Cognitieve gedragstherapie: theorie en praktijkHoofdstuk 3Cognitieve conceptualisatie Een cognitieve conceptualisatie voorziet de therapeut van een referentiekader van waaruit het de cliënt kan begrijpen. Begin met de volgende vragen: 1) Hoe luid(en) de diagnose(s) van de cliënt? 2) wat zijn de problemen waar de cliënt op dit moment mee te maken heeft? Hoe zijn deze ontstaan en worden ze in stand gehouden? 3) Welke disfunctionele gedachten en overtuigingen hangen met de problemen samen en welke reacties hangen met deze denkwijze samen?Formuleer hypotheses over het ontstaan van deze stoornis bij de cliënt: 1) Hoe kijkt de cliënt aan tegen zichzelf, anderen, de wereld en zijn toekomst? 2) welke onderliggende overtuigingen en gedachten heeft de cliënt? 3) hoe gaat de cliënt met disfunctionele cognities om? 4) welke vroege ervaringen hebben mogelijk bijgedragen aan de huidige problemen? Welke betekenis heeft de cliënt hieraan gegeven en welke opvattingen vinden hierin hun oorsprong/worden hierdoor versterkt? 5) welke cognitieve, affectieve en gedragsmechanismen heeft de cliënt ontwikkeld om met disfunctionele overtuigingen om te gaan? Je begint de cognitieve conceptualisatie tijdens het eerste contact te construeren, en blijft deze gedurende de hele behandeling verfijnen. Het cognitieve model stelt dat emoties, gedrag, en lichamelijke reacties worden beïnvloed door de manier waarop mensen gebeurtenissen waarnemen. Situatie à automatische gedachten à reactie De manier waarop mensen de situatie...

Geïntegreerde cognitieve gedragstherapie: Handboek voor theorie en praktijkHoofdstuk 10De betekenisanalyse De betekenisanalyse (BA) is een zoekschema die helpt te zoeken naar factoren die de problemen instandhouden. Hieruit kunnen interventies worden uitgezocht die deze factoren beïnvloeden. De BA is een vertaling van klassieke conditionering. Een BA schema geeft aan hoe het waarnemen van een bepaalde situatie of gebeurtenis (CS) zodanig kennis activeert over andere gebeurtenissen en situaties (UCS/UCR) dat deze geactiveerde kennis leidt tot een niet bij de oorspronkelijke situatie passende, emotionele reactie (CR). De BA start bij moeilijke situaties of gebeurtenissen. Het is niet vanzelfsprekend dat sommige gevoelens in bepaalde situaties worden ervaren en deze moeten worden verklaard. Er ligt een specifieke betekenisverlening aan ten grond. Soms noemt de cliënt niet de situatie, maar leidt de therapeut de situatie af van het gedrag van de cliënt. Met de BA moet worden nagegaan wat een situatie lastig maakt. Het zoekschema van de BA bestaat uit vier elementen: 1) de uitlokkende stimulusconstellatie of de conditioneerde of voorwaardelijke stimulus, CS 2) de cognitieve representatie van de betekenisvolle situatie (de representatie van de ongeconditioneerde stimulus en ongeconditioneerde respons),...

Cognitieve gedragstherapie: Theorie en praktijkHoofdstuk 6Gedragsactivatie Als cliënten moeten nadenken over activiteiten, worden zij vaak belemmerd door depressieve automatische gedachten. De passiviteit versterkt een slechte stemming, er zijn maar weinig gelegenheden iets bevredigends of plezierigs te doen. Dit leidt tot meer negatief denken, hetgeen leidt tot grotere somberheid en passiviteit. Zelfs als cliënten actiever zijn, staan zelfkritische gedachten vaak in de weg om voldoening en plezier te beleven. Deze kunnen ontstaan als cliënten bezig zijn met een activiteit of als ze klaar zijn en nadenken over wat ze hebben gedaan. Bij het plannen van activiteiten is het belangrijk om te anticiperen op mogelijke automatische gedachten die activiteiten kunnen dwarsbomen of het gevoel van voldoening en plezier kunnen vergallen. Je kunt cliënten het snelst activeren door samen door te nemen wat ze gewoonlijk elke dag doen: 1) Welke activiteiten doen ze te weinig, waardoor ze niet voldoende plezier of voldoening beleven? 2) Is er sprake van een goede balans van voldoening schenkende activiteiten? 3) Welke activiteiten geven het minste voldoening en/of plezier?Bij ‘gemakkelijke’ cliënten stimuleer je de identificatie van activiteiten waardoor ze zich beter kunnen gaan voelen, pak je storende gedachten aan en help je met het plannen van...

