Samenvatting week 1 Inleiding Burgerlijk Recht

Week I 

Goed = zaken en vermogensrechten 
zaken = vatbare stoffelijke objecten 
Registergoederen = onroerende zaken + bepaalde vermogensrechten 

Een vorderingsrecht is een relatief recht --> rechtsbetrekking tussen twee personen 
Eigendom is een absoluut recht --> handhaaft zich tegenover iedereen 
- Exclusief recht (fiets van A) 
- Gevolg (fiets blijft van A wanneer B steelt) 

Absoluut recht --> kan worden ingeroepen tegen eenieder 
Relatieve rechten --> rechtsbetrekking tussen personen  

Zakelijk recht is recht op een zaak --> eigendom (recht op een fiets) 
Persoonlijk recht is aanspraak jegens een persoon --> vorderingsrecht 

Individualisering is het duidelijk op welke zaak het eigendomsrecht betrekking heeft door eigenschappen van de zaak (batavus, blauw) 

Eenheidsbeginsel is het beginsel dat zakelijke rechten een eenheid vormen en geen zelfstandige delen. Als een zaak of recht als bijzaak wordt beschouwd dan volgt het de hoofdzaak. 
- Hoofdzaak en bijzaak zijn constructief afgestemd 
- hoofdzaak anders incompleet 
- zodanig verbonden dat het beschadiging oplevert indien bijzaak wordt verwijderd 

Beperkte rechten (art 3:8) is afgeleid uit een meer omvattend recht, hetwelk met het beperkte recht is bezwaard. Oudste recht gaat voor op jongste recht --> prioriteitsbeginsel. De eigenaar zijn bevoegdheden afsplitsen en verlenen aan een ander: 
- Gebruikersrechten (erfdienstbaarheid, opstal) 
- Zekerheidsrechten (pandrecht, hypotheekrecht) 

Blauwboer/Berlips-arrest: Berlips verkoopt aan Blauwboer en belooft een pad aan te leggen. Maar Berlips verkoopt eigen grond aan iemand anders en heeft geen pad aangelegd. Blauwboer wil dus dat Berlips alsnog aanlegt. Berlips zegt dat hij maar bij de nieuwe eigenaar moet klagen. Verbintenissen hebben slechts werking tussen partijen. Zij kunnen het eigendomsrecht van een ander niet beperken. Persoonlijke verbintenissen kunnen het eigendomsrecht niet beperkten, zodat zij evenmin bij overgang van dat eigendomsrecht op de nieuwe eigenaar van rechtswege overgaan. Koper heeft nooit verbintenis aangegaan en dus is hij niet verbonden. Contractuele verplichting zijn afspraken tussen twee partijen en niet een derde partij, wel als het een beperkt recht is, want droit de suite (recht gaat over naar nieuwe eigenaar). De rechtsopvolger onder bijzondere titel is niet gebonden aan de verbintenissen die zijn voorganger met betrekking tot het overgegane goed op zich heeft genomen 

Het vermogensrecht is dat gedeelte van het objectieve recht dat een regeling geeft aan de subjectieve rechten en plichten die onderdeel van een vermogen kunnen vormen. Toch kan het begrip vermogensrecht ook in subjectieve zin worden gebruikt, indien er sprake is van een toekomend recht dat deel uitmaakt van zijn vermogen. 

Vermogensrechten wordt verdeeld in: 

• Goederenrecht 

• Verbintenisrecht 

• Algemeen deel: belang voor goederenrecht en verbintenissenrecht 

Een verbintenis kan worden omschreven als een vermogensrechtelijke rechtsbetrekking tussen twee of meer personen krachtens welke één (schuldenaar/debiteur) tot een prestatie is verplicht, terwijl de ander (schuldeiser/crediteur) tot die prestatie is gerechtigd. 

