Natuurlijke Verbintenis - Arrest

Feiten

Partijen zijn op 31 juli 1971 buiten gemeenschap van goederen gehuwd. In 1998 zijn zij gescheiden. In april 1980 heeft de man een perceel bouwterrein gekocht voor een bedrag van

ƒ 200.000,-. Op 25 april 1980 heeft de man de eigendom van de onverdeelde helft van dit perceel overgedragen aan de vrouw. De vrouw heeft aan haar vordering, inhoudende dat haar uit de netto-opbrengst van de verkoop van de onroerende zaak een bedrag toekomt van

ƒ 580.949,90, aangevoerd dat partijen gezamenlijk eigenaar zijn van de onroerende zaak.

De rechtbank heeft geoordeeld dat de vrouw uit de verkoopopbrengst ten minste een bedrag toekomt van ƒ 254.428,58. In hoger beroep heeft de vrouw geklaagd dat de rechtbank is voorbijgegaan aan haar betoog dat bepaalde zaken buiten beschouwing moeten blijven, omdat de man door die posten voor zijn rekening te nemen heeft voldaan aan een op hem rustende, jegens de vrouw bestaande natuurlijke verbintenis om ook haar in staat te stellen gedurende het huwelijk vermogen op te bouwen.

Het hof overwoog dat de vraag of sprake is van een natuurlijke verbintenis moet worden beoordeeld naar een objectieve maatstaf, waarbij aan het subjectieve inzicht van degene die de prestatie voldoet geen beslissende betekenis toekomt. Ook moet daarbij worden vooropgesteld dat in een geval als deze, waarin partijen buiten gemeenschap van goederen zijn gehuwd en de man gelden heeft verstrekt voor de koop van bouwgrond en zijn arbeidskracht en gelden heeft aangewend tot verkrijging van een op die grond door hem gebouwde gemeenschappelijke woning, terwijl de vrouw toen niet over voldoende middelen beschikte, in het algemeen sprake is van een objectieve aanwijzing voor de aanwezigheid van een natuurlijke verbintenis.

Oordeel

Voorop wordt gesteld dat de Hoge Raad in een eerder arrest heeft overwogen dat bij beantwoording van de vraag of een natuurlijke verbintenis moet worden aangenomen, mede acht moet worden geslagen op de omstandigheden van het geval, waaronder de wederzijdse welstand en behoefte van partijen. Het hof heeft dit niet miskend, omdat het hof de wederzijdse vermogensposities onder ogen heeft gezien en m.b.t. de vrouw heeft geoordeeld dat zij behoeftig was nu a) zij haar betaalde dienstbetrekking had beëindigd, b) zij in het bedrijf van de man was gaan werken, c) zij twee kinderen had te verzorgen, d) niet is gebleken dat zij over een zo aanzienlijk vermogen beschikte dat zij na het einde van het huwelijk geheel of in belangrijke mate in haar levensonderhoud kon voorzien en e) zij bij de aankoop van de grond en het bouwen van de woning niet over genoeg middelen beschikte.

Of sprake is van voldoening aan een natuurlijke verbintenis, hangt af van de situatie op het moment van het verrichten van de prestatie en is niet van belang hoe partijen er later financieel blijken voor te staan. Het oordeel van het hof dat sprake is van de voldoening aan een natuurlijke verbintenis, is niet onbegrijpelijk, waarbij met name van belang zijn het feit dat de vrouw werkzaamheden heeft verricht in het bedrijf van de man en de omstandigheid dat zij niet over voldoende vermogen beschikte het grond en de bouw van het huis te betalen. Voorop moet worden gesteld dat de regel omtrent het bestaan van een objectieve aanwijzing voor de aanwezigheid van een natuurlijke verbintenis geldt ongeacht of de woning op beider naam is gesteld dan wel alleen op naam van de vrouw. Het oordeel van het hof dat het door de man gestelde vergoedingsrecht ter zake van de bouwkosten afstuit op meergenoemde natuurlijke verbintenis is dus juist. Gezien de strekking van de natuurlijke verbintenis (het waarborgen dat ook de vrouw tijdens het huwelijk vermogen kan opbouwen) is Hof’s oordeel begrijpelijk.

Conclusie

Bij de beantwoording van de vraag, of een vermogensverschuiving tussen echtgenoten, die iedere gemeenschap hebben uitgesloten, als een natuurlijke verbintenis van de ene echtgenoot jegens de andere moet worden aangemerkt, moet mede acht worden geslagen op de wederzijdse welstand en behoefte van partijen.