Interuniversitaire VoortgangsToets Geneeskunde (iVTG), deel 3

Deel A: oefenvragen bij voortgangstoets februari 2016

Algemeen

1. Welke van de volgende typen bias wordt door randomisatie tegengegaan?

A. Confounding by indication

B. Differentiële misclassificatie

C. Exception bias

C. Recall bias

2. Bij geneesmiddelenonderzoek onderscheidt men een aantal fasen. Met een fase III studie duidt men aan:

A. Een postmarketing surveillance study bij patiënten

B. Een randomized controlled trial (RCT) bij patiënten

C. Een studie bij patiënten om de juiste dosering vast te stellen.

D. Een studie bij vrijwilligers.

Genetica

3. Bij de cellulaire veroudering treden veranderingen op in de lengte van DNA-sequenties. Deze sequenties zijn gelegen in:

A. Telomeren van chromosomen

B. Centromeren van chromosomen

D. Repeat sequenties over het totale chromosoom

4. Cystic Fibrosis (CF) is een autosomaal recessief erfelijke ziekte. Een man (met fenotypisch gezonde ouders) vraagt de arts wat zijn kans is om drager te zijn van CF, gegeven het feit dat zijn broer de ziekte heeft en hij niet. Deze kans bedraagt:

A. 1 op 2

B. 1 op 3

C. 1 op 4

D. 2 op 3

5. Het meest bekende bloedgroepsysteem is het AB0-systeem. Hoeveel verschillende genoytpen zijn het mogelijk in dit systeem? Dat zijn er:

A. 3

B. 4

C. 5

D. 6

6. Vroeg in de ontwikkeling van een vrouwelijk embryo wordt een van de X-chromosomen geïnactiveerd. Dit geïnactiveerde X-chromosoom is in het karyogram zichtbaar als een:

A. Barrlichaampje

B. Polyploïdie

C. Translocatie

7. Bij personen met testiculaire feminisatie is het karyotype:

A. 45 X0

B. 46 XX

C. 46 XY

D. 47 XYY

Interne geneeskunde

8. Een patiënt heeft sinds 6 weken diarree met bloedbijmenging. Een van de volgende condities is de meest waarschijnlijke oorzaak van de diarree. Dat is:

A. Colitis ulcerosa

B. Lactose intolerantie

C. Laxantiamisbruik

9. Een 52-jarige man, 35 “pack-years” en een onbehandelde hypertensie, klaagt over aanvallen van kortademigheid bij inspanning. Om te differentiëren tussen een longziekte en hartfalen besluit de arts een bloedbepaling te laten verrichten. Het beste onderscheid wordt gemaakt door bepaling van:

A. Arteriële zuurstofspanning

B. Brain natriuretic peptide

C. Kreatinine

D. Troponinen

10. Bij een bepaald type atrioventriculaire geleidingsstoornis wordt iedere P-top gevolgd door een QRS-complex. De PQ-tijd bedraagt hierbij echter, bij normaal frequentie, meer dan 0,20 seconde. Dit type blok is een:

A. Eerstegraads AV geleidingsstoornis

B. Type 1 tweedegraads geleidingsstoornis

C. Type 2 tweedegraads geleidingsstoornis

D. Derdegraads AV geleidingsstoornis

11. Boezemfibrilleren is een:

A. Regelmatige supraventriculaire tachycardie

B. Onregelmatige supraventriculaire tachycardie

C. Regelmatige ventriculaire tachycardie

D. Sick-sinus syndrome

12. De symptomen van myasthenia gravis worden veroorzaakt door een verstoorde signaaloverdracht tussen neuronen en spieren als gevolg van beschadiging van acetylcholinereceptoren door specifieke autoantilichamen. Waarom vertonen pasgeboren kinderen van moeders met myasthenia gravis tijdelijk symptomen van deze ziekte?

A. Acetylcholinereceptoren komen bij de partus in de bloedcirculatie van het kind

B. De auto-immuun reactie van de moeder stimuleert ook het immuunsysteem van het kind

C. IgG-antilichamen tegen acetylcholinereceptoren kunnen de placenta passeren

D. Immuuncomplexen met acetylcholinereceptoren komen bij de partus in het bloed van het kind terecht.

13. De meerderheid van de coloncarcinomen ontstaat uit:

A. Adenomateuze poliepen

B. Bloedende hemorroïden

C. Diverticulitis

D. Ulcera bij de ziekte van Crohn

14. Pepsine en trypsine zijn enzymen die een rol spelen bij de spijsvertering. Voor deze enzymen geldt:

A. Beide splitsen polysacchariden

B. Beide splitsen eiwitten

C. Pepsine splitst polysacchariden, trypsine splitst eiwitten

D. Trypsine splitst polysacchariden, pepsine splitst eiwitten

15. Een man komt op het spreekuur met dikke benen en gewichtstoename. De urine bevat veel eiwit. Welk van onderstaande gegevens geeft de meeste ondersteuning aan de diagnose nefrotisch syndroom?

