HC 4A Schadebegroting

Vandaag

• Schadevergoedingsrecht; overzicht afdeling 6.1.10 BW
• Wat is schade?
• Is er schade
  
  • Gevalsvergelijking
  • Problemen
• Focus op verschillende soorten schade
  
  • Vermogensschade/art. 6:96
• Hoe wordt schade begroot? Art. 6:97 BW
  
  • Concrete schadebegroting 
  • Abstracte schadebegroting

Schadevergoedingsrecht, overzicht

In beginsel krijg je alle schade die je lijdt krijg je vergoed, maar er zijn uitzonderingen.

Afhankelijk van toerekening naar redelijkheid, niet toerekening onrechtmatige daad maar de toerekening van schadeposten aan degene die aansprakelijk is gesteld. 

Wat is schade?

Schade als gevolg van onrechtmatige daad, maar ook als gevolg van wanprestatie (6:74), zaakwaarneming (6:200) en ontbinding (6:277). Schadebegroting kan dus op meerdere gronden plaatsvinden. 

Feitelijk en normatief begrip. Patiënt in coma, recht op smartengeld? Dan meer sprake van een normatief begrip. Het is een gemengd begrip. Bij de begroting is sprake van rechterlijke vrijheid (6:97), maar wel toetsing in cassatie van manier waarop schadebegrip is uitgelegd en de wijze van begroting (abstract/concreet). 

Er is geen wettelijke definitie, maar wel twee belangrijke verschijningsvormen art. 6:95 BW.

1. Vermogensschade (materiële schade) art. 6:96 BW
   1. Geleden verlies, gederfde winst en diverse kostenposten. 
      1. Gebroken been operatie (geleden verlies), tijdje niet werken (gederfde winst).
   2. In beginsel altijd volledig vergoeden. 
2. Ander nadeel (immateriële/ideële schade): art. 6:106 BW (smartengeld) art. 7:510 (Pakketreizen).
   
   1. Vaak in geval van letsel (maar niet alleen voor letsel).
   2. Alleen vergoeden indien de wet dit bepaalt (art. 6:95 BW).
   3. Naar billijkheid (art. 6:106 lid 1), dus niet volledig.

Schade: onderscheid naar aard van de schade van belang voor causaliteit (6:98) en matiging (6:109).

1. Zaakschade (kapotte schade).
2. Personenschade (letsel- en overlijdensschade en immateriële schade).
3. Zuivere vermogensschade (aandelen gekocht en ineens storten de aandelen in).

Personenschade is de meest erge post, sneller toegerekend en minder stel gematigd. 

Is er schade?

Vermindering of nadeel (vermogen, levensvreugde). Zuiver emotioneel belang is geen rechtens relevant belang, het moet een kwantificeer belang zijn.

Vergelijking tussen twee toestanden, de situatie met en die zonder de schadeveroorzakende gebeurtenis. 

Csqn tussen schadeveroorzakende gebeurtenis en schade, bepaal je tegelijkertijd. Vaak meer aan de hand dan alleen schade, ook gederfde inkomsten en levensvreugde etc. Hypothetische situatie, je weet nooit zeker als schadeoorzaak niet had plaatsgevonden. Begroting bijv. via statistische gegevens.

Onderscheid positief en negatief belang (afgebroken onderhandelingen/contractenrecht).

Positief: alsof contract goed was uitgevoerd àgederfde winst (wanprestatie).

Negatief: alsof contract niet was gesloten àKosten (wilsgebreken).

In feite bij wanprestatie een vergelijking maken, met en zonder wanprestatie. Nu positief en negatief. Bij wilsgebreken wil je de situatie waarin geen contract is geweest, bij wanprestatie juist wel gesloten. 

Hofstad heeft aandelen overgedragen aan Rixtel, had nog een vordering op verzekeringsbedrijf maar is niet meer te innen want Rixtel heeft de assurantieportefeuille naar zichzelf overgemaakt. Provinciale failliet. 

HR: vergelijking tussen twee toestanden, met en zonder schadeveroorzakende gebeurtenis.

Niet alleen van belang of de Provinciale in die situatie voldoende winst had kunnen genereren om de vordering van Hofstad te voldoen maar ook, in het geval de Provinciale daartoe niet instaat zou zijn gewest in hoeverre Hofstad verhaal zou hebben kunnen nemen op de assurantieportefeuille, of indien de koopsom daarvan wel zou zijn voldaan, op die koopsom. 

Soms problematisch

Er zijn weinig aangrijpingspunten voor de rechter.

