Onderzoek smartphone (HR 04-04-2017, ECLI:NL:HR:2017:584)

Casus

Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat hij op Schiphol samen met anderen cocaïne Nederland heeft willen binnensmokkelen. De onder de verdachte in beslag genomen smartphone en bijbehorende simkaart zijn uitgelezen en technisch onderzocht. Dit heeft belastend bewijs tegen de verdachte opgeleverd. Het proces-verbaal vermeldt de 'relevante' contacten, oproepgeschiedenis en berichten uit de iPhone. Bij vier van deze berichten is sprake van de verzending van een foto. Een aantal op de smartphone aangetroffen (WhatsApp-) contacten en ten minste één van de aangetroffen foto’s zijn door de rechtbank en het hof voor het bewijs van het ten laste gelegde gebruikt.

De hele zaak draait om de WhatsApp-gesprekken. De raadsman van de verdachte heeft betoogd dat het onderzoek aan de smartphone van de verdachte op grond van artikel 8 EVRM onrechtmatig is geweest omdat niet alleen toegang tot verkeersgegevens maar ook tot de inhoud van communicatie en privé-informatie van de gebruiker van de smartphone is verkregen. In dat verband voert hij aan dat het ophalen van de gegevens die op die smartphone zijn opgeslagen een inbreuk vormt op het bij artikel 8 EVRM gewaarborgde recht op privacy, terwijl artikel 94 Sv daarvoor een onvoldoende wettelijke grondslag biedt. Volgens de raadsman is dit zo’n ernstig vormverzuim als bedoeld in artikel 359a Sv, dat het gevolg daarvan moet zijn dat al het bewijs dat door het uitlezen van de gegevens van de smartphone van de verdachte is verkregen (met name de Whatsapp-berichten) van het bewijs moet worden uitgesloten.

Volgens het hof mocht de politie de telefoon doorzoeken omdat het Wetboek van Strafvordering de bevoegdheid geeft om voorwerpen die kunnen bijdragen aan de waarheidsvinding, in beslag te nemen. Omdat het hof het verweer verwerpt, richt de raadsman van de verdachte zich tot de Hoge Raad. Hij klaagt dat het Hof bij de verwerping van het verweer dat het onderzoek aan de smartphone van de verdachte onrechtmatig was ten onrechte, althans ontoereikend gemotiveerd, heeft geoordeeld dat art. 94 Sv een voldoende wettelijke grondslag vormt voor het onderzoek in de inbeslaggenomen smartphone van de verdachte.

Hoge Raad

De Hoge Raad stelt dat een opsporingsambtenaar geen voorafgaande goedkeuring van een onderzoeksrechter of officier van justitie nodig heeft om onderzoek te doen naar een in beslag genomen elektronische gegevensdrager. Als de met het onderzoek samenhangende inbreuk op de persoonlijke levenssfeer als beperkt kan worden beschouwd, biedt de algemene bevoegdheid van opsporingsambtenaren, neergelegd in art. 94, art. 95 en 96 Sv, daarvoor voldoende legitimatie. Dit onderzoek moet dan beperkt blijven tot het raadplegen van een gering aantal gegevens. Als er een compleet beeld is verkregen door het onderzoek en dus veel meer gegevens zijn bekeken, dan kan dat onderzoek onrechtmatig zijn jegens de verdachte.

Volgens de Hoge Raad is het hof er ten onrechte van uitgegaan dat de wet wel een basis biedt voor een uitgebreid onderzoek. Het Hof heeft het gevoerde verweer verworpen op de enkele grond dat art. 94 Sv een voldoende wettelijke grondslag vormt voor het door een opsporingsambtenaar verrichte onderzoek aan de smartphone van de verdachte. Het middel klaagt daarover terecht. De Hoge Raad verwijst de zaak terug naar het Hof Amsterdam, dat moet beoordelen of bij het feitelijke onderzoek sprake was van een te vergaande inbreuk op de privacy van de verdachte.

Kern

Een in beslag genomen mobiel van een verdachte mag worden doorzocht, mits dit niet verdergaat dan een beperkte inbreuk op de privacy. Een beperkte inbreuk op privacy is toegestaan maar de politie mag niet zomaar alle gegevens van de smartphone uitlezen.