Volkenrecht - VU - Oefenmaterialen

Oefenvragen

Vraag 1.

Stel: Henk download in Nederland illegaal auteursrechtelijk beschermd werk. Dit werk staat op een server in Duitsland, die beheerd wordt door Louis die de Franse Nationaliteit bezit maar in Berlijn woonachtig is. Op grond van welk aanknopingspunt heeft Frankrijk rechtmacht over de illegale praktijken van Louis?

Vraag 2.

Kan een staat zich beroepen op zijn nationale recht om aan zijn verdragsverplichtingen te ontkomen?

Vraag 3.

Waarom paste het Internationaal Gerechtshof in de Arrest Warrant zaak (2002) internationaal gewoonterecht toe in zijn oordeel over de immuniteiten die aan een minister van buitenlandse zaken toekomen?

Vraag 4.

Waarom verwerpt het Internationaal Gerechtshof in de Application of the Genocide Convention zaak de ‘overall control’ test?

Vraag 5.

Hoe komt het Internationaal Gerechtshof in de Corfu Channel zaak tot de vaststelling dat Albanië aansprakelijk is voor de explosies van de zeemijnen en de daaruit voortvloeiende schade?

Vraag 6.

Wat kunnen staten niet doen als zijn van mening verschillen over de interpretatie van een uitspraak gegeven door het Internationaal Gerechtshof in een door hen gevoerde procedure?

Vraag 7.

Waarom werd de VS in de LaGrand zaak niet veroordeeld tot het betalen van schadevergoeding voor het feit dat zij Walter LaGrand liet executeren, ondanks de voorlopige maatregelen van het Internationaal Gerechtshof?

Vraag 8.

Welke rechtsgevolgen heeft de ondertekening van een verdragstekst door een staat?

Vraag 9.

Welke van de onderstaande antwoorden is geen vorm van rechtsherstel zoals omschreven in de ILC Articles on the Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts (2001)?

Vraag 10.

Welke is geen grond voor eenzijdige beëindiging van een verdrag?

Vraag 11.

Wat betekent de ‘vernietigbaarheid’ van verdragen?

Vraag 12.

Wat is een ‘persistent objector’?

Vraag 13.

Welke interpretatiemethode(n) gebruikt het Internationaal Gerechtshof in Reservations to the Genocide Convention om tot een (bevestigend) antwoord te komen op de vraag of het mogelijk is om voorbehouden te maken bij het Genocide Verdrag?

Vraag 14.

Waarom oordeelde het Internationale Gerechtshof in de Gabcikovo-Nagymaros zaak dat er geen sprake was van een wezenlijke verandering van omstandigheden op grond waarvan Hongarije het verdrag met Slowakije kon opzeggen?

Vraag 15.

Stel: Een Zweedse computerhacker legt vanuit Denemarken de website van een Nederlandse vestiging van een Frans bedrijf plat waardoor er economische gevolgen optreden voor de Nederlandse vestiging.

Op grond van welk aanknopingspunt heeft Zweden rechtsmacht?

Vraag 16.

Henk downloadt in Nederland muziek via een illegale website, waarvan de server in Duitsland staat, die beheerd wordt door Louis die de Franse nationaliteit heeft maar in Berlijn woonachtig is.

Op grond van welk aanknopingspunt heeft Frankrijk rechtsmacht over de illegale praktijken van Louis?

Vraag 17.

Welke van de onderstaande vrijheden valt niet onder de vrijheid van de volle zee?

Vrijheid van navigatie, vrijheid van het leggen van kabels en pijpleidingen, vrijheid van boren naar grondstoffen in de zeebodem of vrijheid van overvlucht?

Vraag 18.

Welk van de onderstaande is geen interpretatiemethode uit het Weens Verdragenverdrag?

Vraag 19.

De aanleiding voor de Arrest Warrant zaak (2002) was het uitvaardigen van een arrestatiebevel door een Belgische rechter tegen een Congolese minister.

Op welke grond van welk beginsel maakte België aanspraak op jurisdictie over deze persoon?

Vraag 20.

Welke van de volgende organisaties is geen organisatie als bedoeld in artikel 57 van het VN-Handvest?

Vraag 21.

Waarin verschilt een bevrijdingsbeweging zich van overige de facto regimes?

Vraag 22.

