Notitie samenhang decentralisatie jeugdzorg en passend onderwijs - Lelystad - Artikel

Men streeft naar een betere benutting van de zogenaamde pedagogische civil society, waarin de opvoeding meer komt te liggen in de directe omgeving en nabijheid van het kind en het gezin. Daarmee wordt ook bedoelt dat er gestreefd wordt naar een betere samenwerking aan de ontwikkeling van het kind en het uitgaan van de eigen kracht. Steeds vaker worden ‘moeilijke’ kinderen doorverwezen naar professionals, waar zij vervolgens worden gediagnosticeerd en worden behandeld. Het zou echter beter zijn als de zorg voor deze kinderen weer terecht komt bij de directe omgeving. Men moet samenkomen in de vorm van actie, participatie, emancipatie, gemeenschappelijke verantwoordelijkheid en nabijheid. Er zullen nog steeds kinderen zijn die professionele behandeling nodig hebben, maar het voorkomt ook dat andere kinderen te snel behandeld worden. Op deze manier kan de specialistische zorg beter worden ingezet.

Lelystadse Educatieve Agenda

De Lelystadse Educatieve Agenda dient als een ontwikkelagenda waarin de belangrijkste thema’s worden benoemd waaraan door de onderwijspartners en gemeente gewerkt wordt. Men heeft een gedeelde visie op het onderwijs die stelt dat elke leerling de optimale kans moet worden gebied op een succesvolle schoolloopbaan, met een perspectief voor zijn verdere ontwikkeling, en welke leidt tot een voor hem zo hoog mogelijk haalbare (start)kwalificatie op de arbeidsmarkt. Hierbij focust men op vier aspecten, te weten kwalitatief goed onderwijs, het versterken van de horizontale samenwerking, het versterken van de verticale samenwerking, en een hoogwaardig aanbod en goede infrastructuur.

Passend onderwijs

Met de invoering van het passend onderwijs werden scholen verantwoordelijk voor de interne leerlingenzorg en lichte en zware onderwijsondersteuning. Zij moeten er voor zorgen dat elk kind onderwijs krijgt dat past bij zijn mogelijkheden. Hierdoor kunnen kinderen zo regulier mogelijk naar school gaan, en waar dat nodig is passende ondersteuning krijgen. Om het passend onderwijs te laten slagen, moeten de ouders worden betrokken bij hun kind op school. Ook moeten de docenten goed zijn toegerust, en moeten scholen samenwerken met jeugdzorg en gemeenten. Tot slot moeten er ook doelmatige investeringen worden gedaan. De samenwerking tussen jeugdzorg, scholen en gemeenten is vastgelegd in samenwerkingsverbanden waarin alle schoolbesturen van een regio worden vertegenwoordigd. Dit samenwerkingsverband kan zelf bepalen hoe zij de beschikbare middelen besteed. Daardoor wordt minder geleund op de vaststelling van de stoornissen, en meer op het bieden van oplossingen. Voor sommige gemeenten, zoals Lelystad, kan dat echter een probleem zijn, omdat Lelystad meer kinderen met een behoefte aan ondersteuning heeft dan het landelijk gemiddelde.

Preventieve ondersteuning jeugd

Preventieve ondersteuning van de jeugd betreft taken zoals het geven van informatie en advies, probleemsignalering, licht ambulante hulpverlening, toeleiding naar de zorg en zorgcoördinatie. Het Centrum voor Jeugd en Gezin speelt hierin een belangrijke rol. In dit netwerk wordt door onderwijs, voorschool, jeugdgezondheidszorg, maatschappelijk werk, welzijn en de jeugdzorg samengewerkt. Zij hanteren vier belangrijke normen: 1) het belang van het kind in de context van het gezin is een gemeenschappelijk belang van het Centrum voor Jeugd en Gezin, 2) ondersteuning is gericht op het zo zelfstandig en zo maximaal mogelijk laten participeren van ouders en jongeren in de maatschappij, 3) investeren in de professional, die daadkrachtig is en afspraken nakomt, afstemming zoekt en tijdig en adequaat overdraagt, 4) samenhangend aanbod en een integrale aanpak die is gebaseerd op de ondersteuningsbehoefte van het kind/gezin.

Decentralisatie van de jeugdzorg

Door de decentralisatie van de jeugdzorg komt zowel lichte als zware zorg onder de verantwoordelijkheid van de gemeentes. Het doel is om de verkokerde manier van werken aan te pakken en de druk op de gespecialiseerde zorg te verminderen. Bij deze decentralisatie van de jeugdzorg zijn de volgende uitgangspunten geformuleerd:

• Meer participatie en zelfredzaamheid.