Arrest Wrongful life: Baby Kelly, moeder wist dat genetische afwijking in de familie was. In centrum gekeken of afwijking was, centrum niet gedaan. Grote afwijking. Kelly zou niet hebben ontstaan als er geen onrechtmatige daad is geweest. Vergelijking gehandicapt leven en niet bestaan onmogelijk.

Verlies van een kans, onzekere schade. Dan weet je dat er onrechtmatig is gehandeld, maar je weet de omvang van de schade niet. De situatie als het niet was plaatsgevonden, niet had kunnen kennen (op tijd/te laat diagnose gesteld en dan ziekte voorkomen?). 

Proportionele aansprakelijkheid, onzeker causaal verband. Asbest versus roken als oorzaak van kanker?

Mislopen nagestreefd immaterieel (niet op geld waardeerbaar) voordeel.

• Genotsderving = geen zelfstandig schadepost in NL
  • Concertkaartjes verkeerd bezorgt, mist concert. In NL krijg je alleen ticketprijs vergoed.
• Geen ‘ander nadeel’ in de zin van art. 6:106 BW (uitzondering art. 7:510 BW)

Kosten ter verkrijging van dat voorstel als schade?

• Kosten hebben hun doel gemist.
• Maar kosten waren anders (in hypothetische situatie) ook gemaakt.
• En was het voordeel anders (in hypothetische situatie) wel genoten?

Genotsderving

Arrest Burger/Brouwer (Rally Parijs/Dakar): Ondeugdelijke (gehuurde) motor. Gemist (onstoffelijk) voordeel en plezier van deelname. Gederfd genot door ondeugdelijke motor.

Hij wilde vergoeding kosten deelname (inschrijving, monteur etc.)

HR ja, waarde gemist voordeel is gedane uitgave (Hof zei nee want uitrijden had je deze kosten ook gemaakt).

Arrest Pollen/Linssen (Luxe motorjacht met gebreken): Gebrekkig/lange herstelperiode, gemist voordeel want niet volledig van jacht kunnen genieten doordat het steeds bij de monteur lag.

Vergoeding kosten als liggeld en verzekering? Vergoeding waardedaling?

HR niet alle uitgaven zijn vergeefs gemaakt. Waarde gemist voordeel is niet alle gedane uitgaven, jacht niet volledig onbruikbaar en kosten niet helemaal vergeefs gemaakt.

Samengevat: de vergeefs gemaakte kosten kunnen worden vergoed voor zover redelijk, het is geen ander nadeel het valt onder vermogensschade. Er moet een drempel worden bereikt dat het gemist voordeel substantieel moet zijn. Behoedzaamheid. Maar gemist voordeel kan meer zijn dan de gemaakte uitgaven (ergernis, teleurstelling, frustratie). Artikel Beumers pleit voor ruimhartige toekenning.

Vermogensschade art. 6:96 BW

Geleden verlies, gederfde winst en overige kosten

Sub a: bereddingskosten, schadebeperkingsplicht om schade te voorkomen (bijv. stutten huis na aanrijding auto tegen je huis, sterke link met art. 6:101 BW). Door beperken van de schade zijn de kosten beperkt.

Sub b: administratie- en expertisekosten, soms overtreffen deze de schade. 

Sub c: incassokosten, betaal je niet binnen 14 dagen dan betaal je de incassokosten.

In alle gevallen genoemd in lid 2 … (dubbele) redelijkheidstoets

1. De hoogte van de kosten zelf moet redelijk zijn.
2. Het maken van kosten moet redelijk zijn.

Lid 2 sub b: administratie- en expertisekosten. Kosten ter vaststelling van aansprakelijkheid.

HR 16 okt 1998: Amev/Staat.

Bureau schadeafwikkeling van Ministerie van Financiën (BSA), voor de staat intern afwikkelen van schade. Het betrof afwikkeling van 39 relatief eenvoudige schadevoorvallen (erkenning aansprakelijkheid + prompte betaling Amev). Wat doet de staat betreft de kosten? Forfaitaire bedragen, interne kosten voor werkzaamheden ter vaststelling van schade en aansprakelijkheid en ter verkrijg van voldoening buiten rechte. 

Amev zei kosten sowieso in dienst, sub b ziet op externe bureaus, forfaitaire bedragen zijn te hoog.

HR zei maken van de kosten is redelijk, de hoogte niet 50%. Hoogte niet in overeenstemming met de eenvoud waarmee de gevallen konden worden afgehandeld.

