Vragen

Vraag 1 (12 punten)

Geef een voorbeeld van de toepassing van het zogenaamde ‘strategisch besluitbegrip’ (4 punten), leg uit wat er zo ‘strategisch’ is aan de toepassing van het besluitbegrip in het door u genoemde voorbeeld (4 punten) en welk doel met deze toepassing in het genoemde voorbeeld wordt gediend. (4 punten).

Vraag 2 (14 punten)

Schildersbedrijf De Goeje komt door het slechte weer in de zomer van 2013 in tijdnood bij het schilderen van een groot pand aan het Rapenburg. De Goeje huurt daarom drie Bulgaarse schilders in om de klus af te maken. Tijdens een controle van de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) blijkt dat De Goeje niet beschikt over de vereiste tewerkstellingsvergunningen. De Minister van SZW legt het bedrijf daarom een boete op van 36.000 euro wegens drie overtredingen van artikel 2 Wet arbeid vreemdelingen (WAV). De Goeje maakt bezwaar en gaat, na afwijzing van zijn bezwaar, in beroep.

Bij de rechtbank voert De Goeje onder meer aan dat installatiebedrijf Pieterse geen boete opgelegd heeft gekregen, terwijl één van de drie Bulgaren ook voor dat bedrijf werkzaamheden heeft verricht aan hetzelfde pand. Verder voert De Goeje aan dat hij praktisch de hele klus zelf heeft uitgevoerd en dat de Bulgaarse schilders hem alleen de allerlaatste dag hebben geholpen. Gelet op deze omstandigheden meent De Goeje dat de boete ten onrechte is opgelegd en in ieder geval veel te hoog is. De Minister van SZW verweert zich met het argument dat de rechter in dit geval uitsluitend marginaal mag toetsen aan de beginselen van behoorlijk bestuur.

Vraag 2a

Op welke (materiële) beginselen van behoorlijk bestuur doet De Goeje een beroep? (6 punten)

Vraag 2b

Hoe beoordeelt u het standpunt van de minister dat de rechter marginaal moet toetsen? (8 punten)

Vraag 3 (16 punten)

De buren van Willem de Bruijn klagen al jaren over vermeende geluidsoverlast van Willem. Voor de burgemeester is dat reden gebruik te maken van zijn bevoegdheid uit artikel 174a lid 1 Gemeentewet: hij laat de woning per 1 september 2013 voor een maand dichtspijkeren. Willem is hierdoor gedwongen tijdelijk andere woonruimte te zoeken. Het bezwaar dat Willem tegen dit besluit maakt, wordt ongegrond verklaard. Bij uitspraak van 14 februari 2014 verklaart de bestuursrechter het beroep van Willem echter gegrond. De rechter oordeelt dat niet is komen vast te staan dat Willem de geluidsoverlast heeft veroorzaakt en vernietigt zowel de beslissing op bezwaar als het primaire besluit van de burgemeester. De burgemeester gaat niet in hoger beroep.

Willem heeft echter inmiddels wel schade geleden als gevolg van het handelen van de burgemeester. Hij heeft 800 euro betaald voor de huur van een kamer waar hij heeft verbleven gedurende de periode dat zijn woning gesloten was. Willem vraagt zich af of hij deze schade op de gemeente kan verhalen.

Vraag 3a

Moet de gemeente de schade vergoeden? (8 punten)

Vraag 3b

Welke rechtsweg(en) kan Willem daarvoor bewandelen? (8 punten)

Vraag 4 (30 punten)

De Vrouwen Partij

Sinds kort kent Nederland de zogenaamde Vrouwen Partij. Deze kleine en jonge partij ‘ijvert’, blijkens haar eigen website, ‘voor meer respect voor vrouwen’. De partij wil ‘het aandeel vrouwen, in alle bestuurslagen vergroten tot een aantal dat representatief is voor de bevolkingsopbouw’.

Toch ontbrak de partij op het stembiljet voor de verkiezing van de leden van het Europees Parlement. Dat kwam, omdat het Centraal Stembureau bij besluit van 12 april 2014 de ingediende kandidatenlijst van deze partij ongeldig had verklaard op basis van artikel I 4 van de Kieswet. Reden: de vereiste waarborgsom van 11.250 euro was niet betaald, zie artikel I 5 sub b juncto artikel H 12 lid 1 juncto artikel Y 2 Kieswet. Het besluit werd op 12 april 2014 aan de Vrouwen Partij verzonden. De bestuursleden van de Vrouwen Partij waren over deze gang van zaken zeer verontwaardigd, omdat het de Vrouwen Partij naar eigen zeggen op deze manier onmogelijk werd gemaakt om het passief kiesrecht uit te oefenen en aan de verkiezingen deel te nemen. Voor een kleine partij is het eenvoudig niet mogelijk om zo’n groot bedrag bij elkaar te krijgen

De bestuursleden van de Vrouwen Partij hebben geen juridische kennis. Zij verkeerden dan ook in de veronderstelling dat er geen rechtsbescherming openstond tegen de ongeldigverklaring van hun kandidatenlijst. Daar stond immers niets over vermeld in het besluit van de Centraal Stembureau.

