HR 13 JULI 2001, NJ 2001, 586 - Arrest

Feiten

Tussen partijen, die op 2 september 1966 met elkaar zijn gehuwd, is in juli 1995 de echtscheiding uitgesproken. Aan de man was bij die beschikking de verplichting opgelegd tot het betalen van partneralimentatie. Na enige wijzigingen is deze verplichting met ingang van 1 september 1996 vastgesteld op ƒ 1.325,-- per maand.

In dit geding heeft de man o.a. verzocht de alimentatieverplichting nader vast te stellen op nihil, daartoe aanvoerend dat de vrouw is gaan samenleven met een ander als waren zij gehuwd.

De vrouw heeft gedurende een paar maanden met een andere man (de betrokkene) samengewoond. De vrouw gaf aan dat dit verblijf tijdelijk was totdat de eigen woning van de betrokkene klaar was. De rechtbank heeft de eerdere beschikking gewijzigd en de alimentatie per 1 januari vastgesteld op f 600,- per maand en het samenlevingsverweer van de man verworpen. Volgens de rechtbank was het de bedoeling dat het verblijf bij de vrouw van tijdelijke aard zou zijn. De vrouw heeft tegen deze beslissing hoger beroep ingesteld.

In hoger beroep heeft het Hof geoordeeld dat sprake is geweest van een samenleven van de vrouw in de zin van art. 1: 160 BW. Het Hof heeft het samenlevingsverweer dus wel aangenomen en op 28 juni 2000 de beschikking van de rechtbank vernietigd en bepaald dat de alimentatieverplichting van de man per 1 januari 1998 van rechtswege is geëindigd. De vrouw heeft tegen deze beslissing beroep ingesteld.

Hoge Raad 

De Hoge Raad moet zich buigen over de vraag of het Hof het samenlevingsverweer juist heeft beoordeeld. De Hoge Raad stelt dat het Hof onjuist heeft geoordeeld door de samenleving als duurzaam te bestempelen. Het Hof meende dat de duurzaamheid niet wordt bepaald door de tijdelijkheid van de relatie, maar door de aard van de relatie gedurende een bepaalde periode. Voor de toepassing van art. 1:160 is echter vereist dat er tussen de samenwonenden een affectieve relatie moet zijn van duurzame aard die meebrengt dat betrokkenen elkaar wederzijds verzorgen, met elkaar samenwonen en een gemeenschappelijke huishouding voeren. Het Hof is van een onjuiste rechtsopvatting uitgegaan, of heeft zijn oordeel onvoldoende gemotiveerd door aan de intentie van de tijdelijke duur van de samenleving voorbij te gaan. 

Het tweede onderdeel van het middel slaagt ook. De vrouw voert aan dat art. 1:160 BW niet van toepassing kan zijn, nu betrokkene op dat moment gehuwd was. Uitgangspunt moet zijn dat art. 1:160 BW restrictief moet worden uitgelegd. Bovendien is de ratio van de bepaling ‘te voorkomen dat ter wille van rechtsgevolgen aan een concubinaat de voorkeur wordt gegeven boven een tweede huwelijk’. Deze mogelijkheid is in casu niet aanwezig, zolang één van de partners nog is gehuwd, waardoor deze situatie niet onder de reikwijdte van het artikel valt. Bij de beoordeling van de behoefte van de vrouw kan de samenleving echter wel worden meegenomen.

Tenslotte stelt de Hoge Raad dat het Hof heeft miskend dat voor de toepassing van art. 1:160 BW mede is vereist dat samenlevende partners elkaar wederzijds moeten verzorgen door ieder bij te dragen aan de gemeenschappelijke huishouding. Het Hof is eraan voorbij gegaan dat de betrokkene slechts kostgeld en meerkosten van de inwoning betaalde. De stelling van de vrouw is niet gemotiveerd weerlegd. 

Conclusie: artikel 1:160 BW moet restrictief worden uitgelegd. Voor een geslaagd beroep op art. 1:160 BW moet tussen de samenwonenden een affectieve relatie bestaan van duurzame aard, die meebrengt dat de gescheiden echtgenoot en die ander elkaar wederzijds verzorgen, met elkaar samenwonen en een gemeenschappelijke huishouding voeren.