A. Hematurie

B. Hypertensie

C. Hypercholesterolemie

D. Nierfunctieverlies

E. Leeftijd <50 jaar.

16. Bij een therapeutische pericardpunctie wordt een laag van het sereuze pericard doorboord om toegang te krijgen tot de pericardholte. Dat is de:

A. Pariëtale laag

B. Viscerale laag

17. Bij welk van onderstaande vormen van anemie is behandeling met humaan erytropoiëtine het meest geïndiceerd?

A. Anemie bij chronisch bloedverlies

B. Anemie bij chronisch nierfalen

C. Anemie bij hemodilutie na vochttoediening

D. Aplastische anemie

Gynaecologie en obstetrie

18. Het baringskanaal wordt ingedeeld aan de hand van de vlakken van Hodge. Wanneer het achterhoofd (of hoofd in kruinligging) een van deze vlakken gepasseerd is, dan is de grootste omvang van het hoofd door de bekkeningang heen. Dit vlak is:

A. Hodge 1

B. Hodge 2

C. Hodge 3

D. Hodge 4

19. Progesteronproductie is essentieel voor het in stand houden van een zwangerschap. De structuur die rond 12 weken na de conceptie voor deze progesteronproductie zorgt is:

A. De placenta

B. Het corpus luteum

Neurologie

20. Van welke zenuwen wordt de functie onderzocht bij het testen van de corneareflex?

A. Nervus trigeminus en nervus facialis

B. Nervus trigeminus en nervus oculomotorius

C. Nervus trigeminus en nervus ophtalmicus

D. Nervus trigeminus en nervus opticus

21. Welke neurologische aandoening is geassocieerd met neuritis optica?

A. Epilepsie

B. Multipele sclerose

C. Tumor cerebri

D. Ziekte van Parkinson

22. Een man van 25 jaar, rechtshandig, heeft gisteren een aangezichtsverlamming rechts gekregen waarbij zijn mondhoek hangt en zijn oog niet dichtgeknepen kan worden. Welk symptoom is het meest waarschijnlijk eveneens aanwezig?

A. Afasie

B. Dubbelzien

C. Gehoorverandering

23. De huisarts doet lichamelijk onderzoek bij een patiënt met het lumbosacraal radiculair syndroom. Bij welke bevinding dient de huisarts met spoed te verwijzen naar het ziekenhuis voor nadere diagnostiek? Dit is bij:

A. Links-rechts verschil in kniepeesreflex

B. Positieve proef van Lasegue

C. Positieve proef van Romberg

D. Rijbroekanesthesie

24. Een 85-jarige man heeft loopproblemen. Uit het neurologisch onderzoek van de positiezin en bewegingszin van de tenen komt een gestoorde propriocepsis naar voren. Om de propriocepsis verder te testen wilt u de proef volgens Romberg verrichten. U vraagt de patiënt de voeten naast elkaar te zetten. Wat is nu de eerstvolgende instructie aan de patiënt om de proef volgens Romberg juist te verrichten?

A. Buig uw knieën

B. Buig uw nek

C. Houd uw armen in de lucht

D. Sluit uw ogen

Dermatologie

25. Een vrouw van 35 heeft in het gelaat gelokaliseerde huidafwijkingen met name op en rond de neus. Zij klaagt over een branderig gevoel en een verergering van de klachten bij het drinken van een glaasje wijn. Bij welke aandoening past deze anamnese het beste?

A. Chronische discoïde lupus erythematodes

B. Rosacea

C. Seborroïsch eczeem

D. Systemische lupus erythematodes

Oogheelkunde

26. Onderzoek met fluoresceïne wordt in de oogheelkunde gebruikt om epitheelbeschadiging aan te tonen van de:

A. Conjunctiva

B. Cornea

C. Oogleden

D. Retina

27. Een babyhandje grijpt per ongeluk in het oog van de moeder. De moeder heeft meteen pijn en gevoel dat er iets in het oog zit. Ze heeft moeite om haar oog open te houden en traant veel. Wat is de meest waarschijnlijke diagnose?