Eerst kijken of maken van kosten redelijk is, daarna kijken of hoogte van kosten redelijk is.

HR 21 maart 2003: Kostenverhaal opsporingsonderzoek premiefraude.

Afdrachtsfraude, premie werd door werkgever niet afgedragen (werknemers niet officieel in dienst). 

Kosten verhalen op de fraudeurs. Doen opsporingsonderzoek is bepaald in publieke recht, publiek recht geeft geen optie om die kosten te verhalen. 

Kosten gemaakt algemeen belang + in publieke recht geen kostenverhaal mogelijk (doorkruisingsleer).

Wat in publiekrecht niet mogelijk is, mag niet via het privaatrecht mogelijk gemaakt worden.

Art. 6:96 BW vormt geen zelfstandige grondslag voor een schadevergoeding, we hebben een grondslag voor aansprakelijkheid nodig. Dus voor de begrotingsfase en niet aansprakelijkheidsfase!

HR 13 maart 2015. 

Middel wordt niet goedgekeurd dus kan niet worden geïmporteerd, positief contract belang wordt gevorderd.

Kosten vergoed ook al is geen sprake van schade (gemiste winst)?

HR: dat als vast is komen te staan, dat sprake is van

1. Condicio sine qua non tussen aansprakelijkheid scheppende gebeurtenis en de kosten
2. Kosten die in zodanig verband staan met die gebeurtenis die toegerekend kan worden aan de aansprakelijke persoon. 
3. Het redelijk was om in verband met een onderzoek naar de mogelijke gevolgen van die gebeurtenis deskundige bijstand in te roepen.
4. En daartoe gemaakte kosten redelijk zijn.

Voor vergoeding van de kosten is echter niet vereist dat uiteindelijk komt vast te staan dat schade is geleden. In redelijkheid worden toegerekend gezien aard en aansprakelijkheid schade en is het redelijk om deskundige bijstand in te roepen en die kosten daarvan redelijk zijn. 

Schade bestaat uit de kosten die zijn gemaakt voor de vaststelling dat er geen sprake van schade is, daardoor is er dus weer schade geleden.

Bravenboer-Elvia; Schadevergoeding bij onrechtmatige gedraging/toerekenbare tekortkoming terwijl geen schade is geleden, dan wel schadevergoeding.

Lid 4: Minimum incassokosten bij handelstransacties.

Lid 5: Wet normering buitengerechtelijke incassokosten en bijbehorend besluit: regels mbt kosten ter verkrijging van voldoening buiten rechte. 

• Staffel; maximumtarief (omvang), Rapport BGK-integraal (kosten buitengerechtelijke bijstand).

Lid 6 (en 7): 14-dagenbreif, verzuim vereist, ontvangsttheorie (niet dagtekening).

Schadebegroting art. 6:97

De rechter begroot de schade op de wijze die het meest met de aard ervan in overeenstemming is. 

• Zaakschade zorgt ervoor dat rechter abstract begroot.
• Persoonsschade zorgt ervoor dat de rechter concreet begroot. 

Toekomstige schade art. 6:105 BW:

• Uitstellen tot duidelijk is wat het letsel is. 
• Bij voorbaat uitkeren
  
  • Soms ineens (lump sum).
  • Periodieke uitkering (bijstellen als kosten toenemen/afnemen, lid 2).

Schadebegroting is in beginsel concreet, het slachtoffer staat centraal. 

• Welke uitgaven zijn er gedaan voor zijn letsel? 
• Welke inkomsten zijn er gemist (inkomsten- en toekomstschade)?

Concrete schadevergoeding, HR 30 nov 2007

Bedrag ineens uitgekeerd, toekomstige schade teruggerekend. 

HR Zoveel als redelijkerwijs mogelijk is de werkelijk geleden en te lijden schade dient te begroten. 

Pas in 2005 Hof, terwijl het gebeurde in 1980, aantal ontwikkelingen in het nadeel van de patiënt. Nieuw belastingstelsel, meer betalen. Hij moet 1 datum kiezen waarbij hij aannames heeft, toekomst haalt de werkelijkheid in, wet verandert, meer geld nodig en dit had moet worden meegenomen tussen 1980 en 2005. 

Dus niet alleen op de verwachtingen op de peildatum. 

Abstracte schadebegroting, HR 19 april 1986

Uitzondering op de concrete begrotingsschade, stagnatieschade (stroom is uitgevallen/grondstoffen zijn niet geleverd). HR: Geen rechtsregel dat stagnatieschade altijd abstract moet worden begroot. Bewijzen dat concreet schade is geleden. 

