Strafrechtelijke sancties - Blois - Universiteit Utrecht

Hoofdstuk 19: Strafrechtelijke sancties. 

Penitentiair recht = het recht dat de strafrechtelijke sancties regelt. Valt deels onder het materiële strafrecht, deels formele strafrecht. De minister van Justitie en Veiligheid gaat over de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties. 

Er zijn twee soorten strafrechtelijke sancties: straffen en maatregelen. De straf was bedoeld om de dader opzettelijk leed toe te voegen. De maatregel diende om de maatschappij te beschermen. Een straf mag uitsluitend worden opgelegd bij rechterlijke uitspraak waarbij iemand wegens een strafbaar feit wordt veroordeeld. Een maatregel kan soms wel in geval van vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging worden opgelegd. 

Straffen  

Hoofdstraffen: 

• Gevangenisstraf (vrijheidsstraf) 

• Gevangenisstraf kan alleen bij misdrijven worden opgelegd. Gevangenisstraf vindt plaats in een gevangenis. 

• In gevangenissen bevinden zich voornamelijk veroordeelden tot gevangenisstraf. 

• Hechtenis (vrijheidsstraf) 

• Hechtenis kan alleen bij overtredingen worden opgelegd. Hechtenis vindt plaats in het huis van bewaring. 

• In huizen van bewaring: personen die veroordeeld zijn tot hechtenisstraf en zeer korte gevangenisstraffen, mensen die nog in afwachting zijn van uitspraak rechter. 

• Taakstraf 

• Verrichten van onbetaalde arbeid. 

• Opgelegd t.a.v. misdrijven en t.a.v. overtredingen waarop een vrijheidsstraf is bedreigd. 

• Geldboete 

Bijkomende straffen: 

• Ontzetting van bepaalde rechten 

• Je mag bijvoorbeeld een bepaald beroep niet meer beoefenen. 

• Verbeurdverklaring 

• Als er een verband bestaat tussen voorwerpen en een strafbaar feit. Het gaat om voorwerpen die d.m.v. het strafbaar feit zijn verkregen en voorwerpen met behulp waarvan het strafbare feit is begaan. 

• Openbaarmaking van de rechterlijke uitspraak 

• Deze straf waarschuwt derden tegen de praktijken van de veroordeelde. 

Strafvorm: straffen kunnen geheel of gedeeltelijk voorwaardelijk of onvoorwaardelijk worden opgelegd. Voorwaardelijke veroordeling houdt in dat de straf of een gedeelte daarvan onder bepaalde voorwaarden niet zal worden ten uitvoer gelegd. Hierbij geldt de algemene voorwaarde dat de veroordeelde zich gedurende de proeftijd niet schuldig maakt aan een strafbaar feit. Mogelijke bijzondere voorwaarden worden in de wet genoemd. 

Strafmaat: de wet kent algemene minima (voor alle delicten) en bijzondere maxima (per delict). De wet begrenst verder de vrijheidsstraffen. 

Maatregelen 

De maatregelen worden geregeld in het eerste boek van het Wetboek van Strafrecht, titel IIA: 

1. Terbeschikkingstelling (tbs) 

1. Tbs met dwangverpleging is de verpleging van overheidswege in een tbs-inrichting van een persoon die bepaalde misdrijven heeft begaan en aan wie dit geheel of gedeeltelijk niet kan worden toegerekend vanwege een gebrekkige of ziekelijke stoornis van zijn geestvermogens.  

1. Tbs met voorwaarden: hierbij moet de betrokkene zich houden aan voorwaarden. 

2. Iemand is een gevaar voor de samenleving 

3. Twee jaar, met mogelijkheid tot verlenging 

2. Plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis 

1. Iemand is een gevaar voor zichzelf 

3. Plaatsing in een inrichting voor stelselmatige daders 

1. Max. twee jaar 

2. Voorwaarden: 

1. Misdrijf waarvoor voorlopige hechtenis is toegelaten. 

2. In vijf jaar driemaal veroordeeld 

3. Kans op nieuw misdrijf 

4. Veiligheid van personen/goederen 

4. Onttrekking aan het verkeer 

1. Onttrekking aan het verkeer van in beslag genomen voorwerpen betreft de voorwerpen die ook vatbaar zijn voor verbeurdverklaring. 

5. Ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel 

1. Geldbedrag betalen ter ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel > betrekking op baten van strafbaar feit + soortgelijke feiten waaromtrent voldoende aanwijzingen bestaan dat zij door hem zijn begaan. 

6. Schadevergoeding 

1. Verplicht om aan de staat een som geld te betalen ten behoeve van het slachtoffer. De maatregel kan alleen worden opgelegd als de verdachte jegens het slachtoffer naar burgerlijk recht aansprakelijk is voor de schade die door het strafbare feit is toegebracht. 

7. Rechterlijke gebieds- of contactverbod (‘vrijheidsbeperkende maatregel’) 

1. De rechter beveelt de verdachte zich niet op te houden in een bepaald gebied, of te onthouden van contacten met bepaalde mensen, of zich op bepaalde tijdstippen te melden bij een opsporingsambtenaar. 

8. Gedrag beïnvloedende of vrijheid beperkende maatregel. 

1. Bescherming van veiligheid anderen en algemene veiligheid van personen en goederen. 

Maatregelen kunnen al dan niet in combinatie met straffen worden opgelegd. 

Andere sancties 

• Jeugdstrafrecht 

• Jeugddetentie 

• Taakstraffen, geldboeten 

• Werkstraf, leerstraf of combinatie