Brand in loods - Arrest

Brand in loods (HR 24-11-2017, ECLI:NL:HR:2017:3016)

Feiten

I.c. was er sprake van een brand die een bedrijfsgebouw had beschadigd. Het gebouw bestond uit verschillende units die door verschillende bedrijven werden gebruikt (waaronder Planet c.s). In de unit die verhuurd was aan eiseres 2, is brand uitgebroken. De brand is waarschijnlijk ontstaan door een (spontane) kortsluiting in de accubekabeling van een vrachtauto van eiseres 1, die geparkeerd stond in de door eiseres 2 gehuurde unit. De opgeslagen spullen in de units van Planet c.s. zijn verloren gegaan.

Planet c.s. heeft eiseres 1 en eiseres 2 hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor de schade. De vordering is door de rechtbank toegewezen. Het hof heeft echter geoordeeld dat alleen eiseres 1 aansprakelijk is voor de schade die is ontstaan door de brand. Het hof heeft de vordering jegens eiseres 2 afgewezen, omdat geen sprake is van aansprakelijkheid op grond van artikel 6:181 BW. Het cassatieberoep richt zich hiertegen.

Hoge Raad

De aansprakelijkheid voor een gebrekkige opstal op grond van artikel 6:174 BW rust op degene die de opstal gebruikt in de uitoefening van een bedrijf, tenzij het ontstaan van de schade niet met de uitoefening van het bedrijf in verband staat (artikel 6:181 BW).

De bezitter van een gebrekkige zaak, opstal of dier is in beginsel aansprakelijk voor de schade. Art. 6:181 BW maakt hier een uitzondering op. Als een gebrekkige opstal in het kader van een bedrijf wordt gebruikt, verlegt art. 6:181 de risicoaansprakelijkheid voor de gevolgen van de bezitter naar de bedrijfsmatige gebruiker. Het hof oordeelde dat eiseres 2 niet op grond van art. 6:181 BW aansprakelijk is, vanwege het ontbreken van het verband tussen enerzijds de bedrijfsuitoefening van eiseres 2 en anderzijds het ontstaan van de brand (kortsluiting in de vrachtauto) en het verdere brandverloop.

De Hoge Raad oordeelt anders. Een bekende regel is dat de grondslag voor aansprakelijkheid op grond van art. 6:174 BW is dat de opstal uit het oogpunt van veiligheid niet voldoet aan de eisen die men daaraan in de gegeven omstandigheden mag stellen en daardoor gevaar voor personen of zaken oplevert; tot die omstandigheden behoort het gebruik dat van de opstal wordt gemaakt. Dit geldt ook voor art. 6:181 BW. Bij de aansprakelijkheid op grond van art. 6:181 BW kan het gaan om een eigenschap van de opstal die deze gezien het gebruik dat ervan wordt gemaakt onveilig doet zijn.

Volgens de Hoge Raad bestaat geen aansprakelijkheid als het ontstaan van de schade niet met de uitoefening van het bedrijf in verband staat (“tenzij-clausule”). De zin ‘het ontstaan van de schade’ moet worden gezien als ‘de verwezenlijking van het gevaar dat is verbonden aan de gebrekkigheid van de opstal’. Denk aan bijvoorbeeld het geval waarin het gaat om de verwezenlijking van een gevaar als gevolg van bestaande eigenschappen van de opstal die deze gezien het gebruik dat ervan wordt gemaakt onveilig doen zijn.

Volgens de Hoge Raad had het hof moeten onderzoeken of de schade van Planet c.s. het gevolg is van de verwezenlijking van het gevaar dat is verbonden aan het ontbreken van voldoende brandwerende voorzieningen in de gehuurde unit, en of er voldoende verband bestaat tussen de verwezenlijking van dat gevaar en haar bedrijfsuitoefening.

Kern

De aansprakelijkheid voor een gebrekkige opstal rust op degene die de opstal gebruikt voor zijn bedrijf, tenzij het ontstaan van de schade niet met de uitoefening van het bedrijf in verband staat. De Hoge Raad stelt dat voor het ontbreken van aansprakelijkheid van degene die in de opstal een bedrijf uitoefent, nodig en toereikend is dat tussen het bestaan of ontstaan van het gebrek en de bedrijfsuitoefening geen verband bestaat.