Hoorcollege 2: Cohesie en invloed van een groep

Hoorcollege 2: Hoofdstuk 5 & 7

Hoe en waarom?

Sociale invloed is erg dynamisch en is altijd in beweging. Er zijn verschillende posities die kunnen worden aangenomen als het gaat om sociale invloed, en deze posities zijn ook constant in beweging. Een situatie kan bijvoorbeeld beginnen waarin alle mensen, die onder te verdelen zijn in twee meningen (bijvoorbeeld A en B), tegen één iemand zijn (die heeft mening C). Deze ene iemand kan zich als gevolg daarvan gaan voegen bij een ander deel van de groep, bijvoorbeeld A. Als gevolg daarvan kan de mensen die als eerst mening A hadden overgehaald worden door de groep van mening B, waardoor je weer een meerderheid tegen één iemand krijgt.

De sociale vergelijkingstheorie beschrijft dat het lid zijn van een groep twee psychologische functies heeft. De eerste functie is het ontvangen van persoonlijke validatie en dit gaat samen met de behoefte tot informatie. Men wilt nauwkeurige en juiste informatie ontvangen. Een andere behoefte is behoefte tot sociale validatie. Bij gevoelens van angst en/of onzekerheid heeft een individu meer behoefte aan validatie dan aan informatie. Men vindt het fijn om ergens bij te horen en ziet dit vaak als belangrijker dan het ontvangen van accurate informatie. Dit is een vorm van normatieve invloed, waar de meeste mensen gebruik van maken.

De normatieve meerderheidsinvloed is datgene wat de meerderheid zegt dat wel of niet kan, mag en moet. Om individuen binnen een groep naar de meerderheid te trekken wordt vooral gebruik gemaakt van het argument dat het belangrijker is dat er een groep is waarin men het met elkaar eens is. Individuen in een groep zullen zich gedragen zoals de groep wilt dat diegene zich gedraagt. Je gedragen naar hoe de groep wil dat je je gedraagt kan ervoor zorgen dat je erbij hoort.

Reacties op sociale invloed

Er zijn verschillende reacties mogelijk op sociale invloed. Je kunt weten of een persoon informationeel of normatief beïnvloed wordt door te kijken naar de reacties die die persoon vertoont. Iemand kan instemmend, afkeurend, openlijk of voor zichzelf reageren. Ook ligt de reactie van de persoon eraan of het een persoonlijke reactie is of dat diegene zich in het openbaar vertoont.

Een overtuiging/conversion vindt plaats als je het eerst niet eens was met de stelling of opvatting, maar nu wel, zowel privé als publiekelijk. Het individu is eerst overtuigd van de eigen keuze, maar verandert van mening en gaat mee met de meerderheid of de bestaande norm.

Een gehoorzame reactie is wanneer een individu het eigenlijk niet eens is met de stelling of opvatting, maar toch publiekelijke instemming geeft en meegaat met de menigte. Hoe groter de meerderheid is, hoe groter de druk is om mee te gaan met de groep. Als je je weer afscheidt van de meerderheid, is de kans groot dat je weer je eigen mening vormt. Wanneer er minstens één iemand is in de groep die ook niet meegaat met de meerderheid, ongeacht of diegene dezelfde mening heeft als jij, is het makkelijker voor een individu om ook af te wijken van de groep.

Een tegendraadse/anti-conformerende reactie is wanneer een individu het van binnen wel eens is met de opvatting, maar publiekelijke afkeuring vertoont. Het individu gedraagt zich afkeurend tegenover de regels, maar is het eigenlijk wel eens met de regels. Deze persoon kan goed advocaat van de duivel spelen. Hiermee zorgt hij of zij dat alle aspecten van een kwestie wel goed worden doordacht. Hoe deze persoon zich gedraagt is afhankelijk van het soort groep.