Wanneer wordt een resolitie in de Veiligheidsraad aangenomen (procedurele besluiten buiten beschouwing gelaten)?

Vraag 23.

Stel: Een schip dat onder Nederlandse vlag vaart en een Pakistaanse bemanning heeft, wordt op volle zee door een Grieks schip aangevaren waardoor het Nederlandse schip zinkt.

Op grond van welk aanknopingspunt (nationaliteitsbeginsel) heeft Nederland rechtsmacht?

Vraag 24.

Hoe beoordeelt het Internationaal Gerechtshof in de Arrest Warrant zaak het argument van België dat de Congolese minister van buitenlandse zaken zich niet kan beroepen om immuniteit?

Vraag 25.

Wat is volgens het Internationaal Gerechtshof in de Application of the Genocide Convention het kenmerkende verschil tussen ‘effective control’ en ‘overall control’?

Vraag 26.

Stel: De Gedeputeerde Staten van Zeeland weigeren mee te werken aan de ontpoldering van een stuk Nederlands grondgebied wat leidt tot een schending van het verdrag tussen Nederland en België waarin die ontpoldering is vastgelegd.

Aan wie is de schending volkenrechtelijk toe te rekenen? De provincie Zeeland, het Koninkrijk der Nederlanden of Nederland?

Vraag 27.

Waarom neemt bij een procedure voor het EHRM tegen een verdragspartij altijd een rechter ter zitting die gekozen is voor die verdragspartij?

Antwoordmodel

Vraag 1.

Het actieve nationaliteitsbeginsel

Vraag 2.

Nee, want dat zou strijd opleveren met artikel 26 en 27 van het Weens Verdragenverdrag.

Vraag 3.

Omdat de verdragen geen bepalingen omvatten die specifiek de immuniteiten van ministers van buitenlandse zaken regelen.

Vraag 4.

De ‘overall control’ test gaat verder dan het leerstuk van staatsaansprakelijkheid.

Vraag 5.

Albanië moest hebben geweten dat zeemijnen waren gelegd en had verzuimd de Britse schepen tijdig te waarschuwen.

Vraag 6.

Zijn kunnen niet in hoger beroep gaan bij het IGH. Wel kunnen ze het IGH verzoeken om een interpretatie van de uitspraak of zij kunnen dat verschil van mening middels diplomatieke onderhandelingen trachten op te lossen.

Vraag 7.

Omdat Duitsland geen schadevergoeding had gevorderd.

Vraag 8.

Een staat is gehouden om af te zien van handelingen die in strijd zijn met voorwerp en doel van het verdrag.

Vraag 9.

Financiële compensatie, restitutie, spijtbetuiging of tegenmaatregelen. Tegenmaatregelen is geen vorm van rechtsherstel. Financiële compensatie, restitutie en een spijtbetuiging zijn dat wel.

Vraag 10.

Wezenlijke verandering van omstandigheden, strijdigheid met ius cogens, materiele schending van het verdrag door de andere partij bij het verdrag of clausula rebus sic stantibus. Strijdigheid met ius cogens is geen grond voor eenzijdige beëindiging van een verdrag. Wezenlijke verandering van omstandigheden, materiële schending van het verdrag door de andere partij en clausula rebus sic stantibus zijn wel gronden voor eenzijdige beëindiging van een verdrag.

Vraag 11.

De vernietigbaarheid van een verdrag houdt in dat de instemming van een staat met een verdrag op bepaalde gronden ongeldig kan worden verklaard

Vraag 12.

Een staat die niet gebonden wordt aan een gewoonterechtelijke regel om dat deze regelmatig heeft aangegeven niet gebonden te willen worden aan deze regel.

Vraag 13.

Het Hof onderzoekt de stukken die ten grondslag liggen aan de totstandkoming van het verdrag

Vraag 14.

De veranderde omstandigheden hadden niet toegang tot gevolg dat de strekking van de verplichtingen die uit het verdrag voortvloeiden fundamenteel wijzigden.

Vraag 15.

Op grond van het actief nationaliteitsbeginsel.

Vraag 16.

Op grond van het actieve nationaliteitsbeginsel.

Vraag 17.

Vrijheid van boren naar grondstoffen in de zeebodem valt niet onder de vrijheid van de volle zee.

Vraag 18.