A. Aanval van acuut glaucoom

B. Contusio bulbi

C. Erosio cornae

D. Perforatio bulbi

Chirurgie

28. Een 56-jarige vrouw wordt op de spoedeisende hulp gezien in verband met sinds 1 dag bestaande koliekaanvallen in de rechter bovenbuik, verminderde eetlust en icterus. De meest waarschijnlijke diagnose is:

A. Acute pancreatitis

B. Galsteen in de ductus choledochus

C. Pancreaskopcarcinoom.

29. Een 27-jarige automobiliste is met hoge snelheid tegen een betonnen muur gereden. De arts constateert diepe shock met insufficiëntie van circulatie en een lage zuurstofsaturatie van het bloed. Bij percussie is de linker hemi-thorax hypersonoor. Dit beeld past het beste bij:

A. Massieve hematothorax

B. Spanningspneumothorax

30. Wat doet men als eerste bij verdenking op een spanningspneumothorax?

A. Intubeert de patiënt endotracheaal

B. Plaatst een dikke infuusnaald in de 2^e intercostaalruimte

C. Plaatst een thoraxdrain in de 5^e intercostaalruimte

D. Vraagt met spoed een thoraxfoto aan

Huisartsgeneeskunde

31. De meest voorkomende verwekker van een cystitis (blaasontsteking) in de huisartsenpraktijk is:

A. Escherichia coli

B. Proteus mirabilis

C. Trichomonas vaginalis

D. Klebsiella species

Psychiatrie

32. Zowel bij een psychose als bij een obsessief compulsieve stoornis kunnen mensen ideeën hebben die niet in overeenstemming zijn met de realiteit. Een patiënt geeft aan dat hij deze ideeën niet als wezensvreemd (egodystoon) ervaart, maar als passend binnen zijn belevingswereld (egosyntoon). Welke van de twee aandoeningen is bij deze patiënt het meest waarschijnlijk?

A. Een obsessief compulsieve stoornis

B. Een psychose

Antwoorden deel A

1. Antwoord A

Bouter L. e.a., Epidemiologisch onderzoek: opzet en interpretatie, 2005, 5e herz. dr., Blz. 153-154.

Randomiseren is het verdelen van de deelnemers aan een bepaald onderzoek in de verschillende onderzoeksgroepen. Dit gebeurt op een onwillekeurige manier, bijvoorbeeld aan de hand van een computerprogramma. Zo kan een deelnemer terecht komen in de groep waarin een placebo wordt toegediend, of juist in de groep waarin een nieuw geneesmiddel wordt getest. Randomisatie voorkomt dat deelnemende patiënten een bepaalde behandeling krijgen toegewezen waarop zij bij voorbaat een hogere kans hebben om goed op te reageren (confounding by indication), hetgeen de resultaten van het onderzoek ongeldig zou maken.

2. Antwoord B

Haynes R. e.a., Clinical epidemiology: how to do clinical practice research (3e ed. 2006) Blz. 180-183.

Een fase I studie wordt uitgevoerd op gezonde vrijwilligers nadat studies op dieren zijn uitgevoerd om de veiligheid te testen. In een fase II studie wordt de juiste dosering vastgesteld. In een fase III studie wordt een geneesmiddel met andere bestaande middelen of placebo vergeleken, veelal in de vorm van een RCT. Een fase IV studie wordt uitgevoerd nadat een geneesmiddel is goedgekeurd om op de markt te komen, om de veiligheid te monitoren.

3. Antwoord A

Alberts B., Essential cell biology, 2009/2010, 3e ed., Blz. 210 en 722.

Telomeren zijn de repetitieve DNA sequenties aan het uiteinde van chromosomen. Tijdens de celdeling gaat er genetisch materiaal verloren omdat de enzymen in het DNA replicatie-systeem niet in staat zijn om het laatste gedeelte van de DNA-streng te repliceren (synthese van Okazaki fragmenten vereist immers een RNA primer die “voor” de te repliceren sequenties van de lagging strand moet liggen). Dus hoe hoger het aantal celdelingen, hoe korter de telomeren.

4. Antwoord D

Leschot N. e.a. (red.), Klinische genetica in de praktijk, 1998, 1e dr., Blz. 107-109.

Het is altijd handig om hierbij een tabelletje te maken. Omdat CF een recessieve aandoening is, en de broer van de man de ziekte heeft, moeten beide ouders drager zijn van het defecte gen. Uit de tekst van de casus blijkt dat de man fenotypisch gezond is, hij heeft dus drie mogelijke genotypen: CF^v/N^m, N^v/CF^m en N^v/N^m. De kans dat hij drager van het CF gen is, bedraagt dus 2 op 3.

CF is de abnormale variant van het gen, N is de normale variant.

5. Antwoord D

Turnpenny P. e.a., Emery's elements of medical genetics, 2005, 12e ed., Blz. 199.

