Onderbouwd standpunt en responsieplicht - HR - 2006 - Arrest

Vragen

Vraag 1

Aan welke voorwaarden moet volgens de Hoge Raad zijn voldaan, wil er sprake zijn van een ‘uitdrukkelijk onderbouwd standpunt’ in de zin van art. 359 lid 2, 2e zin Sv?

Vraag 2

In hoeverre bracht de aan art. 359 lid 2 Sv toegevoegde zin verandering in de rechtspraak inzake de rechterlijke responsieplicht zoals deze tot 1 januari 2005 gold?

Vraag 3

Verschillen de criteria op grond waarvan een responsieplicht wordt aangenomen op grond van art. 359 lid 2 Sv van de criteria aan de hand waarvan een responsieplicht wordt aangenomen in de zin van art. 359a Sv?

Vraag 4

Moet de rechter op een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt reageren dat de verdachte op de terechtzitting alleen mondeling naar voren heeft gebracht?

Vraag 5

De Wet van 10 november 2004, Stb. 580 (in werking getreden op  1 januari 2005) heeft de motiveringsvereisten gewijzigd en aangevuld. Om welke categorieën wijzingen en aanvullingen gaat het? Geef twee (op de standpunten van de verdediging en van het OM toegesneden) voorbeelden.

Vraag 6

Wat is het verschil tussen een “uitdrukkelijk voorgedragen verweer” in de zin van art. 358 lid 3 Sv en een “uitdrukkelijk onderbouwd standpunt” in de zin van artikel 359 lid 2 tweede zin Sv?

Antwoordindicatie

Vraag 1

Volgens de HR is er sprake van een ‘uitdrukkelijk onderbouwd standpunt’ als het standpunt duidelijk is, door argumenten geschraagd, voorzien van een ondubbelzinnige conclusie en naar voren is gebracht ten overstaan van de feitenrechter (r.o. 3.7.1). NB: alleen wanneer aan deze voorwaarden is voldaan én de einduitspraak van de feitenrechter wezenlijk afwijkt van het ingenomen standpunt, heeft de rechter responsieplicht op grond van artikel 359 lid 2, 2^e zin Sv.

Vraag 2

Dit antwoord staat in r.o. 3.6: ‘het systeem van de wet komt na de invoering van het huidige art. 359, tweede lid, Sv op het volgende neer. Omtrent de verwerping van een verweer met betrekking tot de zogenoemde voorvragen van art. 348 Sv en de kwalificatie van het bewezenverklaarde alsmede omtrent een beroep op een wettelijke strafverminderings- of strafuitsluitingsgrond moet op grond van art. 358, derde lid, Sv in het vonnis uitdrukkelijk worden beslist. Die beslissing moest ook voorheen reeds – op grond van art. 359, tweede lid (oud), Sv – zijn gemotiveerd. Nu is daar bij gekomen dat indien het OM ter zake van die onderwerpen (de voorvragen, de kwalificatie en de strafbaarheid van feit en dader) “uitdrukkelijk onderbouwde standpunten” heeft ingenomen en de rechter daarvan afwijkt, de beslissing dienaangaande nader moet zijn gemotiveerd. Voorts moeten nu ook de bewijsbeslissing en de beslissing over de oplegging van de straf en/of maatregel nader worden gemotiveerd indien de rechter daarbij afwijkt van door of namens de verdachte dan wel door het OM “uitdrukkelijk onderbouwde standpunten”. 

Vraag 3

Ja, ze zijn niet identiek. Het gaat om dezelfde criteria, maar die worden anders uitgevoerd. Voor de responsieplicht op grond van artikel 359a Sv zijn de eisen namelijk: ‘duidelijk en gemotiveerd aan de hand van factoren uit lid 2’. Voor een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt zijn de eisen: duidelijk, door argumenten geschraagd en voorzien van ondubbelzinnige conclusie. (R.o. 3.7.1).

Vraag 4

Ja, dat moet indien de einduitspraak van de feitenrechter wezenlijk afwijkt van het ingenomen standpunt (r.o. 3.8.4 onder b). Het is wel verstandig om te zorgen voor een schriftelijke vastlegging voor het geval in hoger beroep wordt gegaan.

Vraag 5

Het gaat om de volgende wijzigingen:

Wanneer de OvJ een uitdrukkelijk onderbouwde standpunten geeft en de rechter wijkt hier van af, dan moet de rechter deze beslissing nader motiveren. (Bv. Wanneer de OvJ een andere straf eist dan de rechter geeft).

Of wanneer de OvJ ter zake van de onderwerpen een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt heeft ingenomen, en de rechter wijkt daarvan van, moet hij dit motiveren en in de vonnis vermelden.

Vraag 6

• Uitdrukkelijk voorgedragen verweer is het voldoende dat je het verweer alleen maar noemt; art. 358 lid 3 Sv;

1. door/namens verdachte;
2. uitdrukkelijk voorgedragen;
3. verworpen door rechter.

Geldt alleen voor de verdachte, bij de 4 formele vragen en 2e en 3e materiële vereisten

• Uitdrukkelijk onderbouwd standpunten (359 lid 2, 2e zin), 3 vereisten

1. Duidelijk door argumenten geschraagd en voorzien van ondubbelzinnige conclusie;
2. Ten overstaan van de feitenrechter;
3. Moet zijn verworpen;

Geldt voor de verdachte én OvJ, bij de 4 formele vragen én 4 materiële vragen