Puberty and adolescent sexuality - Fortenberry - 2013 - Artikel

De seksualiteit van adolescenten wordt niet alleen gezien als onvolwassen, maar ook als kwalitatief anders van de seksualiteit van volwassenen. Exploratie van de motivatie en functionele componenten van seksualiteit zijn van groot belang voor het begrip van volwassen seksualiteit. Het doel van dit artikel is het samenvatten van onderzoek over puberale voorlopers op vier keumerken van volwassenseksualiteit:

• Seksueel verlangen

• Seksuele opwinding

• Seksueel gedrag

• En seksueel functioneren.

Belangrijke elementen van volwassenseksualiteit zijn al te herkennen aan het begin van de pubertijd en blijven aanwezig gedurende de rest van het seksuele leven. Belangrijke anatomische veranderingen vinden plaats vanaf de pubertijd tot aan het einde van de adolescentie. Veranderingen tijdens de overgang van jong volwassenen naar oud volwassenen laten deze anatomische aspecten intact. De hormonale elementen blijven ook redelijk hetzelfde. De subjectieve interpretaties van seksuele ervaringen veranderen echter zeker. Psychologische componenten als seksuele opwinding en orgasmes veranderen weer niet. Hieronder is een model te zien dat de vier domeinen van de seksuele response cyclus.

Seksueel verlangen

Seksueel verlangen is een moeilijk concept om te onderzoeken. Verlangen is een motivationele staat die toegenomen aandacht naar seksuele stimuli en subjectieve en psychologische opwinding genereert. Herkenning en expressie van verlangen kan een centraal element zijn in de ontwikkeling van seksuele self-efficacy gedurende de adolescentie (vooral bij vrouwen). Cognitieve elementen van seksueel verlangen ontstaan gedurende het begin van de pubertijd samen met seksuele gedachtes en seksuele attracties. Uit onderzoek is gebleken dat seksuele gedachtes duidelijk aanwezig zijn na een korte periode (vaak ongeveer maar 3 maanden).

Een andere ontwikkeling is het bewust worden van seksuele interesse in andere mensen. De eerste verliefdheden ontstaan zo rond 10-12 jaar. Deze verliefdheid is niet perse seksueel maar maakt kinderen wel hiervoor klaar. Tieners gaan ook op een bepaald moment zichzelf zien als aantrekkelijk.

Door de lichamelijke veranderingen die plaatsvinden gedurende de adolescentie wordt men ineens heel bewust van zijn of haar lichaam. Meisjes reageren hier vaak heftiger op. Zo hebben meisjes die voorlopen met de lichamelijke veranderingen vaak een lager zelfbeeld en score hoger op depressie. Een goed zelfbeeld zorgt ervoor dat op latere leeftijd men seksueel beter functioneert. Aantrekkelijkheid en dan vooral een aantrekkelijk gezicht is een belangrijk element bij de formatie van dyadische relaties die de seksuele interacties structureren bij adolescenten. Adolescenten prefereren vaak meer symmetrische, vrouwelijke gezichten bij mannen en vrouwen en deze voorkeur neemt toe gedurende de jaren van de adolescentie. Adolescenten verschillen onderling meer over de knapheid van personen dan volwassenen. Ook hoe de geslachtsdelen eruit zien (bijvoorbeeld zonder of met haar) is vooral bij vrouwen en meisjes van groot belang. Steeds meer vrouwen kiezen al op vroege leeftijd voor cosmetische chirurgie.

Seksuele opwinding

Seksuele opwinding is de complexe psychologische en fysiologische activatie geassocieerd met seksuele stimuli. Het kan zijn dat genitale reacties niet seksueel zijn (natte droom).

Seksueel gedrag

Onthouding is de meest voorkomende vorm van seksuele activiteit bij adolescenten. Onthouding wordt vaak gezien als het niet hebben van orale, vaginale en anale seksuele activiteiten met een partner. Maar er bestaat geen officiële definitie.

Masturbatie is de tweede meest aanwezige seksuele activiteit bij adolescenten. masturbatie is nog steeds onderhevig aan stigma en religieuze afkeuring. Maar onderzoek laat zien dat masturbatie geen kwaad kan en zelfs je gezondheid kan verbeteren. Cijfers laten zien dat meisjes minder masturberen dan jongens. Hoe ouder men is hoe vaker men masturbeert. Dit verschil is echter kleiner bij vrouwen. Masturbatie kan verschillende functies hebben, bij mannen is het vaak een vervanging van seks met een partner en bij vrouwen een verlenging van hun seksuele repertoire.

Masturberen wordt vaak in relatie gebracht tot seksueel expliciet materiaal (porno). Adolescenten kijken gemiddeld vanaf hun 14 naar seksueel expliciet materiaal. Een nieuwe vorm van seksueel expliciete media is ‘sexting’: het sturen van seksueel getinte foto’s of berichtjes via de telefoon.

Seks met partners wordt vooral prominent gedurende midden en laat adolescentie. Nieuwe seksuele activiteiten met een partner zijn seksuele uitingen via media en het samen kijken naar seksueel expliciet materiaal. Puberale veranderingen in het testosteron gehalte is een causale factor bij het beginnen met het hebben van seks en de frequentie van seksuele activiteiten bij mannelijke adolescenten. Bij vrouwen is de toename van testosteron gecorreleerd met toenamen in seksuele interesse en seksuele activiteiten. Jongens die vroeg volwassen werden hadden vaak vroeger dan anderen seks. Jongens die gemiddeld volwassen werden kwamen daarna en jongens die pas laat volwassen werden weer daarna. Bij meisjes waren ook de laat ontwikkelde meisje later met seks maar er was geen verschil tussen de vroege en gemiddelde meisjes.

In een onderzoek kwam naar voren dat de helft van de participanten al eens seks had gehad buiten een relatie om. Maar vaak kiezen mensen toch eerder voor een vriend of ex-vriendin of ex-vriend. Uit een onderzoek met studenten bleek dat deze korte relaties vaak erg gevarieerd zijn en vaak geen ‘echte’ seks (penetratie) bevatten. Voor veel adolescenten gebeuren seksuele activiteiten binnen een relatie gekenmerkt door relatieve betrokkenheid en exclusiviteit maar hoeven niet te leiden naar een huwelijk of samenwonen. Niet coïtale activiteiten als zoenen en het wel of niet aanraken van de genitaliën komen vaak voor bij adolescenten en gebeuren vaak ook eerder dan seks. Orale seks komt ook vaak steeds eerder voor echte seks. Anale seks komt echter bijna niet voor bij adolescenten.

Seksuele functie

Adolescenten zien plezier als een belangrijke motivatie voor seksuele activiteiten, al leggen vrouwen hier minder de nadruk op dan mannen. Het eerste orgasme komt bij mannen vaak voor op hun 13^e en bij vrouwen rond hun 17^e. Onderzoek laat zien dat volwassen worden, leren over en het ervaren van seksualiteit geassocieerd kan worden met positieve veranderingen in hun seksuele gezondheid tijdens adolescentie en volwassenheid. Een aspect van de subjectieve ervaring tijdens seks met een partner is pijn, dit komt vooral bij vrouwen vaak voor. Pijn wordt vaak genoemd als verwachting en als ervaring tijdens de eerste keer seks. Bij vrouwen komt het echter ook later vaak voor. Vrouwen blijven vaak echter seks hebben om hun partner te plezieren en omdat seks verwacht wordt bij een ‘normale’ vrouw.