Eurosportief 2000 c.v./X - Arrest

Eurosportief 2000 c.v./X (HR 25 november 2005, LJN AU4042; NJ 2007/141 m.nt. C.J.H. Brunner)        

Gevaarzetting; sport- en spelsituatie?   

Casus

X heeft zich opgegeven voor een door Eurosportief 2000 c.v. (hierna: Eurosportief) georganiseerde beginnerscursus skeeleren. De lessen werden gegeven op een geasfalteerde skeelerbaan. Aan het begin van de les werden de cursisten skeelers alsmede knie- en polsbeschermers uitgereikt. Bij de eerste les werd de leerlingen verteld dat zij een helm konden pakken indien zij daaraan behoefte hadden. Bij de derde les is X gevallen. Daarbij liep zij zodanig hoofdletsel op dat zij de volgende dag overleed. De echtgenoot van X heeft Eurosportief aansprakelijk gesteld voor onder meer de uitvaartkosten. Als grondslag is aangevoerd dat Eurosportief is tekort geschoten in haar zorgplicht door niet van de cursisten, die allen beginners waren, te verlangen dat zij een helm zouden dragen.

Rechtsgang

De rechtbank heeft de vordering afgewezen. Het hof heeft de vordering echter toegewezen. Volgens het hof bestaat er juist voor cursisten die geen ervaring hebben in het skeeleren een verhoogd gevaar voor vallen en voor daaruit voortvloeiend letsel. Van een organisator van een skeelercursus voor beginners mag worden verwacht dat de cursisten voorafgaand aan de cursus indringend worden gewaarschuwd voor die gevaren, aldus dat iedere cursist een afgewogen beslissing kan nemen om beschermingsmiddelen te dragen. Dit geldt ook voor het gevaar van hoofdletsel, dat weliswaar minder vaak voorkomt, maar doorgaans veel ernstiger van aard is en beduidend ingrijpender gevolgen kan hebben. Aangenomen moet worden dat Eurosportief op dat gevaar van hoofdletsel ook bedacht had moeten zijn in situaties als de onderhavige, waarin door de cursisten langzaam wordt gereden op een effen, geasfalteerde baan en geen gevaarlijke manoeuvres worden verricht. De mededeling van de cursusleider aan de leerlingen dat zij een helm konden pakken als zij daar behoefte aan hadden, kan niet worden aangemerkt als een dringend advies aan de cursisten. Dit brengt mee dat Eurosportief is tekortgeschoten in de op haar rustende zorgplicht om de cursisten minst genomen dringend te adviseren een valhelm te dragen. Als aspect van dit vereiste dringend advies heeft te gelden dat van de cursusleider in het kader van zijn voorbeeldfunctie jegens de cursisten kan worden gevergd dat hij zelf tijdens de lessen een helm zou hebben gedragen, maar dat heeft hij nagelaten, hetgeen Eurosportief moet worden toegerekend.  

Aan deze zorgvuldigheidsverplichting en de uit schending daarvan voortvloeiende aansprakelijkheid wordt niet afgedaan door de omstandigheid dat het gaat om een sport die het risico van vallen met zich brengt. Het betreft hier geen letsel dat door de ene aan de andere sportbeoefenaar wordt toegebracht. Aangenomen moet worden dat X een dringend advies een valhelm te dragen zou hebben opgevolgd. Het door haar opgelopen dodelijk letsel moet dan ook worden toegerekend aan het feit dat Eurosportief heeft nagelaten aan haar hiervoor omschreven zorgvuldigheidsverplichting te voldoen. Het overlijden van X als gevolg van de valpartij was niet zozeer onvoorzienbaar dat dit Eurosportief niet zou kunnen worden toegerekend, mede gezien de aard van de aansprakelijkheid en de ernst van het door haar opgelopen letsel. 

Volgens Eurosportief houdt de vermelding in het inschrijfformulier dat deelname ‘voor eigen rekening en risico geschiedt’ een contractuele uitsluiting van aansprakelijkheid in. Die uitsluiting is onder de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid echter onaanvaardbaar en moet daarom buiten toepassing blijven. Daar komt nog bij dat uit dit eenzijdig door Eurosportief opgestelde beding niet blijkt dat het ook geschreven is voor ernstige schadesoorten als bedoeld in artikel 6:108 BW.    

In cassatie heeft Eurosportief onder meer een beroep gedaan op de stelling dat X zich met skeeleren vrijwillig heeft blootgesteld aan het aan die sport inherente risico van vallen. De Hoge Raad verwerpt dit beroep aangezien dit mogelijk bekende risico Eurosportief niet van haar aansprakelijkheid terzake van het treffen van veiligheidsmaatregelen ontsloeg. Voorts overweegt de Hoge Raad dat het hof, op grond van de omkeringsregel mocht aannemen dat X het advies een helm te dragen zou hebben opgevolgd, indien dit advies haar was gegeven. Nu door Eurosportief niet is bewezen dat X dit advies niet zou hebben opgevolgd, staat het causaal verband tussen de normschending en het ongeval vast, aldus de Hoge Raad. Tot slot is ook de Hoge Raad van mening dat een beroep op het exoneratiebeding in deze zaak niet kan slagen. De Hoge Raad laat het arrest van het hof in stand.

De specifieke normen die gelden tussen deelnemers aan een sport- en spelsituatie ten opzichte van elkaar, zijn dus niet van toepassing als het gaat om de verantwoordelijkheid van een organisator van bijvoorbeeld een skeelercursus.