NHG-standaard (Geneeskunde): Otitis media effusie bij kinderen - M18

Otitis media met effusie is een conditie van het middenoor, gekarakteriseerd door ophoping van vloeistof achter een gesloten trommelvlies, zonder duidelijke tekenen van acute infectie. Dit kan eenzijdig en tweezijdig voorkomen. Natuurlijk beloop is gunstig, bij 50% van de kinderen treedt binnen 3 maanden herstel op. Soms duurt een episode langer dan 1 jaar of wisselt het beloop over enkele jaren. Meestal gaat het gepaard met geleidingsslechthorendheid en leidt daarom tot enige vertraging in spraak- en taalontwikkeling bij sommige kinderen. Ook kan het gedragsproblemen thuis of op school veroorzaken. Voor het screenen op perceptief gehoorverlies is inmiddels een nieuwe gehoorscreening ingevoerd die kort na de geboorte wordt uitgevoerd en waarbij men gebruikmaakt van oto-akoestische emissies.

Pathofysiologie

Disfuctie van de buis van Eustachius, vaak met voorafgaand een otitis media acuta. Geleidingsverlies is gemiddeld 25 dB, meestal tijdelijk. Frequentie van OME neemt af met de leeftijd, 5-6 / 1000 per jaar met een piek in de leeftijdsgroep 0-4 jaar.

Risicofactoren hiervoor zijn erfelijke belasting, crèchebezoek, regelmatige middenoorontstekingen of luchtweginfecties vooral in het eerste jaar en een lagere sociaal economische status. OME komt ook vaker voor bij patiënten met Downsyndroom, palatoschisis gecompromitteerd immuunsysteem.

Anamnese

• Frequent verkoudheid. Openmond ademhaling.

• Eerdere middenoorontstekingen, vnl. voor de leeftijd van 1 jaar.

• Slechthorendheid, achterblijven van spraak- en taal ontwikkelingen

• Gedragsproblemen en verminderde schoolprestaties.

• Andere gezinsleden met doorgemaakte OME

• Aanwezigheid risicofactoren

Lichamelijk onderzoek

Onderzoek KNO gebied en let op trommelvlies (kleur, positie, doorschijnendheid en vloeistof/luchtbel).

Aanvullend onderzoek

Pneumatische otoscopie of tympanometrie.

Evaluatie

Diagnose is zeker gesteld bij aanwezigheid van vloeistofspiegel of luchtbellen achter trommelvlies. Diagnose is pas na aanvullen onderzoek met zekerheid te stellen. Diagnose is minder waarschijnlijk bij een parelgrijs, doorschrijnend en niet ingetrokken trommelvlies met normale lichtreflex en goede beweeglijkheid. Cave proces in de nasofarynx bij een eenzijdige OME bij volwassenen.

Otitis media met effusie is minder waarschijnlijk bij een parelgrijs, doorschijnend en niet ingetrokken trommelvlies met een normale lichtreflex en een goede beweeglijkheid.

Er is spontaan herstel bij de helft van de kinderen binnen 3 maanden en bij drie kwart binnen 6 maanden. Bij de helft komt recidieven voor. Alleen interventie bij nadelige invloed op het functioneren en ontwikkeling van het kind. OME leidt niet tot onherstelbare schade van oor of gehoor. Medicatie heeft slechts kortstondige invloed op het beloop. Effect van trommelvliesbuisjes of adenotomie is beperkt. Zwemmen is toegestaan.

Laat het kind terugkomen bij toename van klachten. Overleg met ouders over afwachten en spontaan herstel en plaatsen van trommelvliesbuisjes. Bij kinderen > 6 jaar neemt incidentie af van OME, wacht spontaan herstel af.

Medische interventies worden aanbevolen als de klachten een duidelijk nadelige invloed hebben op het functioneren en op de ontwikkeling van het kind. Het plaatsen van trommelvliesbuisjes is een frequent toegepaste behandeling bij otitis media met effusie. Zolang de buisjes functioneren (meestal zes tot twaalf maanden), verbeteren ze op korte termijn het gehoor. Adenotomie leidt hooguit tot een vermindering van het aantal recidieven van otitis media met effusie na uitstoten van de buisjes, maar het effect op lange termijn is gering.

Trommelvliesbuisjes

• Zwemmen mag, liever niet diepduiken.

• Otorroe is onschadelijk, effect van oordruppels is beperkt. Overweeg langdurige otorroe orale kuur van amoxicilline-clavulaanzuur of verwijs terug naar KNO.

• Na half jaar tot 1 jaar worden trommelvliesbuisjes vanzelf uitgestoten. Het trommelvlies sluit zich spontaan. Klinisch relevante restverschijnselen lijken beperkt.

Verwijzing naar KNO-arts

• > 3 maanden OME.

• Bij gehoorverlies > 30 dB en eventuele nadelige effecten hiervan op de taal- en spraakontwikkeling bepaalt KNO arts het verdere beleid.

• Kinderen uit risicogroep verwijzen naar KNO arts (Down, KNO afwijking, immuungecompromitteerd).

• Bij volwassenen met vermoeden op nasofarynxcarcinoom.