Goederenrecht - UU - Oefententamen 2017/2018 (1)

Vragen

Vraag 1

Bespreek of onderstaande goederen (geldig) bezwaard kunnen worden met een zekerheidsrecht. (NB: de eventuele vereisten voor vestiging hoeven niet besproken te worden).

1. Een vordering ten aanzien waarvan schuldeiser en schuldenaar afgesproken hebben dat deze niet overdraagbaar is.
2. Een recht van erfdienstbaarheid.

Vraag 2a

Triss is overleden na een lang ziektebed. Haar enige erfgenamen zijn haar neef Geralt en haar achternicht Ciri. Triss laat een landhuis na met omringende weilanden, een koetshuis en een spaartegoed bij de Rabobank. Ciri heeft een alcoholverslaving en zit diep in de schulden. De Rabobank is bereid haar tegen passende zekerheid een lening te verschaffen.

Is Ciri bevoegd om haar aandeel in het koetshuis te bezwaren zonder medewerking van Geralt?

Vraag 2b

Stel dat Ciri bevoegd is haar aandeel te bezwaren. Aan welke vereisten moet dan worden voldaan?

Vraag 2c

De nalatenschap is verdeeld en Ciri heeft onder andere het koetshuis toebedeeld gekregen. Zij heeft ook haar lening aan de Rabobank afgelost.

Helaas vervalt Ciri weer in haar oude gewoonten en begint ze weer met drinken. Zij maakt in korte tijd grote schulden. Gokbaas Vesimir zegt dat hij het koetshuis wel wil kopen voor het bedrag van de uitstaande drankschuld, EUR 200.000. Ciri verkoopt en levert het huis op 1 februari. Een week later verkoopt en levert Vesimir het pand voor EUR 450.000 aan Lambert.

Een paar weken later gaat Ciri bij neef Geralt op de koffie in het landhuis en ziet zij de verhuiswagen van Lambert voor het koetshuis staan. Als zij een praatje aanknoopt met Lambert, vertelt hij trots dat hij het koetshuis voor een prikkie, namelijk EUR 450.000, op de kop heeft getikt.

Ciri voelt zich bedonderd. Op advies van een bevriende advocaat vernietigt zij met succes de koopovereenkomst met Vesimir op 1 april op grond van misbruik van omstandigheden.

Wie is op 5 april eigenaar van het koetshuis?

Vraag 3

Lees onderstaande stellingen. Omcirkel het juist antwoord.

1. Op grond van art. 3:278 BW heeft een zekerheidsgerechtigde voorrang bij openbare executie, wat betekent dat hij als eerste mag executeren.
2. De Hoge Raad oordeelde in het arrest Modehuis Nolly I dat de directe leer niet kan worden toegepast bij de verkrijging van een registergoed met behulp van een op eigen naam optredende tussenpersoon.
   
   1. Beide stellingen zijn juist.
   2. Stelling I is juist, stelling II onjuist.
   3. Beide stellingen zijn onjuist.
   4. Stelling I is onjuist, stelling II is juist.

Vraag 4

Noem drie verschillen tussen een recht van erfdienstbaarheid en een kwalitatieve verplichting.

Vraag 5

Noem drie kenmerken van een beperkt recht.

Vraag 6a

Ter gelegenheid van het vijftigjarig huwelijk van opa en oma De Vries heeft tante Jannie besloten een kunstwerk te laten maken door de wereldberoemde kunstenaar Assiz, van wie opa en oma al menig expositie hebben bezocht. Het kunstwerk zal worden samengesteld uit familiefoto’s en knuffelbeertjes die aan tante Jannie toebehoren. Assiz is bereid om het kunstwerk te maken, mits hij volledige artistieke vrijheid krijgt. Tante Jannie gaat akkoord op op 15 mei 2016 onder voorwaarde dat ze 40% van de rekening pas betaalt bij levering van het kunstwerk. Aldus wordt besloten, waarbij ook wordt afgesproken dat Assiz het kunstwerk zelf op 15 juni 2016 zal aanbieden aan opa en oma.