General principles and empirically supported techniques of cognitive behavior therapyIn W.T. O’Donohue & J.E. Fisher (Eds.)Social skills training. Social skills training can take a variety of specific forms that can be tailored to the particular needs of the client. Social skills involve the ability to communicate with other people in a fashion that is both appropriate and effective. Social skills training is well-suited to clients who are experiencing a psychosocial problem that is at least partly caused or exacerbated by interpersonal difficulties. It may be an effective adjunct to other therapeutic techniques when the psychosocial problem has deleterious effects on clients’ interpersonal relationships. Social skills training can be easily tailored to suit the client’s needs. Contraindications Because social skills training relies heavily on learning processes, clients with profound learning disabilities are unlikely to benefit form more sophisticated forms of social skills training. Prerequisites for social training include: 1) the ability to pay attention to the therapist for at least 15-90 minutes at a time 2) the ability to understand and follow instructions 3) a motivation to learn new, and improve social behaviours.Other factors in deciding whether to use social skills training The technique demands a significant degree of skill on the part of the trainer. ...

Cognitieve gedragstherapie: Theorie en praktijkHoofdstuk 10Het identificeren van emoties Cliënten met een stoornis ervaren vaak emoties die gezien de situatie excessief of disproportioneel zijn. De intensiteit en kwaliteit van de emoties van cliënten zijn te begrijpen als je kijkt naar de kracht van hun automatische gedachten en geactiveerde overtuigingen. Het is belangrijk om de gevoelens van de cliënt te erkennen en empathie te tonen. De belangrijkste problemen van de cliënt zijn geassocieerd met hoge spanningsniveaus. Probeer spanning gedeeltelijk weg te nemen en positieve emoties toe te laten nemen. Veel cliënten begrijpen het onderscheid tussen gedachten en emoties niet helemaal. Probeer ervaringen van cliënten te begrijpen en deze inzichten te delen. Wat cliënten vertellen organiseer je aan de hand van het cognitieve model 1 situatie 2 automatische gedachte 3 reactie. Als cliënten hun gedachten en emoties verwarren kun je, op grond van het verloop van de sessie, hun doelen en de sterkte van de samenwerking: 1) de verwarring negeren, Je kunt subtiel corrigeren als het niet zo heel belangrijk is 2) erop in gaan, uitleggen 3) er later op ingaan.Het belang van het onderscheid tussen emoties Je probeert de overtuigingen te vinden die de cliënt beïnvloedden. Het verband tussen de gedachten, emoties en het gedrag moet duidelijk zijn. Als...

Cognitieve gedragstherapie: theorie en praktijkHoofdstuk 13Het identificeren en veranderen van tussenliggende overtuigingen Tussenliggende overtuigingen bestaan uit regels, attitudes en veronderstellingen. Zij zijn niet zo makkelijk te veranderen als automatische gedachten, maar buigzamer dan kernovertuigingen. In het algemeen werk je eerst aan automatische gedachten voordat je aan het veranderen van overtuigingen begint. Je start wel meteen met het formuleren van een conceptualisatie die een logische verband legt tussen automatische gedachten en dieper liggende overtuigingen. Je kunt met de conceptualisatie beginnen door na afloop van een sessie met de cliënt het cognitief conceptualisatiediagram in te vullen, als je op basis van het cognitieve model gegevens hebt verzameld. Dit schema toont onder andere de relatie tussen de kernovertuigingen, de tussenliggende overtuigingen, en de automatische gedachten. Als je de gegevens aan het einde van de eerste sessie invult moet je deze als voorlopig beschouwen. Na drie of vier sessies moet je een patroon zien. Elke sessie vertel je de cliënt over je conceptualisatie terwijl je hun ervaringen samenvat in de vorm van het cognitieve model. In de sessies controleer je met de cliënt of de informatie compleet is. In het onderste gedeelte van het schema noteer je drie kenmerkende situaties waarin de cliënt negatieve gevoelens ervoer. Vul voor elke situatie de belangrijkste automatische gedachte in, de betekenis hiervan, de emotie die de cliënt erbij voelde en het gedrag. Om...

