Lokfiets - Arrest

Lokfiets (HR 28-10-2008, NJ 2009, 224)

Casus

De politie had een grijze damesfiets bij de kaartjesautomaat bij de in/uitgang van het treinstation Deventer geplaatst. De fiets was niet op slot gezet. Een man stapt op de fiets en rijdt weg. Vervolgens wordt hij door de politie aangehouden. De Hoge Raad spreekt zich in deze zaak uit over de inzet van zulke lokmiddelen.

Hoge Raad

De vraag is of de politie de man in kwestie onrechtmatig in de val heeft gelokt. Het gebruik van een lokfiets heeft namelijk geen expliciete wettelijke basis. Dit is volgens de Hoge Raad echter geen probleem. Vooropgesteld moet worden dat het plaatsen door de politie van een zogenoemde lokfiets teneinde aldus fietsendieven op heterdaad te kunnen betrappen, op zichzelf niet ongeoorloofd is, ook al steunt dit handelen niet op een specifieke wettelijke regeling (r.o. 2.3). De politie mag dus lokfietsen plaatsen volgens de Hoge Raad. De Hoge Raad toetst het gebruik van de lokfiets in casu aan het zogenaamde Tallon-criterium. Daarbij komt ons hoogste rechtscollege tot de conclusie dat ‘de verdachte door het plaatsen van de lokfiets niet is gebracht tot andere handelingen dan die waarop zijn opzet reeds tevoren was gericht (r.o.2.4). De Hoge Raad onderbouwt zijn beslissing als volgt: volgens hem heeft de politie niet meer gedaan dan ‘het plaatsen van de desbetreffende fiets op een plek waar veel andere fietsen plegen te worden gestald en waar veelvuldig fietsen worden gestolen, om vervolgens af te wachten wat met de lokfiets zou gebeuren. De enkele omstandigheid dat die fiets niet was afgesloten, dwingt niet tot een ander oordeel (r.o. 2.4).

Conclusie Advocaat-generaal

Het is interessant dat de Advocaat-generaal Knigge anders tegen de zaak aankijkt. Volgens Knigge past een subjectieve invulling van het Tallon-criterium minder goed bij ongerichte vormen van uitlokking. Een subjectieve invulling van het Tallon-criterium betekent dat het accent wordt gelegd op de intenties van de uitgelokte persoon: was deze reeds gepredisponeerd tot het plegen van fietsendiefstal? Subjectieve factoren kunnen volgens Knigge bij vormen van ongerichte uitlokking als bijvoorbeeld het plaatsen van een lokfiets, bijna per definitie geen rol van betekenis spelen. Juist omdat de uitlokking ongericht is, kan het politieoptreden haar rechtvaardiging niet vinden in de kennis die de politie van te voren had over de intenties van de uitgelokte persoon. Het gaat in zo’n geval om achteraf bekend geworden informatie die de opsporingsmethode niet met terugwerkende kracht kan rechtvaardigen. Dit lijkt ook de reden te zijn voor Knigge om te stellen dat de waarborg dat een zorgvuldige afweging in het individuele geval door hooggeplaatste functionarissen moet worden gemaakt niet past bij ongerichte uitlokking. Het is volgens hem passender om de waarborg te vinden in de wijze waarop het lokmiddel wordt ingezet.

Kern

Het plaatsen door de politie van een lokfiets om fietsendieven op heterdaad te kunnen betrappen, is op zichzelf niet ongeoorloofd. Ook in casu was dit niet ongeoorloofd, nu verdachte door het plaatsen van de onafgesloten lokfiets niet is gebracht tot andere handelingen dan die waarop zijn opzet reeds tevoren was gericht.