Evidence of the gluten-free and casein-free diet in autism spectrum disorders: A systematic review - Marí-Bauset et. al. - 2014 - Artikel

Het doel van de schrijvers van dit artikel is het bepreken en evalueren van gepubliceerde onderzoeken naar glutenvrije en caseïnevrije diëten bij mensen met een autisme spectrum stoornis. Tot nu toe zijn er nog geen behandelingen gevonden die de symptomen van een autisme spectrum stoornis helemaal kunnen wegnemen en daarom zoeken sommige ouders naar alternatieve methoden. Eén van deze methoden is bijvoorbeeld het gebruiken van een eliminatie dieet. In het glutenvrije en caseïnevrije dieet worden gluten, aanwezig in alle producten die tarwe, haver, gerst of rogge bevatten en caseïne, aanwezig in zuivelproducten, vermeden.

Opioïde theorie voor autisme spectrum stoornissen

De meest gebruikte theorie om het glutenvrije en cafeïnevrije dieet te gebruiken bij mensen met autisme spectrum stoornissen is de opioïde theorie. Deze theorie heeft betrekking op neurotransmitters en de afgifte van peptiden met opioïde activiteit in de darmen. Als de darmen een hogere doorlaatbaarheid hebben dan normaal, dan kunnen deze peptiden door de bloed-hersenbarrière naar het centrale zenuwstelsel. Als er grote hoeveelheden peptiden het centrale zenuwstelsel bereiken dan kan dit het functioneren van de hersenen beïnvloeden. Door hydrolyse van de eiwitten in graanproducten en zuivelproducten ontstaan exogene neuropeptiden (dit zijn peptiden met opioïde werking) die exorfinen genoemd worden. Volgens de theorie binden de exorfinen zich aan opioïde receptoren. Echter, de exorfinen hebben een lage ontvankelijkheid voor opioïde receptoren. Daarnaast bestaan de eiwitten ook uit aminozuur ketens die een antagonistische werking hebben op de opioïde receptoren. Deze twee punten worden vaak onderbelicht. Verder hebben onderzoeken ook geen abnormaal hoge concentraties opioïde peptiden gevonden in het plasma of het zenuwstelsel van mensen met een autisme spectrum stoornis.

Gedrags- en fysiologisch perspectief

Er zijn niet zoveel onderzoeken gedaan naar de invloed van voeding op symptomen van autisme spectrum stoornissen. Sommige onderzoeken die gedaan zijn laten een significante verbetering zien ten opzichte van een controle groep maar er zijn ook veel onderzoeken die geen enkele verbetering rapporteren na het volgen van een bepaald dieet. Wat betreft veiligheid zijn er ook verschillende resultaten gevonden. Sommige onderzoeksgroepen vonden verschillen in voedingstoffen tussen kinderen die het dieet gevolgd hadden en de controle groep. Onderzoekers rapporteerden bijvoorbeeld lagere hoeveelheden aminozuren zoals tryptofaan of een vitamine B tekort bij kinderen die een glutenvrij dieet volgden .Er wordt daarom gewaarschuwd voor een tekort aan macro- en microvoedingstoffen. Andere onderzoeken daarentegen wijzen niet op een tekort aan macrovoedingsstoffen maar wel op een vitamine D en calcium tekort bij een caseïnevrij dieet. Een paar onderzoeksgroepen hebben als gevolg hiervan een langzamere botontwikkeling gerapporteerd. Er zijn ook onderzoeksgroepen die helemaal geen verschillen tussen de behandelgroepen en controlegroepen vonden. Omdat de onderzoeksresultaten zo verschillend zijn, zijn de gepubliceerde onderzoeken allemaal beoordeeld op effectiviteit en mogelijke metabolische risico’s die de diëten met zich meebrengen.

Methode

Om de onderzoeken te evalueren werden er niveaus van bewijs vastgesteld op basis van methodologische kwaliteit van het onderzoeksdesign. Verder werd vastgesteld in hoeverre een bepaald onderzoek een dieet heeft aanbevolen. Daarnaast werden de volgende aspecten beoordeeld: mate van homogeniteit van de groepen, wel of geen gebruik van een controlegroep, wel of niet gerandomiseerd, open/enkel/dubbel blind onderzoek, striktheid van het dieet en of mensen zich er goed aan gehouden hebben, gebruikte meetinstrumenten en de aanwezigheid van confounding (verstorende) factors.

Resultaten

Van de onderzoeken naar effectiviteit waren er maar 4 die echt wetenschappelijk bewijs konden leveren. Deze onderzoeken hebben wel het laagste niveau van bewijs gekregen. De studies die geen effecten rapporteerden hadden het hoogste niveau van bewijs gekregen. Geen enkel onderzoek kon afdoende ondersteunend bewijs laten zien want de onderzoeken die een positief effect vonden hadden altijd een lage validiteit hadden. Onder de resultaten met betrekking tot veiligheid en eventuele tekorten aan bepaalde voedingsstoffen was veel consensus.

Discussie

Om de effectiviteit en veiligheid van de diëten te beoordelen werden gegevens met betrekking tot gedrag, biomedische variabelen, voedingsinname en laboratorium gegevens geanalyseerd. Er zijn verschillende methodologische beperkingen geconstateerd zoals het missen van een controlegroep, erg kleine steekproeven, heterogene groepen van verschillende leeftijden, geen controle van fenotypische variabiliteit van individuen en zeer korte en verschillende interventies. Ook werd er geen soms geen goede vergelijking gemaakt tussen pre en postinterventie. Verder werd er niet gecontroleerd voor vertekeningen in de rapportages van de ouders/verzorgers die op meerdere tijdstippen gegeven moesten worden. Dit is een deel van de gevonden beperkingen. Op basis van deze beoordeling kan er geconcludeerd worden dat ondersteunend bewijs voor een gluten- en caseïnevrij dieet beperkt en zwak is. Daarom wordt er tegen het gebruik van eliminatie diëten geadviseerd totdat er echt voldoende bewijs is. Eliminatie diëten zouden alleen gebruikt moeten worden als iemand een intolerantie of allergie heeft voor bepaald voedsel. Daarnaast wordt de opioïde theorie door deze resultaten niet bevestigd. Als een eliminatie dieet wel gebruikt wordt dan moet dit nauwkeurig gevolgd worden door doctoren, ouders en andere verzorgers. Het idee van een dieet gerelateerd fenotype is wel een mogelijk aanknopingspunt voor toekomstig onderzoek. Toekomstig onderzoek zal zich dan meer moeten richten op blinde gerandomiseerde gecontroleerde trials met grotere steekproeven.