Artikelsamenvatting bij Beter een goede buur dan een verre vriend; burenruzies en gemeentelijke handhaving van West en Maas-Cooymans - 2016

‘Dient gemeentelijke handhaving gespecificeerd te worden?’

Wanneer een burger een verzoek indient bij de gemeente om handhavend op te treden, dan is er sprake van een handhavingsverzoek in de zin van artikel 1:3 lid 3 Awb. Indien iemand een wettelijk voorschrift heeft overtreden, dan dient de gemeente handhavend op te treden middels een last onder dwangsom of een last onder bestuursdwang. Toch kan de gemeente hiervan afzien, wanneer een last onevenredig is in verhouding tot het te dienen belang.

Wanneer kan de gemeente afzien van handhaving?

Afhankelijk van de aard en de ernst van de overtreding, kan er zich een bijzondere omstandigheid voordoen, waardoor de gemeente kan afzien van handhaving. Toch moeten ambtenaren in beginsel wel reageren op het handhavingsverzoek, hoe druk ze het ook hebben. De gemeente kan haar drukte wel beter inplannen, door prioriteiten te geven aan bepaalde zaken. Wanneer er echter helemaal niet meer wordt opgetreden tegen een zaak met een lage prioriteit, dan is het gedrag onrechtmatig. Overbelasting van de gemeente kan hooguit betekenen dat er tegen overtredingen pas weer wordt opgetreden, als er handhavingscapaciteit beschikbaar is.

Is het algemeen belang geschaad?

Tegen overtredingen met een geringe aard en ernst dient in beginsel niet handhavend opgetreden te worden, omdat het algemeen belang niet wezenlijk wordt gediend met de handhaving. Ook wanneer een burenconflict de grondslag is van de overtreding, kan het zijn dat er handhaving nodig is om het algemeen belang te dienen. Om te beoordelen in hoeverre er sprake is van nadeel aan het zijde van de verzoeker, moet er gekeken worden naar de impact en het reële belang dat er bestaat bij het laten eindigen van de overtreding. Het nadeel moet verdwijnen op het moment dat de overtreding ongedaan wordt gemaakt.

Is er een concreet zicht op legalisatie?

Wanneer de gemeente niet handhaaft, dan is er sprake van een gedoogbeleid. Aangezien het gedoogbeleid niet eeuwigdurend kan zijn, wordt er vaak overgegaan op legalisatie. Er zou echter pas sprake moeten zijn van een concreet zicht op legalisatie, wanneer er een ontvankelijke aanvraag voorligt bij de gemeente. Het betreffende bestuursorgaan dient de vraag of er legalisatie mogelijk is zelfstandig te beoordelen, ook wanneer er nog geen aanvraag ingediend is. De plicht om te onderzoeken of legalisering mogelijk is, voordat er over wordt gegaan tot handhaving, geldt ook indien de betrokkenen in het verleden te kwader trouw hebben gehandeld. Indien de gemeente niet over wenst te gaan tot het nemen van een bepaald besluit, dan kan daaruit worden afgeleid dat het niet mogelijk is om te legaliseren. De gemeente doet onderzoek via verschillende stappen: (1) is legalisatie mogelijk, (2) is er een aanvraag tot legalisatie aanwezig, (3) zou een eventuele aanvraag afgewezen kunnen worden, (4) bestaat er bereidheid de eventuele aanvraag toe te wijzen, (5) is de betrokkene bereid om een aanvraag in te dienen.

Is er sprake van misbruik van de bevoegdheid?

Een burger kan niet overgaan tot het instellen van beroep bij de bestuursrechter, indien die bevoegdheid enkel wordt misbruikt. Hier is sprake van wanneer het instellen van beroep op voorhand al kansloos is. Een verzoek wordt echter niet snel niet-ontvankelijk verklaard. Daar zijn zwaarwichtige gronden voor vereist, zoals het zonder redelijk doel of voor een ander doel aanwenden van rechten of bevoegdheden. De ondeugdelijkheid van de aangevoerde beroepsgronden duiden in beginsel niet op misbruik van recht.