Inleiding Staats- en Bestuursrecht - UU - Werkgroepopdrachten 2018/2019 - Week 1

Vragen

Vraag 1

"België verbiedt anonieme simkaart

Het Belgische parlement heeft gestemd voor wetgeving die de anonieme verkoop van simkaarten verbiedt, om het criminelen en terroristen zo lastiger te maken. Door de maatregel zijn prepaid-simkaarten in België binnenkort alleen nog verkrijgbaar bij vertoning van een geldig legitimatiebewijs, meldt De Morgen. De nieuwe regels kunnen nog dit jaar worden ingevoerd. Ook de eigenaars van de ruim 1 miljoen bestaande anonieme simkaarten in België moeten zich registreren. Dat kan straks zowel in de winkel als online, via de Belgische DigiD-variant eID. Mensen die nu een anonieme simkaart hebben hebben zes maanden de tijd om die te registreren.

Een meerderheid van het Belgische parlement stemde voor het plan, dat eerder door de parlementaire commissie terreur al werd goedgekeurd. Volgens de Belgische regering zijn anonieme simkaarten populair bij criminelen en terroristen. De maatregel geldt echter ook voor bijvoorbeeld journalisten, die anonieme simkaarten gebruiken om met anonieme bronnen te communiceren. De plannen zijn al opgesteld voor de aanslagen in Brussel in maart van dit jaar. (...)" (bron: nu.nl, 21-07-2016)

Vraag 1a

Welke beginselen van de democratische rechtsstaat spelen een rol in deze casus?

Vraag 1b

Stel jij bent toekomstig minister van (Veiligheid en) Justitie van Nederland. Waaraan zou jij meer gewicht toekennen: privacy of veiligheid?

Vraag 2

"Wilders schuldig aan groepsbelediging, maar geen straf

PVV-leider Geert Wilders is deels schuldig bevonden in het 'minder Marokkanen'-proces. Volgens de rechtbank heeft Wilders zich schuldig gemaakt aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie bij zijn uitspraken op de verkiezingsavond in 2014. Van enkele andere aanklachten, waaronder het aanzetten tot haat, werd hij vrijgesproken. Aan Wilders wordt geen straf opgelegd, omdat hij volgens de rechtbank met deze veroordeling voldoende gestraft is. Er is vastgesteld dat hij als politicus uitlatingen deed die hij niet had mogen doen, zegt de rechtbank. Het Openbaar Ministerie had een boete van 5000 euro geëist. Volgens de rechters vormt de vrijheid van meningsuiting het fundament van onze samenleving, maar zijn er grenzen.

(...)

De zaak draaide om uitspraken die Wilders deed rond de gemeenteraadsverkiezingen in 2014. Hij vroeg op 19 maart onder meer aan PVV-aanhangers in Den Haag of zij meer of minder Marokkanen wilden hebben in de stad en in Nederland. Het publiek antwoordde "minder, minder", waarna Wilders zei dat hij dat zou regelen. Een week daarvoor, op 12 maart, had Wilders tijdens een interview op een markt ook gesproken over minder Marokkanen "als het even kan". (...)" (bron: nos.nl, 9 december 2016)

Welk(e) beginsel(en) van de democratische rechtsstaat is/zijn in deze casus te herkennen?

Vraag 3

"Italië stuurt marine naar de Libische kust

Italië is van plan om volgende maand oorlogsschepen naar de Libische kust te sturen om de mensensmokkel en migratiestroom tegen te gaan. Een anonieme Italiaanse regeringsfunctionaris lekte dit nieuws gisteren naar persbureau Reuters. Volgens de bron zal de Italiaanse ministerraad het plan vandaag goedkeuren en gaat het parlement er daarna over stemmen, waarschijnlijk al volgende week. Hoeveel schepen en bemanningsleden zullen worden ingezet wordt nog onderzocht, aldus de bron. Maar als het plan wordt goedgekeurd, dan zal de missie waarschijnlijk al eind augustus van start gaan. (...)" (bron: trouw.nl, 28-07-2017)

Vraag 3a

Welke beginselen van de democratische rechtsstaat zijn in deze casus te herkennen?

Vraag 3b

Is voor de inzet door de Nederlandse regering van Nederlandse militairen voor een dergelijke missie toestemming in het Nederlandse parlement vereist?

Vraag 4

"Prof.mr. Douwe Jan Elzinga: ‘Debat over Eerste Kamer moet niet gaan over politieke moeilijkheden huidige kabinet’

In het Nederlandse staatsrechtelijke bestel hebben zowel de Eerste als de Tweede Kamer van de Staten-Generaal bevoegdheden om voorstellen van de regering goed te keuren of tegen te houden. ‘Het enige wat de Eerste Kamer onderscheidt van de Tweede Kamer, is dat de Eerste Kamer geen recht van amendement heeft en dus niet zelf plannen kan aanpassen.’ Leden van de Eerste Kamer kunnen daarom daadwerkelijk en onder alle omstandigheden ‘nee’ zeggen tegen regeringsvoorstellen.

(...)