Eenzijdige rechtshandelingen --> tot stand gebracht door één persoon 
- Niet gerichte rechtshandelingen (maken van testament, aanvaarding nalatenschap) 
- Gerichte rechtshandelingen (ontslag, opzegging huurovereenkomst) naar geadresseerde 
Een schenking is een niet een eenzijdige rechtshandeling, maar wel een eenzijdige overeenkomst. 
Meerzijdige rechtshandelingen --> tot stand gebracht door twee of meer personen. 
Partij en wederpartij in een overeenkomst 

Totstandkoming van rechtshandeling: 

• Grondslag I: Wilsvertrouwensleer --> een op rechtsgevolg gerichte wil die zich tot een verklaring heeft geopenbaard 
  - Wil (alleen kijken naar appartement is niet meteen een contract) 
  - Verklaring (uiten van wil) 
  Tot komt tot stand mondeling (meteen accepteren) of schriftelijk (genuanceerde ontvangsttheorie art. 3:37 lid 3 binnen redelijke termijn art. 6:221 lid 1) 
  Indien discrepantie van wil en verklaring (vergissing, verspreking) moet er gekeken worden naar Grondslag II 

• Grondslag II: opgewekt vertrouwen art. 3:35 

Soorten overeenkomsten: 

• Obligatoire overeenkomst --> A verkoopt auto aan B eigendomsoverdracht auto A debiteur B crediteur, verplichting tot betaling A crediteur B debiteur 

• Familierechtelijke overeenkomst --> huwelijksvoltrekking 

• Bewijsovereenkomst --> partijen leggen vast hoe feiten bewezen moeten worden 

Aanbod is de wilsverklaring voor het sluiten van een overeenkomst. De ander moet in aanvaarden dat soms ook stilzwijgend kan (tanken bij tankstation, boodschappen op de band doen) Indien het voorstel onvoldoende duidelijkheid geeft over de belangrijkste verplichtingen, dan is er sprake van een uitnodiging tot het doen van een aanbod (showroom auto, advertentie). Aanvaarding kan ook optreden als koop en verkoop elkaar kruisen (brieven zelfde moment binnen). Bij onderhandelingen waarin prijs telkens verschilt (eerst 2000 dan 1500) en uiteindelijk aanvaard, is er nieuw aanbod en het verwerpen van de vorige art. 6:225 

Totstandkoming overeenkomsten: 
1. aanbod en aanvaarding art 6:217 
2. Verlies kracht van aanbod door 
- Verwerping (art. 6:221 lid 2 BW) 
- Tijdsverloop (art. 6:221 lid 1 BW) --> termijn mondeling meteen en schriftelijk redelijke termijn 
- Herroeping (art. 6:219 BW) tenzij termijn gegeven waarin niet te kunnen herroepen of wanneer iemand al acceptatie al heeft verzonden. Intrekken (art. 3:37 lid 5) is meteen, maar zodra aanbod de ander heeft bereikt niet meer te kunnen intrekken 

Wanneer komt overeenkomst tot stand: 
Ontvangsttheorie art. 3:37 lid 3 verklaring moet de ander hebben bereikt 

Handelingsbekwaamheid (art. 3:32) behalve: 
- Minderjarige (art. 1:234) --> kind handelsbekwaam MITS toestemming wettelijke vertegenwoordiger maar bij kleine dingen zoals fietslampjes kopen is niet toestemming nodig 
- Curatele (art. 1:381 lid 2) 

Vernietigbaar moet wel de partij actie ondernemen om te vernietigen anders geldige overeenkomst. Indien vernietigd is er geen rechtsgrond en heeft het terugwerkende kracht (art. 3:53) en dus heeft er nooit een geldige rechtshandeling tot stand gekomen.  
Dan onverschuldigde betaling (art. 6:203) 

Wil en verklaring (art. 3:32): 
- Wil wordt ingeperkt door geestelijke stoornis (art. 3:34) ontbreken van wil maakt vernietigbaar. Dus altijd rechtshandeling tot stand gekomen tot stand de andere vernietigd. Maar andere partij kan zich dan beroepen op gerechtvaardigd vertrouwen (3:35) 

Wel gerechtvaardigd vertrouwen (art. 3:35). Niet wanneer de prijs bijvoorbeeld onlogisch is --> Bunde/Erkens-arrest 

Citronas/gemeente energiebedrijf Rotterdam-arrest: Naar de regels van de redelijkheid en billijkheid ex art. 6:248 lid 2 BW (redelijkheid en billijkheid) mocht Citronas erop vertrouwen dat alle betalingen volledig waren voldaan. Of er sprake is van een finale afrekening, hangt af van de omstandigheden van het geval. 