In beginsel concreet, tenzij..

• Wet normering incassokosten (6:96 lid 4 ev)
• In geval van ontbinding van koop, wanneer de zaak een dagprijs heeft, schadevergoeding is gelijk aan het verschil (7:36)
• Dekkingskop (7:37)
• Is wel een minimum (7:38)

Wettelijke rente, HR 14 jan 2005. 

Schadevergoeding op niet betalen van een bedrag in geld.

Aansprakelijkheid? Ja van de staat want onterecht accijnzen geïncasseerd. Ahold vordert de accijnzen en de renteschade op de accijnzen. AH heeft doorberekend aan consument. Maar HR zegt gaat om fixatie van de schade omwille van de rechtszekerheid en de handteerbaarheid van het recht. Ahold hoeft dit ook niet te bewijzen, dit is volkomen abstract. En geen sprake van voordeelstoerekening met de wettelijke rente! Wel matiging mogelijk. 

Winstafroming art. 6:104 BW

Discretionaire bevoegdheid van de rechter, het betreft een uitwerking van art. 6:97 BW. 

Abstracte schadebegroting, winst afromen van iemand die wanprestatie onrechtmatige daad pleegt.

Winst afpakken omdat je niet weet wat de schade is, bijv. oneerlijke concurrentie. Alle voordelen van de wanpresteerder heeft genoten. Schade van de benadeelde concurrent niet altijd eenvoudig te begroten, dus begrotingsschade op winst genoten dankzij onrechtmatige daad of wanprestatie. Maar de schade moet wel aannemelijk zijn.

Geen punitieve maatregel: terughoudendheid/geen discrepantie (maar geen motivering reële verhouding). 

Rechter moet enige terughoudendheid betrachten als sprake is van discrepantie van genoten winst en het aannemelijke nadeel, deel van de winst afromen. Het is niet het geval dat hetgeen wordt afgeroomd de winst is dat de ander had kunnen genieten.

Arrest Doerga/Ymere: Sociale woning onderverhuurt, door sociale woningbouw sprak haar aan. Pak winst af van de onderverhuurder. Niet echt schade.

Abstracte schadebegroting

• Behalve wet, ook rechtspraak
  • Niet-levering, levering van onvoldoende kwaliteit en niet betalen van de koopprijs. 
  • Zaakschade (regel, uitz. Bomen/dieren want die kunnen zich herstellen in de toekomst)
  • Berekening persoonsschade (uitzondering op de regel)
• Abstrahering om praktische redenen of omwille van billijkheid.
• Beschikbaarheid statistische maatstaaf: marktwaarde bij exemplaar zonder eigen, individueel bepaalde kenmerken, van een soort waarvoor een voor het publiek toegankelijke markt bestaat’. 
• Geen tegenbewijs mogelijk van aansprakelijk gestelde.
• Keuzevrijheid benadeelde (alhoewel terughoudendheid).

Kosten van herstel krijg je, ondanks dat je het niet laat repareren. Snelle afwikkeling van schade! 

Zaakschade HR 26 okt 2012 (Reaal/Athlon):

Bij aanrijding is leaseauto beschadigd, schade via Audatex-systeem. Kan de leasemaatschappij Athlon jegens de verzekeraar Reaal aanspraak maken op de betaling van het volledige bedrag van de objectieve herstelkosten van een beschadigde auto, terwijl vaststond dat zij, slechts 85% verschuldigd was. 

Arrest 10 feb 2017 (Verzoeker/New India): 

Auto total loss, zaak verloren/geen herstel mogelijk. dit is een nadeel in zijn vermogen gelijk aan de marktwaarde van de zaak (waarde economisch verkeer van de zaak ten tijde van het verlies). 

Recht op marktwaarde = mogelijkheid om vergelijkbare auto te kopen.

Als dat niet zo is/betwisting van de manier, dan moet rechter aannemelijk dat de methode goed is. 

HC 4B 

Vandaag

• Personenschade
• Letselschade
• Schadevergoeding bij overlijden
• Smartengeld
• Affectieschade
• Shockschade.

Personenschade

Schade die geleden is door personen, materieel aan het eigen lijf dit is lichamelijk en psychisch letsel. 

Eigen schade van de gelaedeerde. 

Vermogensschade (volledige vergoeding), ziekte- en herstelkosten wel verzekeringen maakt dekt vaak niet alles. Kosten van blijvende invaliditeit, inkomensschade en overige vermogensschade. 

