enige verlichting kunnen bieden, bestaat er geen wonderbehandeling die voor iedereen langdurig effectief is.

Wat is de conclusie?

De huidige definitie van ADHD uit de DSM-5 blijkt in de praktijk weinig waarde te hebben voor individuele behandelingen vanwege de verscheidene, persoonsgebonden oorzaken en effectiviteit. Het labelen van ADHD stelt individuen bloot aan misleidende informatie en maakt hen kwetsbaar voor onrealistische beloften van zorgverleners. Sommige wetenschappers pleiten voor het weglaten van het label 'stoornis' en spreken alleen van 'Aandachtstekort met (of zonder) Hyperactiviteit en Impulsiviteit' (ADH). Of dit zal leiden tot meer aandacht voor omgevingsfactoren is echter de vraag. De roep om minder focus op stoornissen en meer op de bredere context groeit, maar het blijft onduidelijk hoe lang de traditionele ADHD-definitie blijft bestaan.