 
_________________________________________________________________________________ 

Inhoud van de overeenkomst 

• Partijautonomie --> vrijheid 

• De wet, gewoonte en redelijkheid en billijkheid --> Ermes/Haviltex-arrest (aanvullende of derogerende werking of exoneratiebeding --> Saladin/HBU-arrest) 

• Maar verbintenissenrecht kent ook dwingend recht 

Overeenkomsten die tegen goede zeden, openbare orde of tegen dwingend recht is zijn nietig (3:40) 

Overeenkomst nietig indien (art. 3:40): 

• Indien sluiten van overeenkomst is verboden --> nietig 

• Inhoud is ongeoorloofd --> nietig 

• De strekking is ongeoorloofd --> nietig (koop een mes, dat normaal is, maar bedoeling om iemand neer te steken) 

Bunde/Erckens-arrest: Om te bepalen of er een overeenkomst tot stand is gekomen, dient er te worden gekeken naar wat beide partijen over en weer hebben verklaard en uit elkaars verklaringen en gedragingen hebben afgeleid.  

1. Wat lag meer voor de hand 

2. Verwachting kennis vaststaande technische definitie (elektricien weet meer dan leek) 

3. Voorzien van deskundige bijstand 

4. Rijmen met het resultaat van de overeenkomst (volgend jaar kan verschillen en wat is het doel van de overeenkomst en bij welk doel pas het woord het beste bij) 

__________________________________________________________________________________Inhoud van overeenkomst. Haviltex/Ermes arrest: Op grond van de redelijkheid en billijkheid, dienen de volgende punten te worden meegewogen in de beoordeling van de overeenkomst:  
1. Maatschappelijke kring waartoe bedrijven behoren (grote bedrijven of consumenten) 
2. Welke rechtskennis kan van de partijen worden verwacht (juridisch professioneel of leek) 
3. Welke betekenis lag meer voor de hand (wat hebben partijen beoogd) 
4. Vaststaande technische betekenis --> bekend bij wederpartij? 
5. Deskundige bijstand 
6. Resultaat van interpretatie te rijmen met oogmerk van partijen 
“Naar de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan de bepalingen van de overeenkomst mochten toekennen en naar hetgeen zij over en weer redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten.” 
En dus niet puur de uitleg van een schriftelijke overeenkomst niet dient plaats te vinden op grond van alleen maar een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van die overeenkomst. 

Derogerende werking van redelijkheid en billijkheid --> Saladin/HBU-arrest: Beperkende (derogerende) werking van de redelijkheid en billijkheid. Beroep op exoneratiebeding. In strijd met de redelijkheid en billijkheid? > Gezichtspunten 

1. Zwaarte van de schuld 

2. Aard en ernst van de gedraging 

3. Aard en verdere inhoud van de overeenkomst 

4. Maatschappelijke positie (bank tegen particulier) 

5. Onderlinge verhoudingen van partijen (is Saladin al lang klant of misschien medewerking) 

_________________________________________________________________________________ 

Als wil en verklaring niet overeenstemmen dan wilsgebrek: 
- Dwaling (art. 6:228) wel belangrijk dat er een causaal verband was en één van de vereisten van sub a, b of c. Tenzij uitsluitende toekomstige omstandigheid, aard van de overeenkomst, de in het verkeer geldende opvattingen of de omstandigheden van het geval voor de rekening van de dwalende behoort te blijven 
Dus vereisten: 
1. Causaal verband dwaling en totstandkoming 
2. Eén van de vereisten sub a, b (Van Geest/Nederlof-arrest) of c 
3. Kenbaarheidsvereiste (behoort of behoorde te weten van doorslaggevende betekenis) -->  
art. 6:228 lid 2 
4. Niet uitsluitende toekomstige omstandigheid (omstandigheid in toekomst die verkoper ook niet wist of behoorde te weten), aard van de overeenkomst of in het verkeer geldende opvattingen of niet voor rekening van de dwalende 