De AB0 bloedgroep wordt overerft via beide ouders. De bloedgroep wordt bepaald door één gen waarvan 3 allelen bestaan: I, I^A en I^B. I^A en I^B zijn co-dominant. Tevens zijn I^A en I^B dominant over I. Alleen mensen met genotype II hebben dan ook bloedgroep 0. Mogelijke genotypen zijn dus: II (groep 0), II^A (groep A), I^AI^A (groep A), I^AI^B (groep AB), II^B (groep B) en I^BI^B (groep B). Onderstaand tabel laat de overerving in het AB0-bloedgroepsysteem zien.

6. Antwoord A

Turnpenny P. e.a., Emery's elements of medical genetics, 2011/2012, 14e ed., Blz. 104.

Het DNA in het geïnactiveerde X-chromosoom is gecondenseerder dan het DNA in het actieve X-chromosoom zodat genen niet tot expressie kunnen komen. Dit densere DNA is zichtbaar als het Barrlichaampje in het karyogram. Polyploïdie is de aanwezigheid van meer dan twee gepaarde (homologe) chromosomen, bijvoorbeeld in het syndroom van Down waarbij drie kopieën van chromosoom 21 aanwezig zijn. Translocatie duidt op de uitwisseling van chromosoomfragmenten tussen twee verschillende chromosomen.

7. Antwoord C

Heineman M. e.a., Obstetrie en gynaecologie: de voortplanting van de mens, 2007, 6e herz. dr., Blz. 599.

Testiculaire feminisatie wordt ook wel androgeenongevoeligheidssyndroom genoemd. Personen met deze aandoening hebben een mannelijk karyotype (46, XY). Door een genetische mutatie is er echter sprake van ongevoeligheid voor androgenen (testosteron) waardoor de mannelijke geslachtskenmerken zich niet ontwikkelen. De uiterlijke kenmerken zijn vrouwelijk. 46 XX is het normale vrouwelijke karyotype. 45 X0 is het karyotype van het syndroom van Turner. 47 XYY is een zeldzaam karyotype waar een normaal mannelijk fenotype bij past.

8. Antwoord A

Kasper D., Harrison's principles of internal medicine, 2005, 16e ed., Blz. 228-229.

Colitis ulcerosa is een inflammatoire darmziekte. Door ontsteking van de mucosa van het colon kunnen de volgende symptomen zich voordoen: diarree met bloedbijmenging, buikpijn, vermoeidheid en koorts. Lactose intolerantie geeft andere symptomen: opgeblazen gevoel, krampen, flatulentie, diarree zonder bloedbijmenging, misselijkheid. Bij laxantiemisbruik kan er sprake zijn van diarree, echter zonder bloedbijmenging.

9. Antwoord B

Kumar P. e.a., Kumar & Clark, Clinical Medicine, 2005, 6e ed., Blz. 789.

Troponinen worden bepaald wanneer verdenking bestaat op een myocard infarct, hetgeen hier niet het geval is gezien de symptomen. Troponine C, troponine I en troponine T zijn eiwitten die een complex vormen in dwarsgestreepte spiercellen en betrokken zijn bij spiercontractie. Het myocard is een vorm van dwarsgestreepte spier. Wanneer ischemie in het myocard optreedt, komen troponinen vrij uit de ischemische myocardcellen in de circulatie. Een stijging in de troponinenwaarden in het bloed kan daarom op een myocardinfarct duiden. Troponine T en troponine I zijn het meest specifiek voor myocardinfarct. Kreatinine geeft een beeld van de nierfunctie. De arteriële zuurstofspanning wordt bepaald door arterieel bloed te onderzoeken. Hiermee kan de gasuitwisseling ter hoogte van de alveoli beoordeeld worden. Het beste onderscheid wordt gemaakt door het brain natriuretic peptide (BNP) te bepalen. BNP is een eiwit dat in de cardiomyocyten van de ventrikels wordt gesynthetiseerd en vrijkomt in respons op excessief rekken, zoals bij hartfalen wanneer het volume in de ventrikel toeneemt. NT-proBNP is een precursor van BNP en kan evenals BNP gebruikt worden om hartfalen te diagnosticeren. Hiervoor gelden echter andere referentiewaarden dan voor BNP.

10. Antwoord A

Fauci A., Harrison's principles of internal medicine, 2008, 17e ed., Blz. 1420-1421.