Op 25 april 2014 belt de secretaris van de Vrouwen Partij zekerheidshalve toch nog maar even naar het gratis telefonisch spreekuur van een advocatenkantoor. Het bestuurslid wordt verteld dat hier een (verkorte) beroepstermijn van vier dagen geldt, die reeds is verstreken. Om die reden zou de partij geen enkele kans meer maken, omdat de bestuursrechter ambtshalve toetst of dergelijke termijnen in acht worden genomen. Inmiddels zijn de verkiezingen voor het Europees Parlement voorbij en is het stof weer een beetje neergedaald bij de Vrouwen Partij. De kwaadheid is echter niet minder. De partij vraagt zich af of ze wel goed is voorgelicht door het advocatenkantoor. Bovendien wil men volgend jaar bij de verkiezingen voor Provinciale Staten beter beslagen ten ijs komen. Inmiddels heeft de partij het VN-Vrouwenverdrag erop nageslagen, en daarin de artikelen 3 en 7 aangetroffen.

Het bestuur van de Vrouwen Partij besluit advies in te winnen bij de rechtswinkel waar u werkt. De voorzitster van de rechtswinkel vraagtt u om een (juridische) notitie die antwoord geeft op de vragen van de Vrouwen Partij.

Schrijf deze notitie en besteed daarbij aandacht aan de onderstaande drie punten:

• Of en zo ja waar in het algemeen (dus los van de termijnoverschrijding) beroep kan worden ingesteld tegen een beslissing van het Centraal Stembureau over de geldigheid van een kandidatenlijst, en of er dan eerst bezwaar moet worden gemaakt. (10 punten)

• Of het verhaal van het advocatenkantoor over de termijnoverschrijding klopt. (5 punten)

Voor de kwaliteit van de notitie worden maximaal 5 punten toegekend.

• Een beoordeling van de vraag of de Vrouwen Partij zich bij de rechter kan beroepen op de artikelen 3 en 7 Vrouwenverdrag. (10 punten)

Antwoordindicatie

Vraag 1

De ratio van het strategisch besluitbegrip is het bieden van bestuursrechtelijke rechtsbescherming, omdat artikel 8:1 Awb de toegang tot de bestuursrechter koppelt aan het besluitbegrip (4 punten). Het strategische karakter komt door de extensieve interpretatie van artikel 1:3 lid 1 Awb: iets wat strikt genomen geen besluit is, wordt via rechterlijke interpretatie toch onder het besluitbegrip gebracht. (4 punten). Voorbeelden: bestuurlijk rechtsoordeel / gedoogverklaring / zelfstandig schadebesluit (4 punten). [Het antwoord kan ook worden gegeven met toepassingen van het strategisch besluitbegrip door de wetgever: de afwijzing van de aanvraag (artikel 1:3 lid 2 Awb) of de gelijkstellingen van 6:2 Awb en 8:2 Awb.]

Vraag 2

• Er wordt een beroep gedaan op het gelijkheidsbeginsel (2 punten), art. 1 Grondwet OF artikel 26 IVBPR OF ongeschreven (1 punt) en op het evenredigheidsbeginsel (2 punten) (art. 3:4 lid 2 Awb) (1 punt). [NB: verbod van willekeur is niet juist.]

• Dit standpunt is onjuist. De hoogte van deze bestuurlijke sanctie moet vol worden getoetst aan het evenredigheidsbeginsel (6 punten). Dit volgt (onder andere) uit artikel 6 (lid 2) EVRM OF EHRM Öztürk (2 punten)  [Voor maximaal 4 punten: een algemeen verhaal uit ABRvS Praxis/Maxis over wel/geen marginale toetsing wegens afwezigheid/aanwezigheid van beleidsvrijheid/discretionaire ruimte in een bepaling van de WAV.]

