Fafianie/KSN - Arrest

HR 30 maart 2012, NJ 2012, 583 (Fafianie/KSN)

Casus
Werknemer Fafianie stelt een loonvordering in. Werkgever KSN betwist primair dat een arbeidsovereenkomst tot stand is gekomen en voert subsidiair aan dat Fafianie hooguit aanspraak heeft op loon over een beperkte periode. De kantonrechter verwerpt het primaire verweer en honoreert het subsidiaire verweer, met als gevolg dat hij de loonvordering slechts over een beperkte periode toewijst. Fafianie stelt appel in en vordert alsnog integrale toewijzing van zijn loonvordering. KSN stelt geen incidenteel appel in, ook niet voorwaardelijk. Het hof komt tot het oordeel dat geen arbeidsovereenkomst tot stand is gekomen. Aangezien alleen het afgewezen deel van de vordering aan het hoger beroep is onderworpen en het hof zich met de afwijzing daarvan verenigt, zij het op een andere grond, bekrachtigt het hof het bestreden vonnis.

Hoge Raad
De grenzen van het geschil in hoger beroep worden in beginsel bepaald door de appeldagvaarding, de memorie van grieven en door een eventueel incidenteel beroep.
Voor zover de geïntimeerde in het dictum van het vonnis van de eerste rechter in het gelijk is gesteld, behoeft hij de stellingen die hij in dit verband in eerste instantie had verdedigd, maar die door de eerste rechter buiten behandeling zijn gelaten of verworpen, niet opnieuw door een incidenteel appel aan het oordeel van de appelrechter te onderwerpen.

De devolutieve werking van het appel, waardoor de proces-economie wordt gediend, brengt immers mee dat, zodra een of meer grieven doel treffen en op zichzelf tot vernietiging van het bestreden vonnis moeten leiden, de niet prijsgegeven stellingen die de geïntimeerde in dit verband in eerste instantie heeft verdedigd alsnog, dan wel wederom moeten worden beoordeeld.

Doordat KSN geen (voorwaardelijk) incidenteel beroep heeft ingesteld tegen het vonnis van de kantonrechter voor zover daarbij de vordering van Fafianie is toegewezen, is dat vonnis in zoverre in kracht van gewijsde gegaan met als gevolg dat het oordeel van de kantonrechter, waarop die toewijzing berust onherroepelijk werd en gezag van gewijsde verkreeg dat in een ander geding tussen de partijen zou kunnen worden ingeroepen (artikel 236 Rv).

In een zodanig geval kan met het oog op het voorkomen van tegenstrijdige onherroepelijke rechterlijke uitspraken, niet worden aanvaard dat in een door de appellant tegen het voor hem ongunstige gedeelte van het dictum ingestelde hoger beroep het primaire verweer van de geïntimeerde op grond van de hoofdregel van de devolutieve werking opnieuw zou kunnen (en moeten) worden beoordeeld, zonder dat geïntimeerde (voorwaardelijk) incidenteel appel heeft ingesteld tegen het voor hem ongunstige, op de verwerping van zijn verweer berustende gedeelte van het dictum teneinde te voorkomen dat dit gedeelte van het dictum in kracht van gewijsde gaat en de daaraan ten grondslag liggende beslissing van de eerste rechter gezag van gewijsde verkrijgt.

Onbeperkte toepassing van de genoemde hoofdregel van de devolutieve werking zou immers tot gevolg kunnen hebben dat – zoals in deze zaak is gebeurd – de appelrechter over hetzelfde geschilpunt een ander oordeel bereikt dan de eerste rechter, zodat na het in kracht van gewijsde gaan van de uitspraak van de appelrechter met betrekking tot dat geschilpunt twee tegenstrijdige onherroepelijke rechterlijke beslissingen met gezag van gewijsde zouden bestaan.

Nu KSN heeft nagelaten (voorwaardelijk) incidenteel hoger beroep in te stellen tegen het vonnis van de kantonrechter voor zover daarbij de vordering van Fafianie was toegewezen, kon het hof het primaire verweer van KSN niet meer in zijn beoordeling van het hoger beroep betrekken.