Niet-vermogensschade/immateriële schade (art. 6:106 lid 1 sub b BW): naar billijkheid. 

Letselschade

Klassieke benaderinghoudt in dat de benadeelde financieel in de positie brengen die hij zonder ongeval zou hebben gehad. Dus een vergelijking met een situatie die nooit zal bestaan. 

Toekomstschade art. 6:105 BW. Het moet een concrete vergoeding zijn via statistische gegevens/tabellen. 

Schatting op basis van opleidingsniveau, beroepskeuze en arbeidsparticipatie. Dan wordt een som uitgerekend waarbij de renteschade wordt meegenomen vanaf bepaalde peildatum (1 januari na schadevoorval).

De rechter kan eerst afwachten of bij voorbaat een schadevergoeding toekennen (een som of periodieke uitkeringen die kunnen worden bijgesteld), de voorkeur ligt bij de som ineens (kapitalisatie).

Arrest Watermolen de Poolmolen (17 feb 2017)

Een jonge man krijgt ongeluk waardoor hij niet meer kan werken, opleiding genoten in watermolentechnologie. Hij had het diploma en stelde dat hij niet meer kon werken, kan de werkzaamheden in de molen niet voltooien. Verlies aan arbeidsvermogen en kan molen niet uitbreiden. 

RB: molen die niet rendabel is en uitbreiding niet mogelijk, dus geen verlies arbeidsvermogen.

Hof: Molenaar wijziging eis/na drie jaar carrière elders vanwege niet rendabel (check Linkedin studiegenoten voor hun werk en loon)/ tegenpartij zij afwijzing stoornis in persoonlijkheidsstructuur.

HR: rapport maakt niet duidelijk of stoornis invloed op mogelijkheid alternatieve carrière + aanknopingspunt hiervoor heel duidelijk (molen niet rendabel). HR uitspraak Hof deugt niet, er moet een nieuwe afweging plaatsvinden. Terugverwijzing nieuwe afweging goede en kwade kansen.

Samengevat: ene kant wordt er door de benadeelde gesteld dat hij zonder ongeval een glansrijke carrière was ingegaan, vergelijkt gegevens van studiegenoten op Linkedin. Dan zegt de tegenpartij wij hebben een rapport waarbij stoornis is zodat hij geen glansrijke carrière wordt behaald, niet onderbouwd. HR zegt er mogen niet te hoge eisen worden gesteld aan de benadeelde bij het aantonen van die goede kansen op glansrijke carrière, geen strenge eisen aan de motivering van de schatting van het verlies aan arbeidsvermogen. 

Rechter moet dit afwegen, goede en kwade kansen. 

Arrest baby Esther (23 dec 2016)

Tweeling, ene overlijdt en de ander wordt blind omdat de aandoening niet op tijd werd vastgesteld.

Vestiging aansprakelijkheid; conform de medische standaard te laat gecontroleerd op een bepaalde aandoening ‘de redelijk handelende en redelijk bekwame oogarts’. Redelijk bekwaam vakgenoot.

Schadebegroting; De uiteindelijke behandeling vond niet later plaatsvond dan de medische standaard eiser maar deze arts had in de hypothetische situatie van een eerdere controle wel eerder behandel ‘wat deze arts, gelet op de bijzondere deskundigheid en inzicht, zou hebben gedaan indien de tweede poging tot controle eerder zou hebben plaatsgevonden’ àconcreet. 

Niet meer gekeken naar redelijk handelend en bekwaam vakgenoot, maar naar de bijzondere deskundigheid van de arts. Eerder gecontroleerd dan eerder gehandeld en dan oogschade voorkomen.

Kritiek: uit te gaan wat redelijk handelend oogarts gedaan als oogarts eerder controle had uitgeoefend.

Letselschade

Fundamentele verandering in benadering; herstelgerichte benadering. Niet meer terugplaatsen waarin hij had verkeerd zonder ongeval, maar focussen op herstel en leven zo aangenaam mogelijk maken.

Loskomen van idee terugkeer in oude (financiële) situatie. Minder nadruk op de financiële vergoeding, meer op rehabmogelijkheid/terugkeer in samenleving faciliteren en het leven zo mooi mogelijk maken (bijv. zwemmen met dolfijnen). Verzorging en verpleging op niveau. En ontplooiingsmogelijkheden zoals reisje naar Disneyland.

Derden: verplaatste schade

Strekking van art. 6:107, 107a, 108: een limitatief stelsel.