In de eerstegraads AV geleidingsstoornis wordt elke P-top nog gevolgd door een QRS-complex, de PQ-tijd is echter verlengd vanwege vertraagde geleiding door de AV-knoop. De tweedegraads AV geleidingsstoornis wordt onderverdeeld in twee typen: Mobitz I en Mobitz II. In Mobitz I vindt na elke hartslag geleidelijke verlenging van de PQ-tijd plaats tot het moment dat een QRS-complex wegvalt, waarna de cyclus opnieuw begint. In Mobitz II is er sprake van at random wegvallen van het QRS-complex, zonder verlenging van de PQ-tijd. De derdegraads AV geleidingstoornis is een totaal blok. Dit wil zeggen dat geen enkel impuls vanuit de sinusknoop via de AV-knoop nog naar de ventrikels wordt geleid. Op het ECG is er complete temporele dissociatie tussen de P-toppen en de QRS-complexen. Een escape rhythm vanuit een pacemaker site in de ventrikels zorgt voor ventriculaire depolarisatie onafhankelijk van de impulsen van de sinusknoop.

11. Antwoord B

Jongh de T. e.a., Diagnostiek van alledaagse klachten: bouwstenen voor rationeel probleemoplossen (2e herz. dr. 2005) Blz. 344-345.

Fibrilleren is de snelle, onregelmatige en ongesynchroniseerde contractie van het myocard. Boezemfibrilleren (ofwel atriumfibrilleren) is dus een supraventriculaire arrythmie waarbij depolarisatie van de atria onafhankelijk van het vuringsritme van de sinusknoop plaatsvindt. Impulsen worden onregelmatig en te snel vanuit naar de atria naar de ventrikels geleid. Er is dus ook sprake van een tachycardie. Het sick-sinus syndroom is een aandoening van sinusknoop zelf waarbij vooral bradycardieën optreden.

12. Antwoord C

Parham P., The immune system (3e ed. 2009), Blz. 268, 415.

Myasthenia gravis is een ziekte van de neuromusculaire overgang. Patiënten maken autoantilichamen aan van het IgG type gericht tegen de postsynaptische acetylcholinereceptoren, waardoor het excitatoire effect van de neurotransmitter acetylcholine postjunctioneel niet doorgegeven kan worden aan de spier. Klachten hierbij zijn: spierzwakte, vermoeidheid. In veel gevallen uit de ziekte zich als eerste in de oogspieren (ptosis). Kenmerkend voor IgG antilichamen is dat zij in staat zijn om de placenta te passeren. De circulerende maternale IgG autoantilichamen kunnen dus in de foetale circulatie terechtkomen, waardoor het pasgeboren kind tijdelijk symptomen kan hebben van myasthenia gravis. Maternale antilichamen verdwijnen uiteindelijk uit de circulatie van het kind, hiermee verdwijnen ook de symptomen van de ziekte.

13. Antwoord A

Kumar V. e.a., Robbins basic pathology, 2007, 8e ed., Blz. 619.

Colo(rectale) carcinomen ontstaan uit pathofysiologisch complexe processen. Vaak is er sprake van progressie van een premaligne laesie (zoals een adenomateuze poliep) naar een invasief carcinoom door genetische mutaties. In de hereditaire aandoening Familial Adenomatous Polyposis (FAP) is er sprake van een mutatie in het APC-gen. Dragers van dit defecte gen hebben bijna 100% kans op het ontwikkelen van een colorectaal carcinoom. In het Hereditary Non-Polyposis Colon Cancer (HNPCC) syndroom is er sprake van een defect in mismatch repair genen.

Colorectale poliepen worden onderverdeeld in hypertrofische en neoplastische poliepen. Hypertrofische poliepen bestaan uit gedifferentieerde cellen die slechts zeer zelden (eigenlijk nooit) maligne ontaarden. Neoplastische poliepen bestaan uit cellen die hun normale differentiatie hebben verloren. Deze cellen kunnen benigne of maligne zijn. In dat laatste geval zal men niet meer van een poliep spreken, maar van een carcinoom. De meeste benigne neoplastische colorectale poliepen zijn adenomateus. Dit betekent dat zij uit epitheliale cellen van glandulaire aard bestaan. Adenomateuze poliepen kunnen tubulair, villeus, tubulovilleus of sessiel zijn.

Hemorroïden zijn afwijkende veneuze vaatstructuren, deze kunnen niet maligne ontaarden. Divertikels zijn uitstulpingen van de darmwand, deze kunnen ontsteken (diverticulitis) maar niet maligne ontaarden. Patiënten met inflammatoire darmziekten zoals Crohn of colitis ulcerosa hebben een verhoogde kans op colorectaal carcinoom. De meeste colorectale carcinomen ontstaan echter door progressie van een adenomateuze poliep naar een invasief carcinoom.

14. Antwoord B

Berg J. e.a., Biochemistry, 2012, 7e ed., Blz. 303.

Pepsine wordt gesynthetiseerd in de maag en breekt eiwitten af. Trypsine wordt als de precursor trypsinogeen in de pancreas gesynthetiseerd en in het duodenum geactiveerd tot trypsine door enteropeptidase. Evenals pepsine splitst het eiwitten.