• De eigen kracht en verantwoordelijkheid van de burger en zijn sociale netwerk staat centraal. Beleid moet gericht zijn op de mogelijkheden van de burger, ook als die tijdelijk of permanent problemen ervaren. Het beleid moet ook aansluiten op de initiatieven en oplossingsmogelijkheden van de burger zelf.

• Steun moet waar mogelijk preventief en eindig zijn.

• Kanteling van begeleiding. Hulp moet gebaseerd zijn op de mensen zelf en hun netwerken. Niet elk probleem vereist professionele interventie. Dit betreft ook een mentaliteitsverandering bij de uitvoerende professionals, waarbij zij zelf ook vragen wat de burger zelf gedaan heeft om het probleem op te lossen en wat zij van de overheid verwachten. Zware problematiek wordt nog altijd overgelaten aan professionals.

• Samenhangend aanbod voor iedereen. Er is geen specifiek doelgroepenbeleid, maar een samenhangend aanbod voor preventie, ondersteuning en zorg.

• Handelen vanuit vertrouwen en loslaten. Dit betreft accepteren dat de gemeente niet overal over kan gaan. Gedachten moeten soms bij iedereen veranderen, zowel bij cliënten, als bij professionals.

• Opvoeden door ouders versterken. Voor professionals dit betekent de opvoeding ondersteunen, en voor gemeenten dit betekent om de benodigde zorg te leveren.

• De hulp zoveel mogelijk in de directe leefomgeving aanbieden. Dit betreft het aanbieden van hulp thuis, op school en in de buurt. Dit betekent dat professionals toegerust moeten zijn en genoeg handelingsruimte moeten hebben, en dat hulp en ondersteuning contextgericht kan worden ingezet.

Nieuwe verantwoordelijkheid van de gemeente

De gemeentes hebben verschillende programma’s aangeboden gekregen, waarin duidelijk wordt welke zorg zij verplicht zijn aan te bieden en bij welke zorg zij meer beleidsvrijheid hebben. Ook wordt aangegeven wat de jaarlijkse lasten van deze zorg zijn. Met betrekking tot preventieve voorzieningen die gericht zijn op het versterken van het opgroeien en opvoeden zijn de gemeenten verplicht om de volgende zorg te verstrekken:

• Jeugdgezondheidszorg 0-4 jaar. Dit betreft consultatiebezoeken voor kinderen van 0 tot 4 jaar en het bieden van informatie en advies aan ouders en indien nodig extra consulten of huisbezoeken.

• Jeugdgezondheidszorg 4-19 jaar. Dit betreft periodieke gezondheidsonderzoeken voor kinderen van 4 tot 19 jaar en het bieden van informatie en advies aan ouders en indien nodig extra consulten of huisbezoeken.

• Leerlingenvervoer. Wanneer leerlingen die binnen zes kilometer van hun huis geen passend onderwijs kunnen krijgen, moet de gemeente de vervoerskosten betalen.

• Leerplicht en RMC. De gemeente moet jongeren doorverwijzen en begeleiding naar het onderwijs of leren en werken.

• Zorgstructuur VO en MBO. Dit betreft een rijksuitkering voor de bestrijding van voortijdig schoolverlaten.

• Voor en vroegschoolse educatie.

De gemeenten hebben gedeeltelijke beleidsvrijheid met betrekking tot onder andere ambulant jongerenwerk, schoolmaatschappelijk werk, opvoed- en gezinsondersteuning, sociaal cultureel kinderwerk, het Samenwerkingverband Centrum Jeugd en Gezin en schoolbegeleiding.

De uitgangspunten die de gemeente Lelystad hanteert bij de uitvoering van het passend onderwijs en jeugdzorg zijn als volgt:

• Het vroegtijdig ondersteunen van de eigen kracht en jeugdigen en ouders.

• Kijken naar de mogelijkheden, kansen en oplossingen.

• Importeren van ondersteuning.

• Integraal beoordelen van meervoudige ondersteuningsbehoeften dicht bij de signaleringsplaats.

• Vaststellen van ondersteuningsbehoeften samen met jongeren, ouders en opvoedprofessionals.

• Snel en nabij bieden van passende ondersteuning.

• Integrale ondersteuning in/door (speciaal) onderwijs en hulpverlening in één arrangement.

• Ondersteuningsbehoefte van kind/ouders zijn leidend.

Deze richtlijnen zijn van cruciaal belang bij de uitwerking van de samenhang tussen het passend onderwijs en de jeugdzorg.