Vraag 3a

Ja. De door artikel 8:88 Awb of 6:162 BW vereiste onrechtmatigheid is hier gegeven door het onherroepelijk door de bestuursrechter vernietigde besluit van de burgemeester (4 punten). Ook is in dit geval de toerekenbaarheid in beginsel gegeven (2 punten). Zie HR Van Gog/Nederweert (2 punten). [Toetsing aan criteria causaliteit, relativiteit, schade, eigen schuld en verjaring kan eventueel tot compensatiepunten leiden voor de vier punten van de toerekenbaarheid, mits het totaal van deze vraag op 8 blijft.]

Vraag 3b

De hoogte van het bedrag maakt hier het verschil: is de gevraagde vergoeding ten hoogste 25.000 euro of niet (2 punten), zie artikel 8:89 lid 2 Awb (2 punten). De 800 euro die Willem vordert, geven hem een keuze. Hij kan naar de civiele rechter (2 punten) of naar de bestuursrechter (2 punten).

Vraag 4

Het Centraal Stembureau is een bestuursorgaan (a-orgaan, art. 1:1 sub a Awb), de ongeldigverklaring is een beschikking (art. 1:3 lid 1 juncto lid 2) en de Vrouwen Partij is belanghebbende (art. 1:2 lid 1). [NB: het gaat hier niet om de behartiging van collectieve of algemene belangen in de zin van lid 3]. De rechtsgang tegen deze besluiten is bijzonder. Artikel I 7 lid 1 Kieswet stelt beroep open op de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, in te dienen binnen vier dagen. Alternatieve rechtsbron: artikel 8:1 Awb, juncto 8:6 Awb, juncto hoofdstuk 2 van bijlage 2 Awb. Bezwaar hoeft niet te worden ingediend, omdat artikel I4 Kieswet voorkomt op de Regeling rechtstreeks beroep (artikel 7:1 lid 1 sub g Awb). Alternatieve rechtsbron: I7 lid 2 juncto D9 Kieswet. [artikel I 8 Kieswet, de verzuimregeling, is niet relevant. De Vrouwen Partij heeft immers het geld niet.] Punten: max 4 punten voor de bijzondere bestuursrechter, max 4 punten voor de uitzondering in bezwaar, max 2 punten voor de algemene bestuursrechtelijke achtergrond.

Voor de Europese verkiezingen was de termijn van vier dagen inderdaad verstreken, zie I 7 Kieswet. En de bestuursrechter toetst termijn overschrijdingen (zijnde bepalingen van openbare orde) inderdaad altijd ambtshalve. Maar in dit geval had de termijnoverschrijding waarschijnlijk verschoonbaar geacht kunnen worden in de zin van artikel 6:11 Awb. (3 punten). Het Centraal Stembureau had immers nagelaten een rechtsmiddelenverwijzing op te nemen in de zin van (artikel 3:45 Awb) [NB: artikel 6:23 Awb is voor besluiten in bezwaar of (administratief) beroep]. Het ontbreken van een rechtsmiddelenclausule kan in combinatie met een (destijds) niet professioneel bijgestane eiser een verschoonbare termijnoverschrijding opleveren. Zie de uitspraak ABRvS Verschoonbare termijnoverschrijding. (2 punten). De inroepbaarheid bij de nationale rechter van de beide artikelen wordt bepaald door de ‘een ieder verbindendheid’ in de zin van artikel 93 en 94 Grondwet (2 punten), nader ingevuld door HR Collectieve Acties Spoorwegen (2 punten), wat er per saldo op neerkomt dat de betrokken bepalingen, gezien hun inhoud, als objectief recht in de nationale rechtsorde moeten kunnen functioneren. Dat betekent dat ze voldoende nauwkeurig en concreet moeten zijn en niet een opdracht voor de wetgever inhouden (2 punten). Dit kader kan op verschillende manieren worden toegepast. 1) In HR SGP is reeds uitgemaakt dat artikel 7 Vrouwenverdrag een ieder verbindend is. Dat zal dan ook hier het geval zijn (2 punten). 2). Toepassing van de Spoorwegstakingscriteria op artikel 3 (en 7) Vrouwenverdrag, waarbij aan de hand van enige termen uit die artikelen de rechtstreekse werking wordt beoordeeld (2 punten per artikel). 3) Verschil aanbrengen tussen artikel 3 en 7 Vrouwenverdrag en meer kans geven op artikel 7 dan op artikel 3 (2 punten). [NB: voor de toepassing van het juridisch kader zijn maximaal 4 punten te verdienen.]

Voor de kwaliteit van het essay is voor 3 of meer punten vereist dat er een minimale structuur en samenhang is aangebracht (geen pure opsommingen of het zonder enige context los beantwoorden van vragen), dat er op enig niveau juridisch geredeneerd wordt en het (juridisch) Nederlands fatsoenlijk is.