Sub a, b en c: 
Inlichting wederpartij: 

• Niet elke onjuiste mededeling is dwaling (advertentie --> bij ons de goedkoopste of mening) 

• Niet van belang of mededeling te goeder trouw/kwader trouw is gedaan 

Schending mededelingsplicht: 

• Wederpartij wist hoe het was 

• Naar verkeersopvattingen in maatschappelijk verkeer 

Wederzijdse dwaling: 

• Beide partijen gingen bij het sluiten van de overeenkomst uit van dezelfde onjuiste voorstelling van zaken tenzij de dwalende ook bij juiste voorstelling zaken de overeenkomst niet had gesloten 

Er wordt dan vernietigd op grond van art. 3:49: 

• Buitengerechtelijke verklaring (art. 3:50) 

• Rechterlijke uitspraak (art. 3:51) 

Van der Geest/Nederlof:  Mededelingsplicht belangrijker dan onderzoeksplicht 

- Bedrog (art. 3:44 lid 3) 
Vormen van bedrog: 

• Opzettelijk onjuiste mededeling 

• Opzettelijk daartoe verzwijgen van enig feit dat verplicht was om mede te delen 

• Of andere kunstgreep 

Dus eigenlijk dwaling maar nu opzettelijk. 
- Bedreiging (art. 3:44 lid 2) 
Vereisten: 

• Waarmee wordt gedreigd is onrechtmatig 

• Waarmee het toe strekt is onrechtmatig 

Misbruik van omstandigheden (art. 3:44 lid 4) 
(kleinkind zorgt ervoor dat demente oma een schenking aan haar doet.) Vereisten: 

• Bijzondere omstandigheid 

• Kenbaarheidsvereiste: wist of moest begrijpen dat de ander door omstandigheid heeft bewogen tot sluiten overeenkomst 

• Bevorderen door wederpartij en dus dat het hem zou moeten weerhouden 

• Causaal verband tussen misbruik van omstandigheden en sluiten van overeenkomst 

Een exoneratiebeding (op bordje staat “Directie is niet aansprakelijk”) kunnen toch worden beperkt door derogerende werking van redelijkheid en billijkheid Saladin/HBU-arrest: Beperkende (derogerende) werking van de redelijkheid en billijkheid. Beroep op exoneratiebeding. In strijd met de redelijkheid en billijkheid? > Gezichtspunten 

1. Zwaarte van de schuld 

2. Aard en inhoud van overeenkomst waarin beding voorkomt 

3. Maatschappelijke positie (bank tegen particulier) en onderlinge verhoudingen van partijen (is Saladin al lang klant of misschien medewerking) 

4. Wijze waarop beding tot stand is gekomen 

5. Mate waarin de wederpartij zich van de strekking van de beding bewust is geweest 

Wanneer exoneratiebeding onduidelijk is door professionele contractant dan moet deze worden uitgelegd in het voordeel van de andere partij. Dit heet de uitleg van contra proferentem. Andere vormen van uitleg: 

• Haviltex-norm: Op grond van de redelijkheid en billijkheid, dienen de volgende punten te worden meegewogen in de beoordeling van de overeenkomst:  
  1. Maatschappelijke kring waartoe bedrijven behoren (grote bedrijven of consumenten) 
  2. Welke rechtskennis kan van de partijen worden verwacht (juridisch professioneel of leek) 
  3. Welke betekenis lag meer voor de hand (wat hebben partijen beoogd) 
  4. Vaststaande technische betekenis --> bekend bij wederpartij? 
  5. Deskundige bijstand 
  6. Resultaat van interpretatie te rijmen met oogmerk van partijen 

• CAO-norm: bewoordingen van bepalingen uit te leggen naar objectieve maatstaven, bewoording is essentieel en beslissend, uitleg is relevant voor rechtspositie derden --> CAO, verzekeringen, want geen invloed 

• Tussen de Haviltex-norm en de CAO-norm bestaat geen scherpe tegenstelling, maar een vloeiende overgang