Historische Achtergronden Bij de Klinische Beoordeling van Gestoord en Gevaarlijk Gedrag - Koenraadt - 2005 - Artikel

De afgelopen decennia hebben zich in de forensische psychiatrie en psychologie en het Pieter Baan Centrum in het bijzonder de volgende veranderingen voorgedaan:

1. De populatie onderzochten is veranderd

De helft van de onderzochten is tegenwoordig niet van Nederlandse afkomst, de algemene omgang tussen verschillende personen in de samenleving is ook veranderd, zoals tussen mannen en vrouwen en ouders en hun kinderen. Het type delicten waarvoor een pro justitia rapport wordt aangevraagd is ook niet meer hetzelfde. Vermogensdelicten, openbare dronkenschap, bedelarij en landloperij leiden hier haast nooit meer toe. De laatste decennia moet er voor opname in het Pieter Baan Centrum meestal sprake zijn van een ernstig delict.

2. De aard van de rapporten is veranderd

In de jaren 70 en 80 waren de rapporten in een medisch en biologisch psychiatrisch jargon en vanuit een moraliserende inslag geschreven, tegenwoordig zijn de rapporten empirischer, beschrijvender, omvangrijker en gedetailleerder geworden. Er is meer nadruk op de argumentatie en onderbouwing van de beweringen komen te liggen. Hierbij wordt steeds vaker psychometrisch onderzoek  als ondersteuning gebruikt en ook de DSM diagnose en risicotaxatie worden tegenwoordig in het rapport vermeldt.

3. Er is sprake van een toenemende professionalisering

Er worden steeds meer eisen aan de beoefenaren van verschillende vakgebieden en professies gesteld. Als gevolg hiervan specialiseren forensisch gedragsdeskundigen zich steeds meer in aparte soorten delinquenten.

4. Er is sprake van een toenemende protoprofessionalisering

Steeds meer leken gaan inzien wat voor die professionals belangrijk is en wat niet, naarmate zij steeds vaker met dit soort professionals te maken krijgen heeft dat ook effect op de manier waarop zij hun indeling maken over de in te schakelen beroepsgroep en zullen zij basisbegrippen en houdingen overnemen. Juristen zijn als gevolg hiervan gedragskundiger gaan denken en gedragsdkundigen juridischer.

5. Er worden meer statistieken en wiskundige methodes gebruikt

Er zijn steeds meer psychometrische instrumenten te vinden in het forensisch psychologisch onderzoek. De interpretatie van het testpsychologisch onderzoek is sterk gebaseerd op statistische en kwantitatieve methoden, ook worden er steeds meer risicotaxatieinstrumenten gebruikt.

6. Er is sprake van een toenemende juridisering

Door de nieuwe wet op tbs van 1986 mogen oude jaren van tevoren opgemaakt rapporten niet meer voor tbs oplegging worden gebruikt, ook is een dubbelrapportage noodzakelijk geworden. Sinds gedwongen plaatsing mogelijk is en er een longstay afdeling bestaat is het aantal mensen dat weigert behandeld te worden toegenomen.

7. Er is sprake van een toenemende openbaarheid

De hoeveelheid media is in de afgelopen decennia toegenomen, hierdoor zijn er steeds meer journalisten die journalisten die met de rapporteurs mee willen kijken of zelf een soort schaduwonderzoek uitvoeren. Soms krijgen zij de deskundige zover hun diagnostisch inzicht openbaar te maken, wat uiteraard niet de bedoeling is.

8. Er is sprake van een toenemende internationalisering

Omdat veel onderzochten tegenwoordig uit het buitenland afkomstig zijn worden er meer cultureel deskundigen en tolken ingeschakeld. Binnen de forensische wetenschap zelf is er veel meer uitwisseling van informatie dan vroeger, het strafrecht is aan meer internationale regelgeving gebonden dan vroeger.

9. Het strafrechtelijk klimaat is gewijzigd

Rechters leggen steeds langere maatregelen op waardoor er meer penitentiaire instellingen zijn gekomen en de rol van de reclassering in het gevangenisleven is afgenomen. Door het beleidsplan 'de nieuwe inrichting' zijn het aantal cellulaire uren gestegen en de mogelijkheden tot arbeid in de instellingen gedaald, er worden meer gedetineerden in 1 cel gezet.