Lissabon-Urteil - Arrest

Feiten

In 2008 werd het Duitse Constitutionele Hof (Bundesverfassungsgericht, BVerfG) door enkele parlementariërs gevraagd zich uit te laten over de grondwettigheid van de opvolger van de Europese Grondwet, het Verdrag van Lissabon.

Het Verdrag van Lissabon zorgt voor een aantal vergaande wijzigingen met betrekking tot de organisatiestructuur van de EU. Zo zou de Raad op een aantal terreinen voortaan bij gekwalificeerde meerderheid besluiten kunnen nemen, in plaats van bij unanimiteit. De co-decisieprocedure, waarin het Europees Parlement een belangrijke rol heeft, zou worden uitgebreid. Ook zou een vaste voorzitter van de Europese Raad worden benoemd. Na ratificatie van de lidstaten trad het verdrag op 1 december 2009 in werking.

Bundesverfassungsgericht

De vraag die centraal staat is of het Grundgesetz (Grondwet) het toelaat dat de Duitse politieke organen zulke omvangrijke bevoegdheden overhevelen naar het niveau van de EU. Met andere woorden; is de voorgenomen ratificatie van het Verdrag van Lissabon grondwettig?

Het BVerfG dient te kijken naar de vraag of de zelfbeschikking van de Duitse kiezers in de toekomst mogelijk onder druk zou komen te staan. Volgens het BVerfG hebben burgers recht op effectieve deelname aan het Duitse overheidsbeleid. Duitsland is een democratische staat waarin het volk middels verkiezingen en vertegenwoordigende organen de bron is van alle overheidsgezag (artikel 20 Grundgesetz). Dit wordt niet aangetast.

Volgens het hof is de Duitse medewerking aan de Europese integratie geen breuk met de constitutionele identiteit. Volgens de BVerfG is het Grundgesetz namelijk “Europarechtsfreundlich”. Overdacht van bevoegdheden aan de EU is dan ook toegestaan. Wel stelt het hof nog dat dit niet zo ver mag gaan dat Unieorganen de mogelijkheid krijgen om zelf eigen bevoegdheden te scheppen. De overdracht van bevoegdheden moet beperkt en nauw

omlijnd zijn. Bepaald nationaal beleid moet wel op nationaal niveau worden geregeld (bijvoorbeeld strafrecht, defensie, belasting, en culturele kwesties zoals taal, onderwijs, media en godsdienst).

Het Hof oordeelde dat het Verdrag van Lissabon voor de Bondsrepubliek geen onoverkomelijke obstakels met zich meebrengt.