Verplaatste schade: Schade die door de benadeelde is geleden wordt verplaatst, kosten die hij ‘zo hij zelf zou hebben gemaakt, van die ander had kunnen vorderen’. Schade geleden door de benadeelde maar betaalt door een derde, kosten die als de benadeelde die zelf zou hebben gemaakt die vergoed zou worden vergoed.

Voor schadevergoeding is een grondfeit vereist, bijvoorbeeld onrechtmatige daad en relativiteitseis.

In het geval van verplaatste schade hoeft de relativiteit niet worden getoetst: niet nodig dat jegens die derde onrechtmatig is gehandeld (of toerekenbaar tekortgeschoten). Het is een rechtstreekse grondslag! Maar OD vereist tegen de benadeelde zelf, maar niet tegen een derde. Ook als niet voldaan is aan 6:98 BW.

Derden

A onrechtmatig gehandeld aan B, C heeft medicijnen gekocht voor B. B overlijdt, C regelt de begrafenis.

Als C de dochter is van B, lijdt zij inkomensschade om te kunnen studeren. 

Mogelijkheden om schadevergoeding van een ander te vorderen zijn limitatief beperkt ! 

Nauwe band, familie of echtgenoot. Hangt samen of C betreffende levensonderhoud van B afhankelijk was.

HR Rockwool/Poly, 12 dec 1986

Oud BW vorderen vermogensschade veroorzaakt door letsel van een ander niet mogelijk is. Nu wel.

Casus; Rockwool produceerde giftige stoffen, ging naar Poly. Alle werknemers van Poly werden ziek. Voor Poly geen mogelijkheid om de derdenschade te lijden. Alle werknemers vielen uit, stagnatieschade. HR zei dit kan niet, vordering niet toewijzen van schade die wordt geleden door een ander vanwege onrechtmatige daad tegen die ander. 

NIEUW BW: OD tegen werknemer art. 6:107a BW wel loon, niet vervangingskosten van personeel.

OD tegen Poly art. 6:163 BW? Alle schade? Art. 6:98 BW. 

Verplaatst schade: letsel

Art. 6:107 BW: schade van gelaedeerde, kosten gemaakt ten behoeve van de gelaedeerde die hij, wanneer de gelaedeerde de kosten zelf zou hebben gemaakt, van de laedens had kunnen vorderen (rukken aanschaffen, verzorging, maar niet gederfde inkomsten). 

Art. 6:107a BW: loonaanspraak gelaedeerde (lid 1), doorbetaald loon (lid 2), re-integratiekosten (lid 3). Begrenzing door civiel plafond: alleen netto deel van het doorbetaalde loon, niet de werkgeverslasten. 

Zie lid 4; exoneratie eigen schuld. 

Doorbetaald loon + re-integratie vorderen, maar niet de vervanging van de persoon. 

Abstracte personenschadebegroting

Verzorgingskosten: Johanna Kruidhof-arrest. 

Art. 6:107 BW, kosten voor thuisverpleging (1386 uur) door familie begroot op kosten van professionele thuisverpleging. Indien inschakeling van professionals normaal en gebruikelijkis. Begroot op bespaarde kosten van professionele hulp; abstrahering van concrete kosten. Als naaste de huishoudelijk hulp geven.

Kijk naar professionele hulp wat die kost als die zou zijn ingeschakeld, niet de kosten wat zij missen als loon.

Aanspraak maken als het inschakelen normaal en gebruikelijk is. 

Andere zaak, man leidde aan longkanker en zijn vrouw verzorgde hem volledig. Geen kosten waarvoor normaliter een professional wordt ingeschakeld. 

Verplaatste schade: overlijdensschade

Art. 6:108 BW

Lid 1: gederfde levensonderhoud

Lid 2: begrafeniskosten.

Lid 3: eigen schuld/exoneratie

Meerdere categorieën gerechtigden in lid 1 met verschillende normen voor vergoeding. In het kader van 6:108 BW telt de vermogenspositie van de achterblijvenden mee (behoeftigheid). Sinds 2014 rekenmodel met gezin als economische eenheid.

Slachtoffer komt te overlijden, een aantal naasten kan gederfde levensonderhoud vorderen. Behoeftigheidstoets van de mensen in de huishouding, alimentatierechtelijk karakter. Draagkracht speelt geen rol (juist rijker meer geld), alleen bij matiging. 

Sub a: de wettige echtgenoot en de minderjarige kinderen.