15. Antwoord C

Jong de P. e.a., Klinische nefrologie (4e herz. dr. 2005), 2005, 4e herz. dr., Blz. 218.

Het nefrotisch syndroom is de klinische manifestatie van schade aan de glomeruli. Het kan primair optreden bij een specifieke nierziekte, of secundair bij een systemische aandoening met betrokkenheid van de nieren. Primaire oorzaken van het nefrotisch syndroom zijn minimal-change nefropathie, focale glomerulosclerose, membraneuze nefropathie. Secundaire oorzaken zijn diabetes mellitus, SLE, pre-eclampsie, virale infecties (hep. B, hep. C, HIV). De kenmerken van het nefrotisch syndroom zijn:

• proteïnurie (>3,5g per 24u) door toegenomen permeabiliteit van de glomeruli voor eiwitten

• oedeem, met name in de benen maar ook in het gelaat

• hypoalbuminemie

• hyperlipidemie: door eiwitverlies via de nieren gaat de lever actief eiwitten synthetiseren, inclusief lipoproteïnen, waardoor het plasma cholesterol kan stijgen.

16. Antwoord A

Moore K. e.a., Clinically oriented anatomy, 2010, 6e ed., Blz. 128.

De viscerale laag bedekt het hart zelf, als deze aangeprikt wordt is men de pericardholte al voorbij.

17. Antwoord B

CVZ College voor Zorgverzekeringen, Farmacotherapeutisch Kompas 2010, Blz. 300.

Erytropoiëtine stimuleert de hematopoiëse. Het wordt gesynthetiseerd in de nieren en kan in geval van nierfalen onvoldoende worden aangemaakt.

18. Antwoord A

Heineman M. e.a., Obstetrie en gynaecologie: de voortplanting van de mens, 2007, 6e herz. dr., Blz. 312.

De vlakken van Hodge geven de mate van indaling in het baringskanaal weer. De vlakken van Hodge zijn vier evenwijdige denkbeeldige vlakken. H1 loopt van de bovenrand van de symfysis pubis tot het promontorium van het sacrum en komt overeen met de bekkeningang. H2 loop evenwijdig langs de onderrand van de symfysis pubis. H3 loopt door de spinae ischiadicae en H4 door het uiteinde van het os coccygis. Wanneer de grootste omvang van het hoofd H3 gepasseerd is, zal het bekken geen baringsbelemmering meer vormen.

19. Antwoord A

Heineman M. e.a., Obstetrie en gynaecologie: de voortplanting van de mens, 6e herz.dr. 2007, 2e opl. 2008, Blz. 257.

Het corpus luteum zorgt voor progesteronproductie tot ongeveer 10 weken na de conceptie. Hierna wordt het overgenomen door de placenta.

20. Antwoord B

Hijdra A. e.a., Neurologie, 2010, 4e herz. dr., Blz. 67, 68.

De nervus trigeminus (n. V) is een gemengde sensorische en motorische hersenzenuw. De trigeminus verzorgt de sensibele innervatie van het gezicht en de motorische innervatie van de kauwspieren. De trigeminus heeft drie vertakkingen:

• V1: nervus ophtalmicus (sensorisch): aftakkingen hiervan verzorgen de sensibele innervatie van cornea, corpus ciliare en iris

• V2: nervus maxillaris (sensorisch): sensorische innervatie van wangen, cavum nasi, palatum, bovenlip

• V3: nervus mandibularis (sensorisch en motorisch): motorische innervatie van kauwspieren, onder andere de musculus masseter en sensorische innervatie van kin, onderlip, kaak.

De nervus oculomotorius (n. III) is een motorische hersenzenuw die de oogspieren aanstuurt. De oculomotorius innerveert de volgende spieren:

• m. rectus superior

• m. rectus inferior

• m. rectus medialis

• m. levator palpebrae superior

• m. obliqus inferior

De nervus facialis (n. VII) is een sensorische, motorische en parasympathische hersenzenuw die onder andere aangezichtsspieren aanstuurt:

• m. orbicularis oculi

• m. stapedius

De corneareflex onderzoekt de functie van de nervus trigeminus en de nervus facialis. De afferente (sensorische) banen van de V1 tak van de nervus trigeminus detecteren stimuli op de cornea. In de trigeminus nucleus in de medulla oblongata (hersenstam) wordt deze informatie via interneuronen overgedragen aan de efferente (motorische) banen van de nervus facialis, waarna de motorische respons in gang komt. Het resultaat is het dichtknijpen van de ogen. Er is altijd sprake van een consensuele respons, dat wil zeggen dat het oog dat geen prikkel heeft ontvangen ook dicht wordt geknepen. Dit komt doordat interneuronen de sensibele informatie niet alleen aan de ipsilaterale, maar ook aan de contralaterale motorische takken van de nervus facialis overdragen.

