TenneT Tso BV en Saranne BV/ABB BV en ABB Ltd - Arrest

TenneT Tso BV en Saranne BV/ABB BV en ABB Ltd (HR 08-07-2016, ECLI:NL:HR:2016:1483)

Feiten

ABB heeft zich schuldig gemaakt aan kartelvorming en een te hoge prijs gerekend aan TenneT voor een installatie van een elektriciteitsschakelstation. TenneT vordert van ABB schadevergoeding vanwege inbreuk op het mededingingsrecht. ABB stelt echter o.a. dat TenneT geen schade heeft geleden, omdat de kosten van de van ABB gekochte installatie weer zouden zijn doorberekend in de aan de afnemers berekende elektriciteitsprijs.

Het ‘doorberekeningsverweer’ is door de rechtbank verworpen en de vordering van TenneT is toegewezen. Het hof moet dan oordelen op welke manier dit doorberekeningsverweer moet worden toegepast. Het hof stelt dat de vordering van TenneT in redelijkheid wordt gevormd door de in de schadestaatprocedure vast te stellen prijsopslag (het prijsverschil tussen wat echt is betaald en wat zonder de kartelinbreuk zou zijn betaald) minus het deel van die schade dat TenneT (eventueel) heeft doorberekend, naast eventueel gederfde winst en rente. Daarbij stelt het hof dat bij doorberekening van schade in feite sprake is van verlegging daarvan naar degenen aan wie deze doorberekening plaatsvindt (de afnemers).

In cassatie gaat het dan om de vraag of dit ‘doorberekeningsverweer’ moet worden beoordeeld aan de hand van voordeelstoerekening of vermogensvergelijking? In welke mate heeft TenneT schade geleden als gevolg van de onrechtmatige handelwijze van ABB en is aan de vraag van voordeelstoerekening (art. 6:100 BW) voldaan?

Hoge Raad

De Hoge Raad legt uit dat een doorberekeningsverweer in beginsel er op neer komt dat de omvang van het recht van een benadeelde op schadevergoeding als gevolg van een inbreuk op het mededingingsrecht is verminderd naar gelang de benadeelde de schade aan derden heeft doorberekend. Volgens de Hoge Raad kan dit worden betrokken op zowel het schadebegrip waarin de omvang van de schade wordt bepaald door een vergelijking van de toestand zoals deze in werkelijkheid is met de toestand zoals die (vermoedelijk) zou zijn geweest als het schadeveroorzakende feit niet zou hebben plaatsgevonden (art. 6:95-6:97 BW), als op de voordeelstoerekening (art. 6:100 BW). Volgens de Hoge Raad verschillen de twee benaderingen niet veel van elkaar. In beide gevallen moet de doorberekening worden verdisconteerd in de te betalen schadevergoeding met inachtneming van de redelijkheid (art. 6:98 BW).

Bij een beroep op voordeelstoerekening moeten de genoten voordelen (voor zover redelijk) ook in aanmerking worden genomen bij de vaststelling van de te vergoeden schade. Hiervoor moet sprake zijn van een conditio sine qua non-verband tussen de normschending en de gestelde voordelen en het redelijk is dat die voordelen in rekening worden gebracht bij de vaststelling van de te vergoeden schade.

Art. 6:100 BW moet worden uitgelegd aan de hand van de maatstaf van art. 6:98 BW, ongeacht of er sprake is van kartelschade of andersoortige schade. De rechter is vrij om te bepalen welke benadering hij volgt bij de beoordeling van een doorberekeningsverweer.

Kern

Hoe wordt het doorberekeningsverweer beoordeeld? In deze zaak komt er een eind aan de strikte hantering van het beperkte begrip ‘eenzelfde gebeurtenis’. Er mogen nog maar 2 eisen worden gesteld aan een beroep op voordeelstoerekening ex art. 6:100 BW. Als er condicio-sine-qua-nonverband bestaat tussen de normschending en de gestelde voordelen, en het redelijk is dat voordelen in rekening worden gebracht bij de vaststelling van de te vergoeden schade, is dat voldoende voor toepassing van art. 6:100 BW.