NHG-standaard (Geneeskunde): Traumatische knieklachten - M66

De meeste knieletsels ontstaan tijdens sporten en zijn traumatisch van aard, meestal is het beloop gunstig en is er binnen drie maanden herstel. Om knieletsels te voorkomen zijn er oefeningen voor topsporters, maar het effect is nooit bewezen. In de meeste gevallen van direct trauma is er contusie of distorsie, hierbij is de patiënt in enkele weken klachtenvrij.

• Bij een groot (lateraal) trauma is er kans van een ruptuur van een collaterale band, vaak de mediale, en beschadiging van intra-articulaire structuren (menisci, kruisbanden), Een partiële ruptuur van een collaterale band herstelt binnen 3 maanden spontaan.

• Mediale collateralebandletsel geeft pijn en laxiteit bij de valgustest.

• Een ruptuur van de voorste kruisband geeft binnen enkele uren na het trauma zwelling (haemarthros) en vaak instabiliteitsklachten. Dit komt vaak voor bij een valgus-exototatiebeweging of een ventrale verplaatsing van de tibia ten opzichte van het femur. Het heeft een gunstige prognose en het beleid is afwachtend. Kruisbandletsel geeft het gevoel door de knie te zakken.

• Een achterste kruisbandruptuur is meestal het gevolg van een fors trauma, maar kan ook spontaan herstellen

• Meniscusletsel geeft hydrops en slotklachten, het ontstaat vaak na geforceerde draaibeweging. De klachten nemen na drie maanden tot een jaar af en kunnen spontaan verdwijnen.

• Bij een kniefractuur is er meestal een patellafractuur of een tibiaplateaufractuur, bij kinderen is er meestal een fractuur van de proximale tibia.

• Patellaluxaties komen door een geforceerde flexie- en valgisatie en komen zelden voor. Vaak is er een haemarthros bij en kan de patiënt de patella zelf reponeren.

De huisarts beoordeeld eerst de ernst en de aard van het letsel. Als er geen aanwijzingen voor een fractuur zijn en de zwelling de beoordeling verder moeilijk maakt, wordt het consult een week opgeschoven.

In de anamnese wordt gevraagd naar de omstandigheden van het trauma (tijd, aard, bijkomende verschijnselen, belastbaarheid na het trauma), de pijn en de zwelling, slotverschijnselen, stabiliteit, verplaatsing van de patella, eerdere knieklachten en functiebeperkingen. Bij het lichamelijk onderzoek worden beide benen geheel ontbloot. Er wordt gelet op belastbaarheid, stand van benen en patella en zwelling van de knie. Daarnaast wordt op pijn bij palpatie en bewegingsuitslagen gelet, en op ballottement van de pattella. Andere knietesten worden afgeraden omdat ze vaak weinig toevoegen.

Vaak is aanvullend onderzoek niet nodig, bij een fractuur wordt een röntgenfoto gemaakt. Er wordt ook een foto gemaakt bij patiënten die niet 4 stappen kunnen lopen, lokale drukpijn op patelle/fibulakop hebben, de knie niet tot 90 graden kunnen buigen (actief) en ouder dan 55 zijn. Een kniepunctie wordt afgeraden, net als een MRI.

Adviseer de patiënt veel rust te nemen en eventueel elleboogskrukken te gebruiken bij het lopen. De knie mag belast worden als de pijn dat toelaat. Zorg ervoor dat de musculus quadriceps genoeg bewogen wordt om atrofie te voorkomen. Voor ijsapplicties of zwachtels is geen bewijs gevonden. Verwijs sporters met recidiverende klachten naar een sportarts. Desgewenst kan twee weken paracetamol worden geslikt, met als tweede keus ibuprofen, diclofenac of naproxen. Tromboseprofylaxe is niet geïnduceerd.

Bij kruisband-, meniscus- of collateralebandletsel moet eens per één a twee weken controle zijn op de klachten, belastbaarheid en activiteiten. Overweeg bij aanhoudende instabiliteitsklachten, pijn of andere klachten doorverwijzing naar een orthopedisch chirurg. Bij een distorsie, contusie of patellaluxatie zijn controles niet nodig en moet de patiënt terugkomend bij aanhoudende of recidiverende klachten, Bij een fractuur, slotstand of een patellaluxatie met ernstige klachten moet de patiënt direct worden doorverwezen naar een chirurg.