• Gescheiden: geen vergoeding voor de gemiste alimentatie.
• Behoeften van de langstlevende(n) in de zin van art. 1:397 lid 1 BW gerelateerd aan de specifieke situatie van de huishouding. 

Sub b: Andere bloed- of aanverwanten (meerderjarige kinderen) indien de overledene daadwerkelijk geheel of gedeeltelijk voorzag in hun levensonderhoud (bijv. studerende dochter). Het is niet nodig dat deze bloed- of aanverwanten met de overledene in gezinsverband woonden.

Sub c: Samenwonenden en pleegkinderen, als zij in gezinsverband met de overledene hebben samengewoond EN de overledene geheel of gedeeltelijke in hun onderhoud voorzag EN de voorzetting van het samenwonen zeer waarschijnlijk was EN de nabestaanden redelijkerwijze niet in staat zelf in eigen onderhoud te voorzien. 

HR Pruisken/Organice. Vriend en vriendin hebben bedrijfsuitje via tokkelbaan, mevrouw overlijdt ze hadden net perceel gekocht waarop ze huis op zouden bouwden. Hij vorderde gederfde levensonderhoud, geen GP en niet getrouwd. Moet je kijken naar specifieke situatie van het huishouden? Hof zei onderscheid huwelijk en niet-huwelijk. HR; tijden veranderen, zelfde manier voor wel of niet getrouwd. Zelfde maatstaaf. 1:397 lid 1BW.

Sub d: hulp in de huishouding. Aandeel in het runnen in het huishouden, tuin onderhouden/was doen.

Wat als men hertrouwt? Tijdelijk weggevallen, maar dan weer iemand anders die het overneemt voor sub d. 

Concrete omstandigheden zijn in beginsel bepalend, maar wel abstraheren van twee aspecten:

• Geen reële kosten gemaakt voor vervangende zorg, dan nog recht op de kosten (Johanna Kruidhof).
• Bijdrage stiefouder. Bakkum/Achmea HR 11 juli 2008, stiefouder dan daarvan geabstraheerd.

Abstractie op grond van billijkheid.

Lid 2: omstandigheden van de overledene bij lijkbezorging. Kosten vergoeding van begrafenis, kijken hoe het leven was en welk soort begrafenis past daarbij. 

HR Pruisken/Organice: ondanks bovengemiddeld inkomen, gedenksteen van gemiddelde prijs. 

Andere zaak waarin iemand was overleden en moest naar Turkije, vliegkosten en begrafenis vergoeden op grond van art. 6:108 BW met zijn geloof/leven.

De vordering komt de nabestaanden uit eigen hoofde toe en stat dus los van eventueel erfgenaamschap. Dit staat los van eventuele erfenissen en dergelijke. 

Derden

Vaak bij personenschade zijn andere betrokken derden:

Schadeverzekering (subrogatie in de vordering van het slachtoffer, art. 6:150 en 7:962 BW). 

Uitkerende instantie (zelfstandig regresrecht) ook civiel plafond.

Meteen verhalen op de aansprakelijke persoon. 

Smartengeld

Art. 6:95 jo 106; limitatief. Immateriële van het slachtoffer zelf. 

Doeleinden zijn herstel geschokt rechtsgevoel en genoegdoening. En compensatie, maar geen volledige.

Lid 1 sub a: oogmerk had om zodanig nadeel toe te brengen.

• Arrest kindermoord, kind omgebracht als vergelding van de scheiding. Door het ombrengen van het kind en opzettelijk toebrengen van leed is OD aan de moeder en smartengeld.

Lid 1 sub b: aantasting in persoon.

• Lichamelijk letsel (inclusief psychische gevolgen), vb gebroken been en dwarslaesie. 
• Eer en goede naam, zelf degene die door het slijk wordt gehaald. 
• Anderszins (psychisch letsel, ernstige inbreuk op fundamenteel recht), geen lichamelijk letsel maar wel psychisch letsel/angststoornis, ernstige inbreuk op fundamenteel recht dus rechthandshavende functie (recht gezinsleven, lichamelijke intregriteit).

Lid 1 sub c: aantasting van de nagedachtenis van een derde. Als je vader continu door het slijk wordt gehaald.

Sub b 

Fysiek letsel. 

De aard, duur en ernst van het letsel, de duur en de intensiteit van het verdriet en de gederfde levensvreugde. 

Voorbeeld, grote dwarslaesie en leeft nog drie maand met schadevergoeding van 125.000 euro, tegemoetkoming nabestaanden? De intensiteit van het verdriet was erg groot. 

