College Bestraffende sancties / Handhaving van de openbare orde - Rijksuniversiteit Groningen

Sheetnotes 18/19

Wat zijn de veranderingen in de hoorcolleges?

• Het onderwerp van het hoorcollege is dit jaar: "bestraffende sancties". 

Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

• Geen sprake van onderwerpen die niet worden behandeld in de literatuur. 

Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

• Geen sprake van recente ontwikkeling in het vakgebied.

Wat is belangrijk voor het tentamen?

• Voor het tentamen is het belangrijk te weten wat wanneer het bestuursrecht wordt toegepast en wanneer het strafrecht.

Hoorcollegeaantekeningen 17/18

De afgelopen tijd verandert er erg veel op het gebied van gegevensbescherming en hoe de overheid met gegevens om moet gaan.

Persoonlijke levenssfeer

De Wet Openbaarheid van Bestuur kent een absolute uitzonderingsgrond en een relatieve uitzonderingsgrond. Die zijn geregeld in art. 10 Wob. De absolute grond gaat over persoonsgegevens, de aanvraag wordt dan niet beantwoord. De relatieve grond gaat over de persoonlijke levenssfeer in het algemeen. Als een aanvraag daar in de buurt komt, moet er een afweging gemaakt worden of gegevens verstrekt worden. Welke persoonsgegevens onder die absolute gronden vallen wordt geregeld in art. 16 e.v.

Bij de vraag of persoonsgegevens openbaar gemaakt mogen worden spelen een aantal vragen een rol. Het gaat er bijvoorbeeld om of de persoon in kwestie een functionaris of een privépersoon is. Voor functionarissen geldt dan nog bestuurders of volksvertegenwoordigers minder privacy hebben dan bijvoorbeeld ambtenaren. Dan is er nog een onderscheid tussen privé functioneren van functionarissen en beroepsmatig functioneren. Een en dezelfde persoon kan ook op het ene moment een privépersoon zijn, en op het andere moment een publiek persoon. Ook is de informatie welke cursussen bepaalde ambtenaren gevolgd hebben openbare informatie. Maar informatie over welke cijfers ze bij die cursussen gehaald hebben is dan weer wel persoonlijke informatie.

Ook bijvoorbeeld het BSN, prive adressen, handtekening, bankrekeningnummer en bijzondere persoonsgegevens zijn per definitie niet openbaar.

Gegevensverwerking

De definitie hiervan wordt genoemd in art. 1 Wet bescherming persoonsgegevens. Die komt er kort gezegd op neer dat handelingen met persoonsgegevens vallen onder gegevensverwerking. Daarnaast moet het gaan om geheel of gedeeltelijk geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens. Als de verwerking niet geautomatiseerd is, kan de Wbp toch van toepassing zijn, als de gegevens in een bestand (papier) staan en op een bepaalde manier vast verwerkt worden.

Als aan die twee eisen wordt voldaan is deze wet dus pas van toepassing. De normen in de Wbp richten zich tot de verantwoordelijke. Dat is degene die het doel en de verwerking van de gegevens vaststelt. De wet is van toepassing verklaard op de gehele maatschappij en wordt dus vaak overtreden.

De doelen waarvoor gegevens verwerkt mogen worden staan limitatief in de wet opgesomd. Ook mag je ze niet verder gebruiken dan waarvoor je ze in eerste instantie gekregen hebt.

Het inzagerecht zorgt ervoor dat je kan controleren of gegevens juist zijn en of ze op een rechtmatige manier zijn verwerkt. Het is ook noodzakelijk zodat betrokkene kan verzoeken om rectificatie, uitwisseling of afscherming van gegevens.

Er zijn dus een aantal verschillen tussen een verzoek om inzage en een Wob verzoek. Een verzoek om inzage kan namelijk alleen een betrokkene doen, over zijn eigen gegevens. Je krijgt daarbij een overzicht in begrijpelijke vorm zodat de aanvrager rechten kan uitoefenen. Verder is een Wob verzoek gratis en kan bij een Wbp een klein bedrag in rekening gebracht worden.

Als je een verzoek tot inzage doet en een bestuursorgaan daarover beslist, is dat een besluit waartegen je kan procederen. Maar je kan ook een verzoek tot inzage doen bij een private partij zoals een bank. Dus bij de een is de bestuursrechter, bij de ander de civiele rechter bevoegd. Dit wordt geregeld in art. 45 en 46 Wbp.

In de Wbp staat dat het College bescherming persoonsgegevens (Cbp) bevoegd is tot last onder bestuursdwang (en daardoor ook dwangsom). Dit volgt uit art. 5:32 Awb. De bestuurlijke boete kan ook op grond van art. 66, maar die wordt bijna nooit meer opgelegd. Dat is namelijk een bestraffende sanctie, terwijl het vaak wenselijker is als de situatie ook wordt rechtgezet.

De gronden voor een rechtmatige verwerking van persoonsgegevens staan in art. 8 Wbp. Daar valt bijvoorbeeld ondubbelzinnige toestemming, wettelijke verplichting, of goede vervulling van publiekrechtelijke taak.

De overheid heeft een informatieplicht wat betreft het opslaan van persoonsgegevens. Een verzoek om inzage is namelijk alleen mogelijk als de burger weet waar de gegevens zijn opgeslagen. Als er bijvoorbeeld gegevens worden verplaatst van de ene naar het andere bestuursorgaan, moet de overheid dit melden aan de burger.