Van Oppen, P. & Bögels, S.M. (2011). Algemene aspecten van cognitieve therapie. In Bögels & van Oppen (Eds.), Cognitieve Therapie: Theorie en Praktijk (2e editie, pp. 31-58). Het werk van Beck en Ellis vormt de basis van de cognitieve gedragstherapie. Het idee is dat de meeste stoornissen worden veroorzaakt door verkeerde cognities en/of cognitieve processen. Deze vorm van therapie is: 1) gericht op het corrigeren van onjuiste cognities/processen 2) gericht op de problemen in het hier en nu en de gedachten van het heden 3) raden gedragsexperimenten aan. Structuur Cognitieve therapie is een actieve, directieve, tijd gelimiteerde en gestructureerde therapie. Het zijn meestal tien tot twintig zittingen. Vaak wordt het aantal vooraf afgesproken en is er een follow-up voor de lange-termijn effecten. De duur van therapie hangt af van de aard en het aantal diagnoses. Zittingen vinden wekelijks plaats en duren 45-60 minuten. Het is handig als de cliënt het gesprek thuis nogmaals luistert. Agenda opstellen Cognitieve therapie wordt uitgevoerd met behulp van een agenda. Deze wordt gezamenlijk opgesteld. Bepreken van huiswerkopdrachten Huiswerk is essentieel voor het slagen van therapie. Het voor- en nabespreken van huiswerkopdrachten verhoogt de kwaliteit van uitvoering. Ook is het belangrijk om de cliënt uit te leggen waarom huiswerk belangrijk is. Uitdagen van...

Cognitieve gedragstherapie: theorie en praktijkHoofdstuk 15Aanvullende cognitieve en gedragsmatige technieken Cliënten ondervinden vaak problemen in hun dagelijks leven. Aan het begin van elke sessie vraag je cliënten om problemen op de agenda te zetten die zich de afgelopen week hebben voorgedaan en waarvan ze nog steeds last ondervinden, en om na te gaan welke problemen ze de komende week verwachten. Moedig cliënten aan oplossingen voor hun problemen te bedenken, hen te vragen hoe ze vergelijkbare problemen in het verleden hebben opgelost of wat ze een ander zouden aanraden in die situatie. Bied zo nodig oplossingen aan. Sommige mensen hebben baat bij directe aanwijzingen. Leer ze: 1) hoe ze een probleem kunnen omschrijven 2) oplossingen kunnen bedenken 3) een oplossing kunnen selecteren 4) deze toepassen 5) de effectiviteit kunnen evalueren.Anderen hebben baat bij specifieke vaardigheidstraining. Ook kunnen zelfhulpboeken van pas komen. Andere cliënten hebben hulp nodig bij het toetsen van disfunctionele overtuigingen die een belemmering vormen bij het oplossen van problemen of het toepassen van vaardigheden. Soms is het nodig dat er belangrijke veranderingen worden aangebracht in het dagelijks leven van de cliënt. Als een problematische situatie niet veranderd kan worden kun je werken aan de reactie van de cliënt....

Padesky, C.A. (1993). Socratic questioning: Changing minds or guiding discovery?Socratic questioning involves asking the client questions which: 1) the client has the knowledge to answer 2) draw the client’s attention to information which is relevant to the issue being discussed but which may be outside the client’s current focus 3) generally move from the concrete to the more abstract so that 4) the client can, in the end, apply the new information to either reevaluate a previous conclusion or construct a new idea.The guided discovery process has four stages: 1) asking informational questions, the client must know the answers, bring into awareness relevant and potential helpful information, and the questions strive to make the client’s concerns concrete and understandable. 2) listening, the therapist must listen to the answers. Socratic questioning is guided discovery, so the therapist must be open to discover the unexpected even if (s)he anticipates a specific answer. Also listen for idiosyncratic words and emotional reactions. Listening for unexpected parts and reflecting them back often intensifies client affect and create new and faster inroads to core schema and life themes. 3) summarizing. When you are suing Socratic questioning, there should be a summary every few minutes. This is a chance for therapist and client to discover if they are understanding things in similar ways. It gives the client a chance to look at all the new information as a whole. 4) Synthesizing or analytical questions, the therapist completes the guided discovery process by asking the client a synthesizing or analytical question which applies this new information to the client’s original concern or belief. ...

Bradley, B., & Furrow, J. L. (2007). Inside blamer softening: Maps and missteps. Journal of Systemic Therapies, 26(4), 25-43 In Emotionally Focused Couple Therapy (EFT), the softening of a more-blaming or pursuing partner is a pivotal change event. Soft emotions and the process of couple therapy A therapist’s facilitation of emotional regulation at both the intra and interpersonal levels is a primary influence in reducing relationship distress and the likelihood of dissolution. Primary shifts in internal emotional experience lead to changes in interactional patterns in EFT. Changing positions in a couple’s pattern promotes new opportunities for a more secure bond in the relationship. Emotional experience is a critical moving force in promoting these changes. Blamer softening occurs when a previously hostile/critical partner asks, from a position of vulnerability and within a high level of emotional experiencing, for reassurance, comfort, or for an attachment need to be met. The softening event results in the restructuring of a couple’s emotional bond, where a rigid cycle of negative interaction is transformed through the engagement and response to attachment-related affect, needs and longings. The shift toward vulnerability is typically followed by the accepting response of the other partner. Increases in partner accessibility and responsiveness are evidence of the couple’s move toward a more secure bond. Softening events are an ‘antidote’ to the negative interactional...