De grammaticale methode, contextuele methode, historische methode of teleologische methode. De contextuele methode is geen interpretatiemethode uit het Weens Verdragenverdrag.

Vraag 19.

Op grond van het universaliteitsbeginsel.

Vraag 20.

De Wereld Gezondheidsorganisatie, de Wereldhandelsorganisatie, de Wereldbank of de Internationale Arbeidsorganisatie. De Wereldhandelsorganisatie is geen organisatie als bedoeld in artikel 57 VN-Handvest.

Vraag 21.

Een bevrijdingsbeweging heeft een vollere rechtssubjectiviteit omdat haar strijd als legitiem wordt gezien.

Vraag 22.

Indien ten minste 9 leden voor stemmen en geen van de permanente leden tegen stemt. (Veiligheidsraad: 15 leden waarvan 5 permanente leden.?)

Vraag 23.

Het passieve nationaliteitsbeginsel.

Vraag 24.

Het oordeelt dat de immuniteit van een minister van buitenlandse zaken gedurende zijn functie ook zijn privéhandelingen omvat omdat hij anders zijn functie niet naar behoren kan uitvoeren.

Vraag 25.

‘Effective control’ hoort bij staatsaansprakelijkheid, ‘overall control’ hoort bij internationaal strafrecht.

Vraag 26.

Het Koninkrijk der Nederlanden. In de LaGrand zaak van het IGH betoogde de VS dat het Hof geen jurisdictie had betreffende Duitslands eerste argument (par. 37-42), omdat het geschil volgens de VS over diplomatieke bescherming ging en niet over consulaire bescherming. Beoordeel de volgende stelling over dit bezwaar: Het IGH verwierp de bezwaren van de VS omdat het feit dat diplomatieke bescherming een gewoonterechtelijke norm is, niet in de weg staat aan rechtsmacht over een geschil over de interpretatie of toepassing van een verdrag. Deze stelling is juist.

Vraag 27.

Omdat deze rechter de andere rechters kan voorlichten over het nationale recht van de betrokken staat.

Casus

Het Koninkrijk Westerius, Middenland en de Vrije Republiek Doorn

Het Koninkrijk Westerius is een klein land, gelegen aan de Blauwe Zee, met ongeveer 11 miljoen inwoners verdeeld over 21 provincies. Grenzend aan het Koninkrijk ligt buurland Middenland, waarmee Westerius al jarenlang op goede voet verkeert. De bevolking van Westerius leeft in harmonie samen, maar één provincie valt buiten de boot: Doorn. Al jarenlang bestaan er grote culturele verschillen tussen Westerius en Doorn. Hoewel de Doorners een eigen taal spreken, wordt deze niet in de Westeriaanse wet vastgelegd als officiële taal; bovendien hebben de Doorners voortdurend het gevoel dat ze door de rest van Westerius als tweederangs burgers worden gezien. Opvallend weinig Doorners krijgen politieke functies toebedeeld; er zitten geen Doorners in het Westeriaanse parlement en de jaarlijkse Doornse Spelen wordt al decennialang geboycot door de Westerianen.

Als gevolg hiervan wordt de roep om onafhankelijkheid onder de bevolking van Doorn steeds groter. Hoewel het Koninkrijk en de provincie in eerste instantie proberen door middel van onderhandelingen tot een oplossing te komen die voor beide partijen bevredigend is, leiden deze gesprekken tot niets. In augustus 2012 roept de provincie Doorn zijn onafhankelijkheid uit, en benoemt zichzelf tot Vrije Republiek Doorn (VRD). Westerius keurt het uitroepen van de onafhankelijkheid expliciet af, terwijl er op de verschillende ministeries druk wordt besproken hoe nu verder te gaan in de verhoudingen met Doorn. In Doorn ondertussen worden de banden met de omringende landen stevig aangehaald. Handels- en grensverdragen worden gesloten, Doorn wordt door verschillende lidstaten gevraagd zitting te nemen in enkele regionale overlegorganen en er worden wisselkoersen voor de Doornse munt (de Gouden Draak) vastgesteld. Doordat de interne organisatie van Doorn nog niet op orde is – het is tenslotte lastig om een land van de grond af op te bouwen – gaan er wel wat dingen mis. Er zijn weinig gekwalificeerde ambtenaren die weten wat hun taken precies zijn; er bestaat onduidelijkheid over de noodzakelijkheid van parlementaire goedkeuring van de handels- en grensverdragen en de nieuw aangetreden President Martel lijkt zich nog niet volledig te kunnen schikken naar de gebruikelijke omgangsvormen op het internationaal toneel.