Dual process theory

Deze theorie beschrijft hoe sociale beïnvloeding verloopt via een centrale route of een perifere route. Bij de centrale route is er sprake van overtuiging op grond van grondige informatieverwerking. Hierbij wordt er ingespeeld op de behoefte van het individu aan accurate kennis. Deze route is vooral belangrijk voor de minderheid om gebruik van te maken om anderen te beïnvloeden. De minderheid moet namelijk de anderen overtuigen en dit kan alleen als er goede argumenten worden gegeven. De invloed via de centrale route is meestal latent en zet anderen dus pas later aan het denken. Dit komt omdat het een minderheid meer tijd kost om informatie door te laten dringen, maar als dit eenmaal is doorgedrongen blijft het vaak langer en beter plakken.

Bij de perifere route is er sprake van oppervlakkige informatieverwerking. Dit wordt vaak gebruikt door de meerderheid om zo de rest van de groep bij hen te trekken. De meerderheid speelt in op de behoefte van anderen om bij hen te horen. Bij deze route gaat het eigenlijk meer om het laten gehoorzamen van mensen, om er zo voordelen uit te halen.

Dynamic Social Impact theory

Deze theorie beschrijft hoe de kracht van sociale invloed wordt bepaald door drie factoren. Dit zijn de kracht van de bron (hoe groter de kracht, hoe meer invloed), de nabijheid van de bron (hoe dichterbij de kracht is, hoe meer sociale invloed) en het aantal bronnen (hoe groter het aantal, hoe meer sociale invloed). De bron is in deze context de persoon die invloed wil uitoefenen. Bij het aantal bronnen is het wel belangrijk om te vermelden dat na vier bronnen de invloed steeds minder sterk wordt.

De kracht van de bron wordt onder andere bepaald door de leeftijd van de persoon, zijn/haar expertise en zijn/haar ervaringen.

Ook de kracht van de sociale invloed is een dynamisch proces. Mensen gaan elkaar opzoeken, het eens worden en ze kunnen weer uit elkaar gaan omdat ze het niet eens zijn met elkaar. Ook kan er sprake zijn van volharding. Mensen binnen een groep die het eens zijn met elkaar worden steeds fanatieker.

De richting van de sociale invloed en of er meer of minder conformiteit plaatsvindt wordt bepaald door situationele factoren en persoonlijke factoren. Situationele factoren zijn

• Het belang van de taak (hoe belangrijker, hoe meer conformiteit)
• De responsen van het publiek (als er vraag is naar responsen van het publiek zal dit leiden tot meer conformiteit)
• De omvang van de meerderheid (hoe groter de meerderheid, hoe meer conformiteit er zal zijn)
• De ambiguïteit van de taak (als de taak simpel en niet-ambigue is zal dit leiden tot meer conformiteit)
• De mate van groepscohesie (meer groepscohesie zal leiden tot meer conformiteit).

Persoonlijke factoren zijn

• Persoonlijke behoefte (als er behoefte is aan informatie zal dit leiden tot minder conformiteit. Als er behoefte is aan validatie zal dit leiden tot meer conformiteit)
• Hogere leeftijd (soms is het zo dat hoe ouder iemand is, hoe meer invloed diegene heeft en hoe meer conformiteit er zal optreden)
• Geslacht (menselijke die vrouwelijker zijn ingesteld vertonen meer conformiteit dan mensen die mannelijker zijn ingesteld)
• Collectivisme (hoe meer een groep een collectivistisch gevoel heeft, hoe meer conformiteit er zal optreden)
• Mate van zelfvertrouwen (als iemand een laag zelfvertrouwen heeft, zal diegene sneller conformeren)

Groepscohesie

Hoe meer groepscohesie er is, hoe meer invloed de meerderheid zal hebben. Deze invloed hangt af van drie factoren: similarity (de mate van gelijkheid van de leden van de groep), proximity (de mate van nabijheid van de leden van de groep) en common fate (de mate waarin er een gedeeld doel is). Hoe meer er sprake is van al deze factoren, hoe meer groepscohesie er zal zijn.