Op 15 mei 2016 geeft tante Jannie de foto’s en de knuffelbeertjes af bij Assiz. Assiz gaat op 18 mei 2016 met de spullen aan de slag en op 21 mei 2016 is het kunstwerk gereed. Bespreek de goederenrechtelijke positie ten aanzien van de foto’s en de knuffels op 16 mei 2016.

Vraag 6b

Bespreek de goederenrechtelijke positie ten aanzien van de foto’s en de knuffels op 22 mei 2016.

Vraag 6c

Assiz heeft op 16 januari 2016 een krediet verkregen van de SNS bank. Op dezelfde dag heeft hij tot zekerheid voor de nakoming van zijn verplichtingen zijn inventaris en bestaande en toekomstige voorraden, waaronder zijn kunstwerken, en ook zijn bestaande en toekomstige vorderingen, stil aan de bank verpand. Assiz heeft direct het volledige krediet opgenomen en sindsdien, ondanks herhaalde aanmaningen van de bank, niets meer aan de bank betaald.

Stel dat Assiz eigenaar is geworden op 21 mei 2016 van het kunstwerk, kan de bank zich dan op het kunstwerk verhalen?

Vraag 6d

Kan de bank zich op 22 mei 2016 op de restantvordering van 40 % op Tante Jannie verhalen?

Vraag 7

Eric heeft een vordering van 1.000 euro op Annika. Op deze vordering heeft hij een (geldig) openbaar pandrecht gevestigd ten behoeve van De Rabobank. Eric cedeert vervolgens de vordering aan Stephan. Van de cessie doen zij mededeling aan Annika. De vordering die de Rabobank heeft op Eric is tot op heden niet voldaan.

Aan wie kan Annika bevrijdend betalen?

Antwoordindicatie

Vraag 1

1. Een vordering kan o.g.v. 3:83 lid 2 BW onoverdraagbaar worden gemaakt (Arrest Coface/Intergamma). Als het beding goederenrechtelijke werking heeft, is het onoverdraagbaar en daardoor niet te bezwaren met een pandrecht (art. 3:228 BW).
2. Een erfdienstbaarheid is een afhankelijk recht (3:7 BW) en als zodanig geen zelfstandig en overdraagbaar recht (3:81 lid 1 BW), zodat dit recht niet bezwaard kan worden met een zekerheidsrecht.

Vraag 2a

Het gaat om een nalatenschap en dus om een bijzondere gemeenschap (art. 3:189 lid 2 BW). Ciri wil een zekerheidsrecht vestigen op haar aandeel in het koetshuis. Op grond van art. 3:190 lid 2 BW kan zij dat zelfstandig doen. Wel zal de bank, zolang het koetshuis onderdeel van de gemeenschap uitmaakt, pas tot executie over kunnen gaan als Geralt (de andere deelgenoot) daar toestemming voor geeft.

Vraag 2b

Het koetshuis is een onroerende zaak dus gaat het om het recht van hypotheek (art. 3:227 lid 1 BW).

Art. 3:98 jo 3.83 jo 3.84:

• geldige titel: hypotheekovereenkomst
• bb: ja, o.g.v. art. 3:190 lid 2 BW
• vestiging: art. 3:96 jo 3.260 BW

Vraag 2c

Overdracht 1: Ciri - Vesimir

Art. 3.83 jo 3.84 BW:

• geldige titel: koopovereenkomst, maar vernietigd met terugwerkende kracht (art. 3:53 BW)
• bb: ja, want Fabiënne is eigenaar
• levering: via art. 3:89 BW (notariële akte en inschrijving)

Tussenconclusie: er heeft nooit overdracht plaatsgevonden tussen Ciri en Vesimir vanwege het ontbreken van een geldige titel.

Overdracht 2: Vesimir - Lambert

Art. 3:83 jo 3:84:

• geldige titel: koopovereenkomst
• bb: nee, want KK geen eigenaar
• levering: via art. 3:89 BW (notariële akte en inschrijving)

Wordt Lambert beschermd tegen de beschikkingsonbevoegdheid van Vesimir?