21. Antwoord B

Stilma J. e.a., Oogheelkunde (2e herz. dr. 2008) Reeks Praktische huisartsgeneeskunde, 2008, 2e herz. dr., Blz. 282.

Multipele sclerose is een demyeliniserende aandoening van het centrale zenuwstelsel. Kenmerkend voor de ziekte zijn de “plaques” ofwel gebieden waar de myelineschede van neuronen is aangetast. De precieze oorzaak van de aandoening is nog niet duidelijk, wel bekend is de inflammatoire component van de ziekte. CD4 T-cellen lijken betrokken te zijn. De ziekte kent verschillende klinische uitingen: relapsing-remitting, primair progressief, secundair progressief en fulminant.

De klinische verschijnselen zijn onder andere: visusstoornissen, spraakstoornissen, spierzwakte, sensibele stoornissen. Visusstoornissen worden veroorzaakt door aantasting van de nervus opticus (neuritis optica).

22. Antwoord C

Kuks J. e.a., Klinische neurologie, 2007/2008, 16e herz. dr., Blz. paragraaf 9.6.

Er is hier sprake van een perifere nervus facialis laesie, mogelijk een Bell’s palsy. De nervus facialis innerveert naast de aangezichtsspieren ook de musculus stapedius in het middenoor. In gecontraheerde toestand dempt de musculus stapedius de trillingen van de stapes en beschermt het binnenoor tegen te hoge geluidsniveaus (hyperacusis). In deze casus is dus ook gehoorverandering te verwachten.

23. Antwoord D

Boukes F. e.a., NHG-standaarden voor de huisarts, deel 1 (2012), http://nhg.artsennet.nl/kenniscentrum.htm, 2012, Blz. 711).

De proef van Lasegue wordt uitgevoerd door de patiënt in liggende houding te onderzoeken. Terwijl de patiënt op zijn rug ligt, wordt het gestrekte been omhoog getild. Als de patiënt radiculaire pijnklachten krijgt wanneer het been in een hoek 30-70 graden wordt verheven, is de proef positief. Een positieve Lasegue wordt gezien bij discus herniatie. De pijnklachten worden veroorzaakt door rekking van de wortel en dura bij een reeds door de hernia geprikkelde wortel.

De proef van Romberg wordt uitgevoerd door de patiënt rechtop te laten staan, met de voeten naast elkaar, en tenminste een halve minuut stil te blijven staan. Als dat lukt, wordt gevraagd de ogen te sluiten en nog een minuut zo stil mogelijk te blijven staan.

De test is positief als de patiënt met open ogen wel stil kan blijven staan maar met gesloten ogen niet. De test is negatief als de patiënt zowel met open ogen als met gesloten ogen stil kan blijven staan, of als de patiënt in beide gevallen niet stil kan blijven staan.

Als de proef van Romberg positief is, is er zeer waarschijnlijk sprake van een stoornis in het evenwichtsorgaan of het proprioceptiesysteem, of van de bijbehorende zenuwbanen.

Rijbroekanesthesie is geassocieerd met het cauda equina syndroom. Het cauda syndroom is een ernstig neurologische aandoening waarbij de zenuwen in de cauda equina in gedrang komen. Het gevolg hiervan is een verlies van functie van de plexus lumbosacralis.

Kenmerken symptomen zijn:

• ernstige rugpijn

• anesthesie in het rijbroekgebied

• incontinentie voor faeces

• incontinentie of retentie van urine

• zwakte beenspieren

• sexuele dysfunctie

Mogelijke oorzaken:

• tumor

• trauma

• spinale stenose

Het cauda syndroom vereist spoedbehandeling om ernstige blijvende neurologische schade te voorkomen.

24. Antwoord D

Zie uitleg bij vorige vraag.

25. Antwoord C

Vloten van W., Dermatologie en venereologie, 2003, 3e herz. dr. 2e opl., Blz. 178.

Rosacea tast met name de huid van neus en wangen aan. De aandoening heft een vasculaire component (teleangiëctasieën, erytheem) en een acneïforme component (papels, papulopustels en noduli). Soms ontstaat hyperplasie van de weke delen van de neus (rhinophyma). Het wordt verergerd door blootstelling aan zon en door alcohol, hete dranken, fysieke inspanning, warm en vochtig klimaat, gekruid eten, kortom omstandigheden waarin vasodilatatie plaatsvindt. Rosacea komt vaker voor bij vrouwen en bij mensen met een licht huidtype.