Om de VRD een beetje op weg te helpen organiseren de ambtenaren van Middenland seminars en workshops voor de ambtenaren van de VRD en wordt het ministerie in de hoofdstad Sjeir voorzien van de benodigde kantoorartikelen en Middenlandse adviseurs. Hieronder zijn ook Middenlandse staatsrechtjuristen in dienst van de door Middenland gefinancierde NGO ‘21CC’, die helpen bij het opstellen van de Westeriaanse Grondwet. President Martel gaat enkele malen dineren met zijn Buurlandse ambtsgenoot, President Dofro, om de fijne kneepjes van het vak te leren.

Waar de verhoudingen tussen Westerius en Middenland in de jaren daarvoor werden gekenmerkt door wederzijds respect en zelfs vriendschap, komt die relatie nu op scherp te staan. Westerius meent dat Middeland zich niet moet bemoeien met wat het ziet als een interne aangelegenheid en de Westeriaanse minister van Buitenlandse Zaken, mevrouw Sersei, roept de ambassadeur van Middenland op het matje. Zij krijgt in niet mis te verstane termen te horen dat Middenland zich dient te onthouden van elke bemoeienis met dit conflict. “Tenslotte”, zo stelt de minister van Buitenlandse Zaken aan het eind van haar reprimande, “hebben we die Westerianen zo weer onder de duim. Altijd al een opstandig volk geweest.” Met deze woorden in haar achterhoofd brengt de Middenlandse ambassadeur verslag uit aan President Dofro. Die trekt zich echter niets aan van de kritiek en meent dat de Westeriaanse bevolking volledig in haar recht staat. Een koerswijziging in het buitenlands beleid is niet alleen onnodig, maar ook moreel onjuist.

Nu de Westeriaanse koningin merkt dat de harde confrontatie van haar minister met de ambassadeur niets heeft opgeleverd, gooit ze het over een andere boeg. Ze besluit een delegatie af te vaardigen naar de Republiek Middenland om de boel eens goed uit te praten.

Hoewel deze delegatie hartelijk wordt ontvangen door President Dofro, leiden de gesprekken tot niets. Middenland weigert simpelweg de steun aan Westerius in te trekken. Moedeloos brengen de delegatieleden verslag uit aan hun koningin. Na een rusteloze nacht vol overpeinzingen besluit zij om de vreedzame weg te bewandelen: het conflict zal door het Internationaal Gerechtshof moeten worden opgelost.

…

Drie jaar later is het nog steeds enorm onrustig, met name in het grensgebied tussen Westerius en de VRD. Uiteindelijk stoomt de Westeriaanse bevolking op richting de grens met de VRD; gewapende burgers sluiten zich aan bij de reeds aanwezige legereenheden en worden daarin opgenomen. Binnen mum van tijd vallen er slachtoffers aan Westeriaanse zijde en worden gebouwen verwoest. Middenland kan zich niet langer veroorloven aan de zijlijn te staan: er zal nu echt moeten worden gekozen waar de loyaliteit van het land ligt. Uiteindelijk, na dagenlang intern beraad, volgt President Dofro zijn hart en kiest voor het onderdrukte Westeriaanse volk. Met behulp van de Middenlandse troepen weten de Westerianen uiteindelijk de gewapende burgers en Westeriaanse legereenheden te verslaan en een wapenstilstand af te dwingen. Als gevolg van deze steun zegt Westerius het Vriendschapsverdrag (zie bijlage 1) met Middenland op.

Vraag 1.

Is de beëindiging van het Vriendschapsverdrag met Middenland door Westerius in overeenstemming met het internationaal recht? Bespreek ten minste drie volkenrechtelijke gronden voor een dergelijke beëindiging van een verdrag.

Vraag 2.
Namens de Vrije Republiek Doorn wordt u gevraagd om de claim te onderbouwen dat het Koninkrijk Westerius aansprakelijk is. Bespreek in een betoog welke elementen er naar voren moeten komen ter onderbouwing van een dergelijke claim en pas deze toe op de casus.