Art. 3:88 BW geeft bescherming wanneer is voldaan aan de volgende vereisten:

• B.o.b. vervreemder -> aan voldaan
• Registergoed -> aan voldaan
• Goede trouw -> uitwerken a.d.h.v. art. 3:11 BW, (waarschijnlijk) aan voldaan
• B.o.b. vloeit voort uit eerdere overdracht niet zijnde b.o.b. van toenmalige vervreemder -> aan voldaan, namelijk een titelgebrek

Wanneer aan alle vereisten van art. 3:88 BW is voldaan, wordt Lambert beschermd en is hij op 5 april de eigenaar van het koetshuis.

Vraag 3

D

Vraag 4

1. Erfdienstbaarheid is een beperkt absoluut recht, terwijl een k.v. verbintenisrechtelijk van aard is, waaraan de wet – onder voorwaarden – goederenrechtelijke werking toekent.
2. Erfdienstbaarheid kan alleen voor feitelijke handelingen gevestigd worden, terwijl k.v. ook voor rechtshandelingen bedongen kunnen worden.
3. De erfdienstbaarheid geldt alleen voor onroerende zaken, terwijl een k.v. voor registergoederen geldt.
4. De erfdienstbaarheid heeft betrekking op beide erven, terwijl een k.v. alleen aan de schuldenaarskant betrekking heeft op het erf. Aan de schuldeiserskant heeft het betrekking op de persoon.

Vraag 5

1. Absolute werking
2. Zaaksgevolg
3. Prioriteit

Vraag 6a

Op 16 mei is tante Jannie eigenaar en middellijk bezitter (art 3:107 lid 1 jo lid 3); Assiz is onmiddellijk houder (art. 3: 107 lid 4 en 108 BW)

Vraag 6b

• Er is sprake van zaaksvorming (5:16 lid 2 BW). Assiz heeft vormende arbeid verricht voor zichzelf.
• Er is een nieuwe zaak met eigen identiteit ontstaan (Hinck/Van der Werff).
• Conclusie: Assiz is op 21 mei eigenaar van de nieuwe zaak geworden. Het eigendomsrecht van Jannie is tenietgegaan.

Vraag 6c

Eerst vaststellen of er sprake is van een geldig pandrecht. Op 16 januari 2016 bestond het kunstwerk nog niet. Het was toen een absoluut toekomstige zaak. Hierop kan bij voorbaat een pandrecht worden gevestigd.

Art. 3:98 jo 3:84 BW:

• geldige titel: ovk tot het vestigen van een pandrecht/verschaffen van zekerheid
• bb: op 16 jan. nog niet, wel op 21 mei 2016
• vestiging bij voorbaat: art. 3:97 jo 3:237 lid 1 BW: authentieke of onderhandse geregistreerde akte

Conclusie: op 21 mei heeft de SNS bank een stil pandrecht verkregen op het kunstwerk. Aangezien Assiz in verzuim is t.a.v. de terugbetaling van het krediet waarvoor het pandrecht is gevestigd, is de bank o.g.v. art. 3:248 lid 1 BW bevoegd zich op het kunstwerk te verhalen.

Vraag 6d

Op 16 januari 2016 - toen de pandakte werd opgemaakt- bestond de betreffende vordering nog niet. Evenmin bestond de rechtsverhouding tussen Assiz en Tante Jannie op dat moment. De vordering was toen aldus absoluut toekomstig. Op grond van art. 3:239 lid 1 BW is vestiging bij voorbaat van een pandrecht op absoluut toekomstige vorderingen niet mogelijk. Wel hadden partijen via de verzamelpandakteconstructie kunnen bewerkstelligen dat de vordering onder het pandrecht van de bank zou vallen, maar uit de casus blijkt niet dat die constructie is
toegepast.

Conclusie: er is geen pandrecht tot stand gekomen op de vordering op Tante Jannie, dus verhaal door de bank is niet mogelijk.

Vraag 7

Art. 3:246 lid 1 BW: de (openbaar) pandhouder = Rabobank.