Elzinga: ‘Of de Eerste Kamer haar tanden ook echt gebruikt is aan de leden zelf. Dat er van tijd tot tijd echt gebeten wordt, zou niemand mogen verbazen. Van de gekozen burgemeester van toenmalig D66-minister Thom de Graaf in 2005 tot de referendumcrisis van het tweede kabinet Kok in 1999: de Eerste Kamer heeft zich vaker actief verzet tegen regeringsvoorstellen en dat is geheel in lijn met de rol die de Eerste Kamer staatsrechtelijk is toegekend. De huidige kritiek op de mogelijkheid tot verzet van de Senaat klinkt als de protesten van spelers tegen spelregels omdat het verloop van het spel begint tegen te vallen. Dat die spelregels zo zijn mag men betreuren, maar het is de staatsrechtelijke realiteit.’

(...)

Meerwaarde Eerste Kamer

De staatsrechtelijke meerwaarde van de Eerste Kamer is volgens Elzinga voor een belangrijk deel gelegen in de erkenning dat de Tweede Kamer soms om politieke redenen kan instemmen met voorstellen waartegen in de samenleving toch ernstige bezwaren leven. ‘Dan gaat het om bezwaren die het in de politieke praktijk afleggen tegen het acute politieke belang om een kabinet aan een meerderheid te helpen. De Eerste Kamer biedt een waardevolle tweede kans om zulke bezwaren een rol te laten spelen in de besluitvorming.’ (...)" (bron: website rijksuniversiteit Groningen, rug.nl, 4 juli 2014)

Vraag 4a

Welke beginselen van de democratische rechtsstaat zijn in deze opinie te herkennen?

Vraag 4b

Waar in de Grondwet staat hoe de Eerste Kamer wordt gekozen en hoe wordt deze gekozen?

Vraag 4c

In het verleden is vaak voorgesteld de Grondwet zo te wijzigen dat de Eerste Kamer niet langer een vetorecht zou hebben. In dat voorstel zou de Eerste Kamer een wetsvoorstel van de regering alleen kunnen terugsturen naar de Tweede Kamer, die vervolgens de definitieve beslissing neemt. Elders in het interview met Elzinga wordt hierover het volgende opgemerkt: Het interview geeft verder geen motivering voor de stelling van Elzinga dat de Eerste Kamer dan net zo goed helemaal kan worden afgeschaft. Kun jij hiervoor een motivering bedenken?

Uit het interview lijkt te volgen dat Elzinga van mening is dat de Eerste Kamer een meerwaarde heeft. Kun je argumenten verzinnen om de Eerste Kamer juist af te schaffen? Let op: je hoeft het zelf niet met die argumenten eens te zijn.

Antwoordsuggesties

Vraag 1

Vraag 1a

1. Legaliteitsbeginsel → zolang de wet er niet is, kunnen de autoriteiten niet optreden. Nu die er wel is, kunnen ze dit wel.
2. Grondrechten → privacy rechten vanwege sim-kaarten.
3. Scheiding der machten → die wet moest worden goedgekeurd.
4. Indirect rechterlijke controle indien burgers zich niet aan de termijn houden.

Vraag 1b

Nationale veiligheid.

Vraag 2

1. Grondrechten → vrijheid van meningsuiting / gelijkheidsbeginsel
2. Rechterlijke controle → controle op burgers, en controle op de rechters zelf
3. Machtenscheiding → de volksvertegenwoordiging wordt veroordeeld (checks and balances)
4. Legaliteitsbeginsel

Vraag 3

Vraag 3a

1. Waarborgen van grondrechten (van de mensen die gesmokkeld worden)
2. Scheiding der machten (toestemming van het parlement vragen)
   
   1. Checks and balances (volgt uit punt 2)
3. Legaliteitsbeginsel (er moet een bevoegdheid zijn om dit te mogen doen --> Gw wss)
4. Democratische besluitvorming (vanwege zwaarte van het onderwerp).

Vraag 3b

Art 100 Gw -> de regering moe de SG inlichten, dt is geen beslismacht. Er zal een debat volgen (indien de kamer het er echt niet mee eens is zal dit d.m.v. een motie dit tegenspreken). Juridisch recht zegt dat de kamer alleen geinformeerd hoeft te worden vooraf. Kan dit niet (door nood o.i.d.), dan achteraf.

Vraag 4

Vraag 4a

1. Machtenscheiding → checks and balances door eerste en tweede kamer overeenstemming.
2. Grondrechten → regels eerste en tweede kamer.
3. Democratisch argument → eerste kamer (indirect gekozen) vs tweede kamer (direct gekozen). Wie is nou de echte vertegenwoordiger? Volgens de wet beiden. Tweede kamer heeft politieke primaat. In de praktijk is dit een discussiepunt tussen de kamers.

Vraag 4b

Art 55 Gw → door de leden van de Provinciale staten worden de leden van de eerste kamer gekozen. Wij (burgers) stemmen voor de leden van de Provinciale Staten.

Vraag 4c

Democratisch argument: indirect gekozen, dus niet zuiver democratisch Snelheid van de beslissingen wordt geremd.