Anderszins. 

Psychisch letsel, moet sprake zijn van in de psychiatrie erkend ziektebeeld die object vastgesteld moet worden.

Aantasting fundamentele rechten= rechtshandhavende funtie. 

• Overschrijding redelijke termijn 6 EVRM.
• Lichamelijke integriteit/veiligheid woning 2 EVRM. Arrest wethouder belaagd, aanspr. Van de staat.
• Discriminatie.
• Inbreuk op privacy/persoonlijke levenssfeer 8 EVRM.
  
  • Arrest 

Arrest Wrongful birth (21 feb 1997)

Dame had kleine ingreep gehad, spiraaltje is niet tijdig teruggeplaatst en werd zwanger terwijl zij dit niet wilde. Door de vordering op grond van smartengeld wordt afgewezen. Inbreuk op zelfbeschikkingsrecht is onvoldoende en er is geen sprake van psychisch letsel (was wel het geval bij wrongful life). Dus geen immateriële schadevergoeding. Wel vermogensschade kosten van opvoeding en inkomstenderving.

Arrest wrongful life/Baby Kelly (18 maart 2005)

Aantasting fundamentele (persoonlijkheids)rechten. Geboorte kind met ernstige handicap dat had kunnen worden voorkomen als de dokters een onderzoek zouden hebben gedaan. Ouders gaven aan dat er groot risico is. Kind die heel zijn leven zou lijden in zijn opzicht. 

HR; moeder en vader immateriële schadevergoeding en de dochter zelf ook vanaf haar geboorte.

Wrongful birth want ouders wilden dit beide niet, wrongful life dat dochter gehandicapt is geboren.

Smartengeld

Hoogte/omvang schadevergoeding (begroting):

• Naar billijkheid; rechterlijke vrijheid
• Gevalsvergelijking en richtlijnen
• Het Smartengeldboek (ANWB)
• Gezichtspunten
  
  • In Nederland maximaal toegekende bedragen.
  • Ontwikkelingen in andere landen, maar deze zijn niet beslissend.
  • Wijze van besteding heeft geen invloed.
  • Aard van de aansprakelijkheid, aard en ernst van het letsel en de gevolgen daarvan voor de betrokkene en de duur en de intensiteit van de pijn, het verdriet en de gederfde levensvreugde. 

• Alternatief? Quality Adjusted Life Year QALY (waarde van een jaar leven in bepaalde gezondheidstoestand een bedrag uitgerekend). 
• Art. 6:106 lid 2 BW: hoogstpersoonlijk karakter àbelang bewustzijn. Het recht op vergoeding is niet vatbaar voor overgang en beslag tenzij bij overeenkomst anders is vastgesteld of vordering in rechte is ingsteld. Gerechtigde medegedeeld om op de vergoeding aanspraak te maken. Lastig als iemand bijna niet in bewustzijn verkeerd en overlijdt (comapatiënten). Gederfde levensvreugde.

Affectieschade

Angst voor commerciële uitbuiting verdriet en onsmakelijke procespraktijken. 

Wetsvoorstel is erdoor, bij ernstig of blijvend letsel/overlijden. Dit geldt voor een vaste kring van gerechtigden en vaste bedragen. Grootouders/pleegkinderen/directe familieband.

Omzeilen limitatief stelsel?

Ruime uitleg art. 6:106 lid 1 sub a (oogmerk) en b (aantasting van de persoon op andere wijze)

• Arrest kindermoord.
• Smartengeld ook in geval van coma (met minimaal bewustzijn)/snel overlijden
• Shockschade. 

Shockschade 

Taxibusje-arrest

Geprobeerd via art. 108 schadevergoeding te vorderen en schending art. 8 EVRM bij verlies familielid, maar soms ook OD jegens een derde. Hevige emotionele schok. Door:

• Waarneming ongeval of
• Directe confrontatie met de ernstige gevolgen

Dat daardoor geestelijk letsel is ontstaan, erkend in de psychiatrie met name bij nauwe affectieve relatie.

Arrest Franse au-pair: Frans meisje komt om door aanrijding met vuilniswagen, ouders komen over vanuit Frankrijk. Moeten haar identificeren en zagen het filmpje hoe ze wordt aangereden. 

Zij vorderen shockschade, want zagen dochter liggen en zagen filmpje van het ongeluk. Moeder psychisch letsel. RB wijst dit af, want geen sprake van rechtstreekse confrontatie (opgebaard).