BPOP Hoorcollege 22 - Slaapstoornissen

Slapen is een rustperiode voor lichamelijk en geestelijk herstel. De energie die slaap geeft is gelijk aan de verbruikte energie overdag, dit evenwicht is nauwelijks te beïnvloeden. Een verstoorde balans van inspanning en rust leidt tot overprikkeling van lichaam en geest en zorgt voor vermoeidheid en slaapproblemen.

Twee-processenmodel:

• Slaapdruk: hoe langer je wakker bent, hoe slaperiger je wordt (slaapschuld)
• Circadiaanse ritmiek: we lopen op een ritme van 24 uur. Is gesynchroniseerd met het licht. De biologische klok zit in de suprachiasmatische nucleus (SCN). Melatonine modelleert de biologische klok. Dit gebeurt automatisch.

Tijdens het slapen wordt door de VLPO de hersenschors geinhibeerd; werkt als een soort ‘slaapswitch’. De care-body temperature is tijdens het slapen het laagst en de melatonine is het hoogst. Tijdens inslapen is er lage mate van cortisol, maar bij het wakker worden is de cortisol hoog.

De lichaamstemperatuur heeft een relatie met de cognitieve prestatie: als je wel genoeg geslapen hebt, maar niet tijdens de nacht, is er sprake van verminderde cognitieve prestatie.

Het brein gaat verschillende fases door tijdens het slapen. Er is de NREM slaap en de REM slaap. Tijdens het dromen: korte hersengolven, tijdens stadium 4 (diepe slaap): grote hersengolven.

De gemiddelde volwassene heeft 8 uur slaap nodig, maar hierin zijn veel individuele verschillen.

Functie van slaap

• Energiebesparing
• Restauratie: afweer, herstel, groei
• Geheugenbeheer: consolidatie, etc.

Slaap is erg belangrijk en een heel groot deel van de gezondheid!

Om in slaap te kunnen vallen is het belangrijk dat je een veilige, vertrouwde omgeving hebt, voldaan bent, dat het rustig en donker is, comfortabel bed, niet te warm en niet te koud, aandacht verliezen voor prikkels.

Aanhoudende verstoring slaap: slaapstoornis

2 classificatiesystemen voor slaapstoornissen: de slaapgeneeskunde en de psychiatrie.

Insomnie (slapeloosheid) wordt gekenmerkt door inslaap of doorslaap problemen. Worden vaak vroeg wakker en hebben overdag klachten als vermoeidheid, verminderde stemming, etc. Ontstaat door het 3-factorenmodel, bestaande uit voorbestemde factoren (biologische trekken), uitlokkende factoren (stress) en onderhoudende factoren (piekeren). Insomnie is een vicieuze cirkel. Behandelingen bestaat uit o.a. een slaapdagboek, slaapmedicatie

Interventies:

• Stimuluscontrole: versterken van cues die wijzen op slaap en verkleinen cues die slaap in de weg staan.  
• Slaaprestrictie: tijd in bed verkorten om meer slaapdruk te krijgen.
• Rustmomenten overdag
• Ontspanningsoefeningen
• Cognitieve interventies (piekerprogramma of cognitieve therapie)

Slaap apneu: de tong zorgt ervoor dat er tijdelijk geen adem kan worden gehaald. Een reflex treedt op en de mensen schrikken kort wakker. Hierdoor is er een veel minder diepe slaap. Behandeling via masker, waardoor de ademhaling verbetert. Er kan ook een operatie nodig zijn.

Hypersomnolentiestoornis: minstens 7 uur slapen en nog steeds niet uitgerust zijn zonder dat het verklaard kan worden door andere stoornissen.

Narcolepsie: tekort aan orexine, waardoor slaperigheid overdag voorkomt. Er is sprake van slaapverlamming, hypnagoge hallucinaties en soms kataplexie.

Circadiane ritme stoornis: verlaatte slaap fases. Kan komen door bijvoorbeeld shift-work of jet-lag.

Rusteloze benen: onweerstaanbare drang om benen te bewegen waardoor de slaap belemmerd wordt.

Pavor nocturnus of night terror: nachterlijke angst-aanval. Wakker schrikken, maar geen herinnering aan. Komt vaak voor bij kinderen. Niet wakker maken bij pavor nocturnus, persoon geruststellen en weer naar bed leiden.

Differentiaal diagnoses:

• Slaapverlamming: verlamming tijdens ontwaken uit REM-slaap
• Hypnagoge (inslapen) of hypnopompe (ontwaken) hallucinaties

Slaapwandelen: nachtelijke bewegingen, vaak uit bed, in een ander bewustzijnsniveau. Bij wakker worden: trage oriëntatie en geen herinnering. Behandeling: wakker maken is niet noodzakelijk, rustig naar bed brengen en geruststellend spreken.

Nachtmerries: lange, extreem negatieve dromen

REM-slaapgedragsstoornis: bij de mensen met deze stoornis zijn de spieren tijdens de REM-slaap niet verlamd, waardoor de dromen worden uitgevoerd. Dit kan heel gevaarlijk zijn. Vaak vroege manifestatie van neurodegeneratieve aandoening.

Dromen vinden in de REM-slaap plaats.

Nachtmerries hebben een negatieve invloed op de slaap, welbevinden en dagelijks functioneren. Nachtmerries worden in stand gehouden door een verhoogde arousal door intense emoties. Indirecte interventies zijn het gebruik van een dagboek en ontspanning. Directe interventies zijn exposure (opschrijven), imaginary rehearsal therapy/ imaginative en rescripting therapie (herschrijven van je eigen nachtmerrie) en lucid dreaming therapy (tijdens het dromen realiseren dat je droomt).

Als je deze aantekeningen handig vond, volg dan gelijk mijn WorldSupport account! Dit kan door rechts naast deze samenvatting op '+ Follow' te klikken. Wordt erg gewaardeerd :)