Mijn kinderen - Arrest

Mijn kinderen (HR 18 februari 2011, LJN BO9581)        

Casus

Het gaat in deze zaak om de uitleg van het in 1995 opgemaakte testament van de in 2004 overleden erflater. Eisers tot cassatie zijn de vijf kinderen uit het tweede huwelijk van erflater, dat in 1998 door echtscheiding is ontbonden. Verweerster in cassatie is een dochter uit het eerste huwelijk van erflater.           

Artikel II van het testament bevat een erfstelling inhoudende dat tot de erfgenamen worden benoemd de tweede echtgenote en de in dit artikel bij name genoemde vijf kinderen uit het tweede huwelijk die daarbij worden aangeduid als ‘mijn kinderen’. Artikel III bevat een ouderlijke boedelverdeling tussen deze erfgenamen. In artikel VII van het testament heeft de erflater bepaald dat de artikelen I-VI vervallen indien een eis tot echtscheiding is ingediend en heeft de erflater tot zijn erfgenamen benoemd ‘mijn kinderen’ (zonder nadere aanduiding).

Tussen partijen is in geschil of verweerster in cassatie naast eisers tot cassatie erfgenaam is. Het geschil spitst zich toe op de betekenis van de woorden ‘mijn kinderen’ in artikel VII: zijn dat alle kinderen van de erflater, dus ook die uit zijn eerste huwelijk, of alleen de kinderen uit het tweede huwelijk?      

Hof

Anders dan de rechtbank, heeft het hof verweerster in het gelijk gesteld en heeft verklaard voor recht dat verweerster erfgename is van erflater.   

Hoge Raad     

Het cassatiemiddel klaagt dat het hof met zijn uitleg blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting omtrent de uitlegmaatstaf van artikel 4:46 BW, althans dat de uitleg van het hof onbegrijpelijk is.

De Hoge Raad overweegt dat vooropgesteld gesteld moet worden dat, nu de erflater is overleden na inwerkingtreding op 1 januari 2003 van het huidige erfrecht, de maatstaf voor de uitleg van het testament wordt gegeven door artikel 4:46 BW.         

Het hof had dus ingevolge het artikel 4:46 lid 1 BW te letten op de verhoudingen die de uiterste wil kennelijk wenst te regelen en op de omstandigheden waaronder de uiterste wil is gemaakt. De gedachtegang van het hof die heeft geleid tot zijn oordeel dat de erflater bij het opmaken van zijn testament heeft bedoeld al zijn kinderen tot erfgenaam te benoemen en niet uitsluitend zijn kinderen uit zijn tweede huwelijk, geeft blijk van een miskenning van de maatstaf die het hof had aan te leggen bij zijn uitleg van artikel VII van het testament waarin wordt gesproken van ‘mijn kinderen’.          

In de eerste plaats heeft het hof bij zijn uitleg niet betrokken dat het testament in artikel II t/m V de verhouding tussen de tweede echtgenote en de kinderen uit haar huwelijk met de erflater wenst te regelen, met name door een ouderlijke boedelverdeling op de voet van het toenmalige artikel 4:1167 BW.      

Voorts is de gedachtegang van het hof niet goed te begrijpen in het licht van de volgende omstandigheid waaronder het testament is opgemaakt en waaraan het hof evenmin aandacht heeft geschonken. Het toenmalige artikel 4:1169 BW bepaalde dat indien de verdeling niet gemaakt was tussen alle ten tijde van het overlijden in leven zijnde kinderen, de verdeling geheel en al nietig zou zijn. Het voorgaande leidt tot de conclusie dat de erflater met ‘mijn kinderen’ in artikel VII van het testament zijn in artikel II onder a genoemde kinderen heeft bedoeld.     

De Hoge Raad doet zelf de zaak af door het vonnis van de rechtbank te bekrachtigen.