Chronische discoïde lupus erythematodes is een vorm van lupus erythematodes (LE) waarbij enkel de huid is aangedaan, met name in het gelaat, op de borst en rug. De laesies bestaan uit scherpbegrensde, licht schilferende, schotelvormige (discoïde) plaques die licht jeuken. Met name de aan zon blootgestelde huid is aangedaan. Het wordt veroorzaakt door een auto-immuun ontstekingsreactie. Seborroïsch eczeem heeft als voorkeurslocatie de vette huid, dat wil zeggen voorhoofd, hoofdhuid. Systemische LE wordt gekenmerkt door een vlindervormig exantheem.

26. Antwoord B

Lang K. e.a., Ophthalmology: a pocket textbook atlas, 2007, 2nd rev. ed., Blz. 62.

Een epitheeldefect in de cornea dat met fluoresceïne is behandeld wordt zichtbaar onder blauw licht.

27. Antwoord C

Stilma J. e.a., Oogheelkunde, 2008, 2e herz. dr., Blz. 296.

De moeder presenteert de klassieke symptomen van een erosio cornae: pijn, tranen, gevoel dat er iets in het oog zit. De klachten zijn ontstaan direct na het trauma, er is dus geen reden om aan een aanval van acuut glaucoom (drukverhoging in het oog) te denken. Contusio bulbi onstaat na een stomp trauma aan het oog, dat is hier niet het geval. Er zijn ook geen aanwijzingen voor een perforatie.

28. Antwoord B

Harrison's Online, http://www.accessmedicine.com.proxy.ubn.ru.nl:8080/content.aspx?aID=2874254) hfdst. 305.

Deze vrouw presenteert zich met de klassieke symptomen van een galsteenaanval (choledocholithiasis). Hierbij komt een galsteen vast te zitten in de ductus choledochus, waardoor koliekaanvallen optreden. Door de belemmerde afvoer van gal naar het duodenum kan icterus ontstaan. Galstenen komen vaak voor in de “female, fair, fat and forty”.

Pancreaskopcarcinoom is in eerste instantie vaak symptoomloos. Acute pancreatitis presenteert zich met heftige pijn in het epigastrio (vaak uitstralend naar de rug), misselijkheid, braken, koorts, koude rillingen, afgenomen eetlust en soms hemodynamische instabiliteit.

29. Antwoord B

Gooszen H. e.a., Leerboek chirurgie, 2006, 6e dr., Blz. 79.

Bij een spanningspneumothorax is er sprake van een ventielmechanisme waardoor vrije lucht wel de thoraxholte in kan komen, maar er niet meer uit kan stromen. De hoeveelheid lucht neemt steeds verder toe, waardoor de druk op de grote vaten en het hart toeneemt en circulatoire insufficiëntie kan ontstaan. Een hypersonore hemi-thorax past bij dit klinisch beeld. Bij een hematothorax is de percussie juist gedempt door de aanwezigheid van bloed in de thoraxholte.

30. Antwoord B

Thijs L., Acute geneeskunde (7e geh.herz. dr. 2009): een probleemgerichte benadering in acute genees- en heelkundige situatie Blz. 320.

Een spanningspneumothorax vereist snelle handeling om circulatoire insufficiëntie en shock te voorkomen. Door het plaatsen van een dikke infuusnaald kan de vrije lucht in de thorax weer naar buiten stromen, neemt de druk op hart en grote vaten af en voorkomt men ernstige complicaties.

31. Antwoord A

Jongh de T. e.a., Diagnostiek van alledaagse klachten: bouwstenen voor rationeel probleemoplossen (2e herz. dr. 2005), Blz. 528.

E. coli is onderdeel van de normale fecale flora. Via het epitheel van de urinewegen kan het opstijgen en de blaas koloniseren. Andere micro-organismen afkomstig uit de normale fecale flora, zoals Klebsiella en Proteus, kunnen ook urineweginfecties veroorzaken. Dit gebeurt echter minder vaak dan E. Coli. Trichomonas vaginalis veroorzaakt vooral vaginitis.

32. Antwoord B

Hengeveld M. e.a., Leerboek psychiatrie, 2009, 2e geh.herz. dr., Blz. 346.

Patiënten met een obsessief compulsieve stoornis ervaren hun dwanggedachten (obsessies) vaak als opgedrongen en zinloos (egodystoon). Ze veroorzaken angst en spanning; de patiënt probeert de nadelige gevolgen van deze gedachten te onderdrukken of weg te halen door het uitvoeren van handelingen en rituelen. Patiënten met psychotische wanen ervaren hun ideeën niet als vreemd of afwijkend.

Deel B: tabellen met weetjes bij voortgangstoets