Hoe zijn stakingen geregeld in het stakingsrecht? Oefententamens 10

Oefenvragen gebaseerd op het vak Arbeidsrecht aan de Universiteit Leiden

Vraag 1

Het goedlopende Zak & Co B.V. (‘Zak & Co’) te Hengelo maakt deel uit van het concern Nobel N.V. en vervaardigt en verkoopt plastic tassen bestemd voor de detailhandel. Nu de uitgifte van gratis plastic tasjes in de toekomst zal worden verboden vanwege de milieuschade die zij opleveren, voorziet Zak & Co een dramatische omzetteruggang. Om te zorgen dat Zak & Co ook in de toekomst financieel gezond kan blijven, kondigt de directie een reorganisatie aan. Alhoewel de ondernemingsraad zich over deze plannen negatief uitgelaten heeft en een alternatief bedrijfsplan gepresenteerd heeft om de werkgelegenheid te behouden, weigert de directie ieder nader overleg en blijft zij bij haar voornemen om de helft van het aantal fabrieksmedewerkers in Hengelo te ontslaan.

Als de vakbonden FNV en CNV dit horen, geven zij Zak & Co te kennen dat zij het fabriekspersoneel op zullen roepen het werk neer te leggen, als de directie niet binnen een week met een fatsoenlijk sociaal plan komt indien toch wordt overgegaan tot ontslag. Zak & Co zet haar plannen door en weigert verder elke onderhandeling, zodat na een week een groot deel van het personeel het werk daadwerkelijk neerlegt.

De directie spant hierop een kort geding aan en vordert een stakingsverbod. Zak & Co stelt dat de door de bonden georganiseerde staking onrechtmatig is, omdat Zak & Co direct veel schade lijdt doordat zij aan een groot deel van het klantenbestand geen plastic tasjes meer kan leveren.

Heeft deze vordering kans van slagen?

Vraag 2

Carla is een fabrieksmedewerker met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. Uit vrees dat haar contract mogelijk niet verlengd of omgezet wordt, toont Carla zich wel werkwillig; zij verschijnt gewoon op het werk en werkt niet mee aan de staking. Toch wordt vanwege de staking haar salarisbetaling opgeschort, nu de fabriek compleet stil is komen te liggen.

Heeft Carla tijdens de door de bonden georganiseerde staking recht op doorbetaling van haar loon?

Vraag 3

In de bedrijfstak horeca geldt al sinds geruime tijd een cao. Partijen hierbij zijn sinds jaar en dag werkgeversvereniging EDS (Eet Drinkt & Slaapt!) en vakbond Horeca nu! Aangezien de CAO 2014-2015 op 31 december 2015 afloopt, voert EDS eind november 2015 tevergeefs overleg met de vakbond over een nieuwe bedrijfstak-CAO. Horeca nu! blijft bij zijn eis van een hoger CAO-loon, omdat zij claimt dat “veel leden niet kunnen rondkomen van hun loon”. EDS weigert echter elke onderhandeling over het loon, waarop de vakbond een ‘demonstratieve staking’ organiseert: in veel grotere ‘fast food’- horeca-ondernemingen worden leidinggevenden niet meer binnengelaten, zwaait het personeel met vlaggen en zingt liedjes. Ook wordt er een fooienpot neergezet naast de kassa’s met de tekst ‘wij werken niet langer voor een fooitje’.

EDS komt op voor haar leden en spant een kort geding aan en vordert een stakingsverbod. Heeft deze vordering kans van slagen?

Antwoordindicatie

Vraag 1

Uit art. 6 lid 4 ESH (rechtstreekse directe werking) volgt blijkens het NS-/Spoorwegstakingarrest dat werknemers in beginsel het recht hebben op het voeren van collectieve actie, waaronder een staking valt. Beperking is mogelijk op grond van art. G ESH. Er is tijdig gewaarschuwd en de staking is aangekondigd, zodat Zak & Co de mogelijkheid heeft gehad om schade te voorkomen. Voorts is schade op zichzelf geen reden voor een verbod. Slechts onevenredige schade is een reden voor een verbod.

Vraag 2

Op grond van art. 7:628 lid 1 BW is de werkgever in beginsel verplicht het loon te voldoen indien de werknemer de arbeid niet kan verrichten door een oorzaak die in redelijkheid voor rekening van de werknemer behoort te komen.

Als niet werken voor rekening van de werknemer behoort te komen, heeft de werknemer geen recht op loon (7:628 BW). Dit geldt in beginsel ook voor de werkwillige werknemer die met een georganiseerde staking wordt geconfronteerd als hij belang heeft bij het doel van de staking.

Een werkstaking in georganiseerd verband valt niet onder de risicosfeer van de werkgever en derhalve heeft Carla geen aanspraak op loon.

Vraag 3

Arrest Staken op Schiphol: mag alleen als het maatschappelijk dringend noodzakelijk is. Dat is hier niet het geval. De vordering heeft geen kans val slagen.

• NS-arrest: rechtstreekse werking art. 6 lid 4 ESH

• Valt actie onder bereik van art. 6 lid 4 ESH?

  • Ruime uitleg begrip ‘collectief optreden’: in beginsel vrije keuze in middelen om doel te bereiken

  • Helpt de actie de doeltreffendheid van de onderhandelingen te bevorderen?

Indien gedekt moet schade in beginsel worden geduld.

• is beperking ex. Art. G ESH maatschappelijk gezien dringend en noodzakelijk ter bescherming rechten van derden en algemene belangen?

  • belangenafweging. Omstandigheden geval meewegen inclusief ‘gezichtspunten’ HR.

Meewegen omstandigheden van het geval:

• Aard en duur van de actie

• De verhouding tussen de actie en het daarmee nagestreefde doel

• De daarvoor veroorzaakte schade

• De aard van die belangen en schade

• Gezichtspunten: aanzegging, schade beperkende maatregelen ultimum remedium

  • AMSTA: oude spelregels geen zelfstandige voorwaarden maar gezichtspunten